سفری بدفرجام به ایران • گفت‌وگو با همسر نازنین زاغری
۱۳۹۶ فروردین ۱۳, یکشنبه
نازنین رتکلیف زاغری روز سوم آوریل (۱۵ فروردین) سال گذشته هنگامی که با دختر ۲۲ ماهه‌اش قصد خروج از ایران را داشت، در فرودگاه از سوی اطلاعات سپاه پاسداران بازداشت شد.
این زن ۳۸ ساله که تابعیت دوگانه ایرانی- بریتانیایی دارد، در دادگاه بدوی به ریاست قاضی صلواتی در ماه سپتامبر (شهریور) به اتهام "جاسوسی" به ۵ سال حبس محکوم شد.
روز سوم بهمن (۲۲ ژانویه) غلامحسین محسنی اژه‌ای، سخنگوی قوه قضائیه ایران در نشستی خبری اعلام کرد که حکم ۵ سال زندان او قطعی شده است.
ریچارد رتکلیف*، همسر بریتانیایی نازنین در گفت‌وگو با دویچه‌وله از وضعیت همسر و دخترش، اتهامات وارده به نازنین، تلاش‌هایی که برای ملاقات با او صورت گرفته و کمپینی می‌گوید که قرار است کمکی باشد برای زندانیانی که آزاد می‌شوند.
دویچه وله: روز یکشنبه دوم آوریل، سیصدوشصت‌وپنجمین روز زندانی شدن همسرتان نازنین زاغری رتکلیف در ایران است. می‌دانید او به چه دلیل دستگیر شد؟
ریچارد رتکلیف: نازنین برای دیدار نوروزی با خانواده‌اش به ایران رفته بود. در روز سوم آوریل، هنگام بازگشت، در فرودگاه توسط سپاه پاسداران دستگیر شد. دختر دو ساله ما، گابریلا، که با او در ایران بود، به مادربزرگ و پدربزرگش سپرده شد. در رسانه‌ها این ادعا مطرح شد که نازنین به اتهام اقدام علیه امنیت ملی دستگیر شده است، ولی اتهام او رسما اعلام نشد. پس از ماه‌ها بلاتکلیفی بالاخره نازنین در سپتامبر (۲۰۱۶) به ۵ سال حبس محکوم شد.
بیشتر بخوانید: حکم ۵ سال زندان نازنین زاغری قطعی شد
آیا قوه قضاییه ادله اثبات اتهام را عرضه کرد؟
راستش را بخواهید هنوز علت دستگیری او به صورت یک راز باقی مانده است. من فکر می‌کنم که خود نازنین هم سند اتهامش را رویت نکرده است. وکیل او یک فتوکپی دریافت کرده بود، ولی اجازه نداشت آن را حتی به من نشان بدهد یا در باره آن توضیح بدهد. او تنها یک بار فتوکپی را به خانواده نازنین نشان داده، اما مجاز نبوده که آن را در اختیار آنها بگذارد. بر اساس آن (فتوکپی)، نازنین متهم به عضویت در سازمانی شده که علیه امنیت ملی ایران فعالیت می‌کند. ولی او برای بنیاد تامسون رویترز کار می‌کند، بنیادی که کارش آموزش و پرورش ژورنالیست در سراسر جهان است.
درخواست تجدیدنظر نازنین در آغاز سال میلادی رد شد. به چه علت؟
تقاضای تجدیدنظر همسرم در یک جلسه سری دادگاه انقلاب در روز چهارم ژانویه رد شده بود ولی خبر آن رسما در روز ۲۲ ژانویه منتشر شد. در حالی که اتهامات علیه او هنوز به صورت راز باقی‌مانده‌اند، دو اتهام جدید به پرونده او اضافه شده بود. نخست اینکه او در جلب همکار برای تلویزیون بی‌بی‌سی فارسی، زمانی که این شبکه در سال ۲۰۰۹ تاسیس شد، فعالیت داشته است. این واقعیت ندارد. همسر من سال‌ها پیش در یک پروژه آموزشی بی‌بی‌سی برای نوجوانان در افعانستان و ایران دخیل بود، ولی هرگز برای بی‌بی‌سی فارسی کار نکرده است. اتهام دوم این است که او با یک جاسوس بریتانیایی ازدواج کرده، یعنی من.
