سفر ظریف به تاجیکستان با چشم‌انداز بهبود مناسبات دو کشور
۱۳۹۶ آبان ۱۷, چهارشنبه
محمدجواد ظریف وزیر خارجه ایران روز چهارشنبه (۱۷ آباد/ ۸ نوامبر) به دعوت رسمی مقامات تاجیکستان به این کشور سفر کرد. او پس از ورود به دوشنبه بلافاصله با سراج الدین اصل‌اف، همتای تاجیک خود و همچنین با امامعلی رحمان، رئیس جمهوری تاجیکستان در کاخ ملت ملاقات کرد.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
"خاور"، خبرگزاری دولتی تاجیکستان، گزارش داده است که طرفین پیرامون موضوعات امنیتی منطقه، مقابله با تروریسم و گسترش همکاری دوجانبه رایزنی کردند.
وزیر خارجه ایران در سفر به دوشنبه ساختمان جدید سفارت ایران را هم افتتاح کرد.
همنوایی ایران با مخالفان دولت تاجیکستان
خبرگزاری تسنیم در گزارشی نوشته است که وزیر امور خارجه ایران در حالی به تاجیکستان سفر می‌کند که روابط تهران و دوشنبه طی سال‌های اخیر به دلیل وجود برخی سوءتفاهم‌ها، پایین‌ترین سطح خود را تجربه کرده است.
به نوشته تسنیم در سه سال گذشته سطح مناسبات ایران و تاجیکستان، به واسطه برخی اختلافات مانند مسئله به اصطلاح "پول گمشده بابک زنجانی و عدم پرداخت برخی هزینه‌های عمرانی ایران در تاجیکستان توسط دولت این کشور" تا حد زیادی کاهش یافته است.
اما طرف تاجیک دلیل اصلی تیره شدن مناسبات را در دعوت ایران از رهبر حزب نهضت اسلامی تاجیکستان به تهران می‌داند.
بیشتر بخوانید: ایران اتهام دست‌داشتن در قتل‌های زنجیره‌ای تاجیکستان را تکذیب کرد
ماجرا به زمانی برمی‌گردد که جمهوری اسلامی ایران در دیماه ۱۳۹۴ برای شرکت در بیست و نهمین "کنفرانس بین‌المللی وحدت اسلامی" از محیالدین کبیری، رهبر حزب نهصت اسلامی، حزب مخالف دولت تاجیکستان به تهران دعوت کرده بود. در سایت علی خامنهای، رهبر ایران تصاویری از دیدار او با کبیری نیز منتشر شده بود که ناخرسندی و خشم مقامهای تاجیک را موجب شد. خبرگزاری فارس در آن زمان از کبیری به عنوان "مهمان ویژه" یاد کرده بود.
در همان زمان وزارت خارجه تاجیکستان با احضار سفیر ایران به طور رسمی به شرکت رهبر اپوزیسیون تاجیک در کنفرانس تهران اعتراض کرد. در یادداشت رسمی وزارت خارجه تاجیکستان این اقدام "غیرقابل‌قبول" توصیف و هشدار داده شد که این‌گونه اقدامات به "روابط حسنه ایران و تاجیکستان" صدمه می‌زند.
تاجیکستان "حزب نهضت اسلامی" را "افراط‌گرا و تروریستی" می‌داند و فعالیت این حزب را ممنوع کرده است. محیالدین کبیری، رهبر این حزب پیش‌تر در یک گفت‌وگوی اختصاصی با بخش فارسی "دویچه وله" گفته بود: «(حزب) نهضت همچون یک جریان معتدل مانع رشد افراطگرایی بود. مبارزه با افراطگرایی اکنون پوششی برای سرکوب در کشور است که خود یک عامل رشد افراطگری است.»
یک موضوع دیگر هم به ناخرسندی تاجیکستان از ایران دامن زد و آن سفر ۴ روزه ظریف به آسیای میانه بود که در ماه آوریل ۲۰۱۷ انجام گرفت و برای نخستین بار تاجیکستان در این سفر فراموش شده بود. تاکنون در سفرهای مقامات عالیرتبه ایرانی به آسیای میانه از تاجیکستان نیز دیدار به عمل می‌آمد.
گرم شدن مناسبات تاجیکستان با عربستان
یک موضوع مهم دیگر که بر تیره‌تر شدن مناسبات دو کشور فارسی‌زبان تاثیر گذاشت سفر امامعلی رحمان به عربستان بود که باعث برخی انتقادات در ایران شد.
خبرگزاری تسنیم در گزارش مربوط به سفر ظریف به تاجیکستان به این موضوع هم اشاره می‌کند و می‌نویسد: «تاجیکستان قصد دارد ساختمان جدید پارلمانی خود را احداث کند که طبق طراحی آن، بخشی از ساختمان پارلمان محل سفارت ایران در دوشنبه را نیز شامل می‌شود و بدین ترتیب ایران باید این محل را تخلیه می‌کرد. ابتدا قرار بود عربستان هزینه ساخت پارلمان جدید را پرداخت کند که با انصراف این کشور، چین عملیات احداث آن را به عهده گرفته است.»
بیشتر بخوانید: تغییرات کلان در رهبری تاجیکستان و گسترش نفوذ خانواده رحمان
با توجه به اختلافاتی که بین تاجیکستان و ایران لاینحل مانده، باید به این موضوع مهم هم اشاره کرد که مقامات دو کشور در سه سال گذشته برای بهبود مناسبات خود تلاشی نکرده‌اند.
حال شاید سفر آقای ظریف به شهر دوشنبه گشایشی در این امر پدید آورد. این سفر درست در زمانی که دوباره تنش بین ایران و عربستان بیشتر شده انجام می‌گیرد و در تصمیم‌گیری مقامات تاجیک برای اتخاذ یک سیاست بی‌طرفانه در تنش میان ایران و عربستان کمک خواهد کرد.