سایه تهدید بر سر صنایع گاز ایران!

دویچه‌وله: گوردن براون، نخست‌وزیر بریتانیا گفته است که قصد دارد کشورهای اروپایی را به تحریم صنعت گاز ایران تشویق کند. ظرفیت عملی‌شدن این تهدید به عقیده‌ی شما چه اندازه است؟

علیرضا اقبالی: اگر منظور، تحریم صادرات نفت و فروش نفت است، به نظر من نمی‌‌تواند خیلی جدی یا اثربخش باشد. الان قیمت نفت به مرز ۱۱۴ دلار رسیده و پیش‌بینی‌‌های سازمان مطالعات انرژی در لندن نیزحکایت از این می‌کند که بهای نفت بازهم افزایش یابد. اوپک هم ظرفیت خودش را نمی‌تواند بیش از این افزایش دهد، در نتیجه به نظر نمی‌رسد که نفت ایران بدون مشتری باقی بماند. ممکن است که از طریق نهادهای پولی، مثل بانک‌ها، مشکلاتی برای ایران بخصوص در زمینه انتقال وجود نفت‌فروخته شده به وجود آید. به هرحال ایران روابطی با آسیای شرقی دارد که می‌تواند قسمتی از این مشکلات را با دادن یک نرخ دیسکانتی حل کند. اگر منظور از این تحریم، تکنولوژی صنعت نفت است، به نظر نمی‌‌‌‌رسد که این تحریم نیز در کوتاه مدت موثر باشد. به نظر من گفته نخست وزیر بریتانیا بیشتر از نظر روانی اثربخشی دارد.

ایران صاحب دومین ذخائر گاز جهان است و نیاز صنایع نفت و گاز ایران به تکنولوژی مدرن و بازسازی هم انکارناپذیراست. الان به دلیل تحریم‌ها و تهدید‌ها، این صنایع از تامین چنین نیازی محرومند. تهدید اخیر چقدر می‌تواند در این چالش کاربرد داشته باشد؟

در کوتاه‌مدت موثر نیست. منظور از کوتاه مدت هم زمانی‌است که نشود ظرفیت‌ها را تغییر داد یا تکنولوژی را عوض کرد. بدون تردید، در بلند مدت به تکنولوژی مدرن نیاز خواهد بود، چون با تکنولوژی مدرن است که شما می‌توانید کالایی را تولید ‌کنید که ارزانتر و قابل رقابت باشد. در بلند مدت است که نیاز به سرمایه‌گذاری مجدد وجود دارد. در مورد گاز سوال شما این است که محدودیت در صادرات گاز ایجاد شود؟

پرسش من در درجه اول به استخراج گاز بازمی‌گردد. مثلا الان در خبرها هست که فازهای شش تا ده حوزه‌ی فارس جنوبی با تاخیرهای طولانی در بهر‌ه‌برداری مواجه‌اند و خیلی‌ها معتقدند که این تاخیرها ناشی از مشکلات ساختاری‌ا‌ند!

من دقیق نمی‌دانم که چه مقداراز این مشکلات ناشی از محدودیت‌های تکنولوژیکی است و چه مقدار ناشی از تغییر و تحولات مدیریتی. بخش صنعت نفت بخش بسیار حساسی است، دولت آقای احمدی‌نژاد علی‌رغم این که ابتدا شعارهایی مبنی بر تغییر و تحولات زیاد در این بخش می‌داد، موفقیتی در این زمینه نداشته است. من فکر می‌کنم خلا مدیریتی بیشتر به این مشکل دامن زده است.

الان با توجه به بحران گاز در زمستان گذشته، صحبت از احتمال کمبود گاز در سال آینده هست.

مسئله گاز در زمستان گذشته بیشتر ناشی از سوءمدیریت بود. جدا از این باید خاطرمان باشد که اتفاق زمستان پارسال در پنجاه سال اخیر بی‌سابقه بود. اگر چنین سرمایی در زمستان آینده تجدید نشود، امکان بروز بحران وجود ندارد.

ایران به تکنولوژی‌کشورهایی چون روسیه، چین یا کشورهای درجه دو اروپایی برای کمک به صنایع نفت و گاز ایران روی آورده اما کارشناسان معتقدند که این کشورها ابدا از نظر سطح فنی، قابل مقایسه با کشورهای پیشرفته صنعتی نیستند. آیا این گونه انتخاب‌ها هم به سوءمدیریت ربط دارد یا تاثیر مستقیم تحریم‌هاست؟

این یک واقعیت است که تکنولوژی بسیار مدرن، بخصوص در خصوص استخراج و چاه‌های عمیق در انحصار آمریکاست. اما همزمان، چینی‌ها توانسته‌‌ا‌ند در بسیاری بخش‌ها در صنعت نفت جهش داشته باشند. من حتی شنیده‌ا‌م که یک قسمت از بازار استخراج نفت در آمریکا را هم چینی‌ها توانسته‌اند در دست بگیرند. من معتقدم که تحریم‌ها در بلند مدت امکانپذیرهستند. در بلند مدت، در یک پروسه دهساله است که فشارها برایران می‌توانند نفس‌گیر شوند. به هرحال تکنولوژی استخراج نفت و گاز از تکنولوژی صنایع نظامی محرمانه‌تر که نیست. این تکنولوژی در بازار آزاد در دسترس است. البته با قیمت‌های بسیار گزاف‌تر از اصل خود.

و شما معتقدید، باز مدیریتی که الان بر این مجموعه اعمال می‌شود، نمی‌تواند پیش‌بینی بکند که به قول معروف، جلوی ضرر را هرجا آدم بگیرد منفعت است؟

بله. سوء مدیریت و خلاء مدیریت توانسته به این مشکلات دامن بزند. مثلا همین چندی پیش رییس جمهور گفت که بحران در خلاء ریاست بانک مرکزی، موجب شد که یک جریان وحشتناک و غیرقابل کنترل نقدینگی به جامعه سرازیر شود.

مصاحبه‌‌‌‌‌‌‌گر: مهیندخت مصباح