زنگ منتفی شدن حج سال ۹۵ به صدا درآمد
۱۳۹۵ اردیبهشت ۲۴, جمعه
پس از ماه‌ها بحث و کشمکش میان مسئولان ایران و عربستان، به نظر می‌رسد که اعزام زائران ایرانی برای برگزاری مراسم حج تمتع سال ۹۵به طور قطعی منتفی شده است.
مسئولان ایران عربستان را به کارشکنی متهم می‌کنند و وزارت حج و زیارت این کشور اعلام کرده که طرف ایرانی حاضر به امضای موافقت‌نامه‌های لازم و پذیرش شرط‌های این وزارت‌خانه نشده است.
انجام فریضه حج تمتع برای مسلمانان واجد شرایط واجب شرعی است. این مراسم د دهه نخست ماه ذی‌الحجه (امسال میانه شهریور) برگزار می‌شود.
بیشتر بخوانید: ابهام در اعزام حجاج؛ اصرار ایران، بی‌اعتنایی عربستان
پس از حمله به سفارت و کنسولگری عربستان سعودی در تهران و مشهد در دی‌ماه ۹۴، این کشور مناسبات دیپلماتیک خود با ایران را قطع کرد و روابط پرتنش دو کشور بحرانی‌تر شد.
از آن زمان عربستان از دادن ویزا به ایرانیان از طریق دفتر حافظ منافع خود در تهران خودداری می‌کند و همین مسئله از موانع مهم اعزام زائران محسوب می‌شود.
در ادامه این تشن‌ها مسئولان سازمان حج و زیارت ایران برای دریافت ویزای عربستان و شرکت در مذاکرات حج ۹۵ مجبور به سفر به دبی شدند.
بیشتر بخوانید: مبهم‌گویی مسئولان ایران درباره منتفی شدن حج سال ۹۵
دور نخست مذاکرات بدون نتیجه مشخصی خاتمه یافت و اختلاف‌ها تاکنون که به گفته‌ی مسئولان ایرانی پنج ماه از زمان لازم برای تدارک مقدمات حج می‌گذرد ادامه دارد.
«امسال حج واجب نیست»
علی جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی همراه با سعید اوحدی، رئیس سازمان حج و زیارت پنجشنبه (۲۳ اردیبهشت/ ۱۲ مه) به دیدار جمعی از مراجع تقلید قم رفتند تا نظر آنها درباره حج ۹۵ را جویا شود.
به گزارش خبرگزاری ایسنا، از پنج مرجع تقلیدی که وزیر ارشاد و همراهانش با آنها دیدار کردند صریح‌ترین سخنان را ناصر مکارم شیرازی بیان کرد که گفت: «باید فکر حج امسال را از سر بیرون کرد.»
این مرجع تقلید شیعیان با بیان این که "دلیلی ندارد سر ذلت در مقابل دشمنان به زیر بیاندازیم" گفته است: «نباید برخی زائران با ذلت بخواهند از طریق کشورهای دیگر به حج بروند، زیرا عزت آنها حفظ نخواهد شد.»
حسین نوری همدانی، یکی دیگر از مراجع قم نیز در این دیدار تاکید کرده که وقتی "امنیت و عزت حجاج در خطر است، دیگر حج واجب نیست".
بیشتر بخوانید: جنتی: عربستان در زمینه حج کارشکنی می‌کند
عبدالله جوادی آملی، از دیگر مراجعی است که اعتقاد دارد با توجه به شرایط موجود "از نظر شرعی کسانی که امسال از نظر مالی مستطیع شده‌اند، حج بر گردن‌شان نیست".
اختلاف مراجع درباره حج
با این همه همه‌ی مراجع یادشده نظر یک‌سانی نداشته‌اند و آیت‌الله جعفر سبحانی به وزیر ارشاد و مسئولان توصیه کرده که برای برطرف کردن موانع "همه راه‌ها" را طی کنند و از "حداقل شرایط" برای اعزام زائران استفاده کنند.
سبحانی گفته است: «اعزام نشدن زائران به حج هم در داخل موجب ناراحتی مردم می‌شود و هم ممکن است باعث شود برای افرادی که به صورت جداگانه می‌روند گران تمام شود. عدم حضور ایران اسلامی در حج برای ما یک ضعف است.»
برخلاف این نظر، نوری همدانی تاکید کرده که اگر عربستان شرط‌های ایران را نپذیرد نباید اجازه داد که هیچ ایرانی به هیچ ترتیبی به حج برود "تا دشمنان بیان کنند که در ایران اختلاف وجود دارد".
بیشتر بخوانید: عبور هواپیماهای شرکت ماهان‌ایر از فضای عربستان ممنوع شد
مکارم شیرازی یک گام فراتر گذاشته و به جنتی و همراهانش گفته است: «اگر عربستانی‌ها در این مدت با حضور ما موافقت کنند، قطعا اتفاقاتی خوبی منتظر ما نخواهد بود و آنها همه کارها را به شکلی چیده‌اند که نتوانیم به راحتی امورات را ساماندهی کنیم. در این زمان حتی اگر پیشنهادی ارایه دادند نباید بپذیریم.»
شرط‌های عربستان
به گفته‌ی اوحدی، عربستان نه تنها به پیشنهادها و راهکارهای اجرایی مورد نظر ایران برای تأمین امنیت زائران اعتنایی نکرده که برای دریافت ویزا و استفاده از هواپیماهای ایرانی نیز محدودیت‌هایی تعیین کرده است.
وزارت حج عربستان، پنجشنبه (۲۳ اردیبهشت/ ۱۲ مه) با انتشار بیانیه‌ای مسئولان ایران را متهم کرد که از امضای توافقنامه سازماندهی اعزام زائران سر باز می‌زنند و بر خواسته‌های خود اصرار دارند.
به گزارش شبکه "العربیه" در این بیانیه به برخی از خواسته‌های ایران مانند اعطای ویزا در داخل این کشور و انتقال مساوی زائران به وسیله هوایپماهای دو کشور اشاره شده که ریاض با آن مخالف است.
بنا بر این گزارش هیئت ایرانی همچنین خواسته است: «بندهایی [به موافقتنامه] اضافه شود که به حجاج ایرانی اجازه برگزاری دعای کمیل، مراسم برائت و مراسم زیارت خاص داده شود؛ تجمع‌هایی که در برابر حرکت بقیه حجاج از دیگر کشورهای اسلامی، مانع ایجاد می‌کند.»
عربستان به مسئولان ایرانی هشدار داده که زائران این کشور باید از برگزاری تجمع، سر دادن شعار و دعا خواندن با صدای بلند خودداری کنند.
مطابق برنامه قرار بود ۶۵ هزار زائر ایرانی در مراسم حج امسال شرکت کنند. با توجه به تازه‌ترین اظهارات مسئولان دو کشور، و حکم شرعی برخی مراجع تقلید در ایران، به نظر می‌رسد امکان و فرصتی برای بر طرف کردن اختلاف‌ها وجود نداشته باشد.