آیا این یک پرونده سیاسی است؟
به خانواده همسرم گفته‌اند که این یک پرونده عادی نیست. آنها به طور مرتب برای ما نشانه‌ها و پیام‌هایی می‌فرستادند که به وضوح نشان می‌داد، این یک پرونده سیاسی است. ما در تابستان پیامی دریافت کردیم با این مضمون: "اگر دولت بریتانیا حاضر باشد با سپاه پاسداران کنار بیاید، پرونده را می‌بندند".
همسر شما دارای تابعیت دوگانه است، بریتانیایی و ایرانی. دولت ایران اما تابعیت مضاعف را به‌رسمیت نمی‌شناسد، چیزی که باعث می‌شود، زندانیان نتوانند از پشتیبانی کنسولی بهره ببرند. با وجود این، آیا دولت بریتانیا از شما حمایت کرده است؟
دولت بریتانیا تاکنون نتوانسته با او ملاقات کند. با دخترمان گابریلا در تهران ملاقات داشته‌اند، ولی با نازنین خیر. می‌گویند که دائم از دولت ایران در این باره سوال می‌کنند، اما دولت تاکنون اجازه ملاقات نداده است.
آخرین بار کی با نازنین صحبت کردید؟
روز ۱۸ فوریه. آن زمان او به علت بیماری به بیمارستان منتقل شده بود. وضعیت سلامتی او بی‌ثبات است. مشکل گردن و کمر و شانه دارد، دچار حمله‌های اضطرابی می‌شود. او باید در بیمارستان بستری شود، اما دادستانی هنوز مجوز انتقال او به بیمارستان را صادر نکرده است.
بیشتر بخوانید: نازنین زاغری: این ظلم در کدام دین و اخلاق رواست؟
نازنین در حال حاضر با چند تن از فعالان سیاسی نامدار هم‌بند است. آیا از جانب آنها حمایت می‌شود؟
الان (وضع) خیلی بهتر شده. در روز ۲۵ دسامبر از انفرادی به سلول زنان منتقل شد. آنجا زنانی هستند که انسان را تحت تاثیر قرار می‌دهند و تجربیات مشابهی از سر گذرانده‌اند؛ چند زن بهایی که به دلیل اعتقاد مذهبی‌شان زندانی شده‌اند و چند روزنامه‌نگار و فعال حقوق بشر. چند زن خارجی هم در میان آنها هستند، یک خانم آمریکایی و یک بریتانیایی. او الان می‌تواند با زنان دیگر در باره امیدهایش، رویاهایش و خانواده‌اش صحبت کند، می‌تواند نگرانی‌هایش را با آنها درمیان بگذارد.
انتظار چه نوع کمکی برای همسرتان را دارید؟
به مناسبت سالروز دستگیری او می‌خواهیم در روز دوم آوریل در پارکی در لندن گرد هم آییم و نوارهای زردی که نشانه کمپین "درخت یک‌روزه" است را آغاز کنیم.
ما نوارهای زرد و پیام‌هایی برای نازنین و دیگر زنان زندانی در اوین به درخت‌های پارک می‌بندیم. می‌خواهیم ایده‌های گوناگونی را جمع‌آوری کنیم، در باره اینکه، یک زندانی در روز نخست آزادی‌اش چه کارهایی می‌تواند انجام دهد. آنها بالاخره روزی زندان را ترک خواهند کرد. ما می‌خواهیم با ایده‌های گوناگون به آنها کمک کنیم، هر چه سریع‌تر به زندگی عادی بازگردند. پیام‌های ما تحت #FreeNazaninpetition منتشر می‌شوند. کسی چه می‌داند، شاید نازنین فردا آزاد شود.
مصاحبه‌کننده: شبنم فن هاین
ترجمه: فرهاد پایار
* ریچارد رتکلیف، ۴۱ ساله، به عنوان حسابدار در منطقه فلیت، در نزدیکی لندن زندگی می‌کند.