سفر دبیرکل شورای همکاری خلیج فارس به ایران: ماهی گرفتن از آب گل‌آلود؟
۱۳۸۷ آبان ۸, چهارشنبه
ازآنجا که مسئله جزایر سه‌گانه یکی از موارد مهم مورد مناقشه میان ایران و امارات است، برخی از تحلیل‌گران مطرح نشدن این موضوع در مذاکرات بین ایران و دبیرکل شورای همکاری خلیج فارس را معنادار توصیف کرده‌اند.
دکتر احمد زیدآبادی، تحلیلگر سیاسی مقیم تهران در گفت‌وگو با دویچه وله می‌گوید که این سکوت نشانه‌ی خوبی نیست و می‌تواند نشان از حادتر شدن این مسئله داشته‌باشد.
به نظر زیدآبادی کشورهای عربی حوزه خلیج فارس در موقعیت کنونی که ایران از همه‌سو در فشار است، در پی گرفتن امتیاز بر سر مسئله جزایر سه‌گانه هستند.
دویچه‌وله: دبیرکل شورای همکاری خلیج فارس برای یک دیدار رسمی وارد تهران شده و گویا در موضوعاتی که بین ایشان و منوچهر متکی، وزیر امور خارجه ایران مطرح شده، هیچ صحبتی از مسئله‌ی حاکمیت ایران بر جزایر سه گانه به میان نیامده است. آیا این را می‌شود نشانه‌ا‌ی برای بهبود روابط بین ایران و کشورهای عربی حوزهی خلیج فارس ارزیابی کرد؟
دکتر احمد زیدآبادی: آنچه روشن است این است که در مصاحبه‌ی مطبوعاتی مشترک با آقای متکی این مسئله مطرح نشده، و گرنه متن مذاکرات که افشا نشده تا روشن باشد که این موضوع مطرح شده یا نه. مسلما در مذاکرات مطرح شده و بدون آن معمولا مقام‌های کشورهای خلیج فارس به‌ویژه شورای همکاری، مذاکره‌ای با ایران انجام نمی‌دهند. من فکر می‌کنم در اصل مذاکرات، محور اصلی همین موضوع بوده. اما این که در کنفرانس مطبوعاتی مطرح نشده و اسمی به میان نیامده، اتفاقا می‌تواند علامت ناخوشایندی باشد، نه این که علامتی بر حل مسئله.
چرا می‌تواند علامت ناخوشایندی باشد؟
چون اگر موضع ایشان معتدل بود، قاعدتا می‌توانست در کنفرانس مطبوعاتی هم مطرح کند. اما ظاهرا نگاهش آنقدر تند بوده که طرح آن در یک کنفرانس مطبوعاتی مشترک می‌توانسته همه چیز را در واقع به‌هم بزند و اساسا حضور ایشان در ایران یک بحران برای دولت ایران به‌وجود بیاورد. از این جهت من فکر می‌کنم که تفاوت دیدگاهش با ایران به اندازه‌یی بوده که صلاح ندیده اساسا اسمی از این موضوع بیاورد و سعی کرده که این را همچنان کتمان کند.
در ماه‌های اخیر، تهدیدهای ایران برای بستن تنگه هرمز در صورت حمله‌ی احتمالی، مقامات کشورهای خلیج فارس را خیلی برآشفته کرده و همزمان با سفر دبیرکل شورای همکاری به ایران، ایران یک پایگاه دریایی جدید در دریای عمان تاسیس کرده است. ارزیابی شما چیست؟ آیا قرار است اتفاق تازه‌ای در روابط ایران با کشورهای عربی حوزهی خلیج فارس بیفتد؟
این مسئله چند وجه دارد. اولا همه‌ی حرف‌های تهدیدآمیز ایران به اصطلاح انگیزه‌ی تشدید تنش ندارد. بخشی به نظر من برای تاثیرگذاشتن بر قیمت نفت است که معمولا گاهی این نوع حرف‌ها قیمت نفت را بالا می‌برد، اما در روزهای اخیر این تاثیر را ندارد (...) اما بعضی‌هایش هم مربوط است به نوعی آمادگی ایران برای مقابله با یک حمله‌احتمالی که الان البته خیلی ضعیف است، اما منتفی نیست.
کشورهای حوزهی خلیج فارس خواه‌ناخواه دوست ندارند جنگی در منطقه رخ بدهد، ضمن این که دوست ندارند که ایران به تکنولوژی ساخت جنگ‌افزارهای اتمی دست پیدا بکند و همین طور از نفوذ ایران در منطقه هم نگران هستند. بنابراین در شرایط حاضر سعی می‌کنند از یک طرف مانع جنگ بشوند، و از طرف دیگر فشارها را بر ایران زیاد کنند. البته هرکدام به شیوه و روش خاص خودشان که بخشی از آن هم همین مراودات و چانه‌زنی‌ها و بحث‌هایی‌ست که صورت می‌گیرد. اما در مجموع کشورهای خیلج فارس خصوصا امارات چون فکر می‌کند ایران در موقعیت ضعیفی است، دچار تحریم‌های بین‌المللی است و اقتصادش تا اندازه‌ای به بانک‌های اماراتی گره خورده، فکر می‌کنم، می‌کوشد از این ابزارها برای گرفتن امتیازات در مورد این سه جزیره‌ی خلیج فارس بهره‌هایی بگیرد.
یکی از محورهای اصلی مذاکرات دبیرکل شورای همکاری خیلج فارس با وزیر امور خارجه ایران، پیشنهاد آقای احمدی‌نژاد بوده مبنی بر ایجاد بازار مشترک ایران و شورای همکاری خلیج فارس که دبیرکل شورا هم گفته است این پیشنهاد در دست بررسی است. چقدر احتمال می‌دهید که چنین پیشنهادی عملی بشود، و در صورت عملی شدن چه تاثیری می‌تواند بر روابط ایران با این کشورها بگذارد؟
من تصورم این است که کشورهای حوزهی خلیج فارس این نوع پیشنهادها را جدی نمی‌گیرند، چون اساسا زمینه‌ای برای این چیزها وجود ندارد. اما آنها تصورشان از دیپلمات‌ها و دولت ایران این است که به هرحال بعضی حرف‌های تعارف‌آمیز، آنها را راضی و خشنود می‌کند. بنابراین برای عدم برانگیختن آنها بحثی را در این مورد مطرح می‌کنند. اما آنچه در عمل اتفاق می‌افتد، من فکر می‌کنم اصولا فاصله‌گرفتن از هر نوع همکاری اقتصادی است. چون شما روزها در اخبار می‌خوانید که بانک‌های اماراتی به‌طور مرتب به تحریم ایران می‌پیوندند، برای شرکت‌های ایرانی ال. سی باز نمی‌کنند، رفتار با ایرانی‌هایی که به آنجا سفر می‌کنند، گاهی سخت می‌شود و محدودیت‌هایی اعمال می‌شود. چیزی که در واقعیت اتفاق می‌افتد این است، اما در حوزهی صحبت و حرف، آنها سعی می‌کنند حرف‌های خیلی کلی و بی‌اهمیت بزنند و ظاهرا دستگاه تبلیغات آقای احمدی‌نژاد هم همین حرف‌ها را دوست دارد و آنها را خیلی بزرگ می‌کند. اما اینها از نظر من محتوا ندارند.