روز جهانى خنده

سراينده باش و فزاينده باش
شب و روز با رامش و خنده باش
(فردوسى، شاعر نامدار ايرانى)

همه ساله در ماه مه، روز جهانى خنده در بيشتر كشورها برگزار مى شود. در اين روز، نمايندگان باشگاه هاى مختلف خنده در سراسر جهان، اين روز را جشن مى گيرند. آلمانى ها مدت هاست كه به جمع خوش خنده هاى جهان پيوسته اند و در ۴۰ باشگاه، در سراسر اين كشور، عضويت دارند. خانم گودولا اشتاينر يونكر، شش سال پيش اولين باشگاه خنده آلمان را در شهر ويسبادن تاسيس كرد.

خانم گودولا اشتاينر يونكر درمورد چگونگى تاسيس باشگاه خنده در آلمان مى گويد:
“بعد از اين كه متوجه شدم تقاضاى زيادى براى تاسيس چنين باشگاهى از طرف مردم آلمان، اتريش و سوئيس وجود داره، تصميم گرفتم باشگاه هاى خنده رو راه بندازم. از شرق تا غرب. و حالا با غرور مى تونم بگم كه در همه جاى كشور اين باشگاه ها هستند و فعاليت مى كنند.“

خانم يونكر، روان شناس است و تخصص اش خنده درمانى ست. او اعتقاد راسخ دارد كه خنده، درمان همه ى دردهاى روحي، عاطفى و جسمى ست. يونكر بر اين اعتقاد است كه در اثر خنده اى عميق، تمام عضلات بدن به حركت در مى آيند. پرده ديافراگم مرتعش مى شود، تنفس عميق تر مى گردد و اكسيژن بيشترى به شش ها مى رسد. در نهايت قدرت دفاعى بدن افزايش يافته، گوارش راحت تر انجام مى گيرد و استرس موجود كاهش مى يابد.
دكتر حسين جعفريان نيز كه روانپزشك است و از ۲۶ سال پيش تاكنون در شهر كلن به روان درمانى مشغول، تجربيات بسيارى در مورد تاثير خنده بر جسم و روح آدمى دارد او در اين مورد مى گويد:
“خنده اثرات مثبتى روى سيستم مغز و اعصاب داره. اين اثرات رو ميشه بر روى نوار مغزى هم ديد. يعنى وقتى آدم مى خنده تغييراتى روى نوار مغز ظاهر مى شن. جالب اينجاست كه تحقيقات نشون مى دن كه حتى كسانى كه عضلات چهره شون در حالت خنده ست، ولى از ته دل نمى خندند، باز همين تغييرات مثبت خنده روى نوار مغزشون ديده مى شن. “

دانشمندان ثابت كرده اند كه كودكان در روز تا ۴۰۰ بار مى خندند. در مقابل، بزرگ سالان به طور متوسط ، فقط ۲۰ بار در روز خنده بر لب هاشان ظاهر مى شود. خانم روانشناس ِ خنده درمان بر اين نظر است كه بيشتر انسان ها فكر مى كنند براى خنديدن بايد دليلى موجه ارائه دهند و بدون دليل نبايد خنديد. او مى گويد:
“تو آلمان و كلا در اروپا، مردم فكر مى كنن كه بايد براى خنديدن دليلى داشت و به همين جهت سعى مى كنن با تعريف جوك، امكان خنديدن رو به وجود بيارن. اما اين كار واقعا حيطه خنده رو محدود مى كنه. ما مى تونيم به هر چيزى كه دور و بر مونه بخنديم. چيزهايى كه خنده دارند و ما اصلا بهشون فكر نمى كنيم خيلى زيادن.”

فهم اين نكته كه انسان بدون داشتن دليلى قانع كننده، نه تنها حق خنديدن را دارد، بلكه بايد براى بهتر زيستن بخندد، اعتقاد دكتر مادان كاتاريا، استاد هندى يوگاست. او سال ها قبل از همكاران اروپائى اش، وقتى در اواسط دهه ۹۰ ، مى خواست مقاله اى در مورد اين موضوع كه خنده بهترين درمان دردهاست بنويسد، به فكر تاسيس باشگاه هاى خنده در سراسر هند افتاد. خود در اين مورد مى گويد:
“براى اين كار در شهر محل سكونتم، يعنى مومباي، به يه پارك عمومى رفتم و سعى كردم با تعريف كردن جوك، مردم رو بخندونم. مردم مى خنديدند و مى رفتند. بعد از مدتى دوباره برمى گشتند. بعد از دو هفته ديدم، ديگه جوكِ جديدى ندارم. پس بايد، يه فكر جديد ديگه پيدا مى كردم تا بتونم مردم رو بخندونم. تصميم گرفتم خنده رو با يوگا ادغام كنم. به تدريج شيوه هايى رو پيدا كردم كه خنده رو با تنفس عميق در يوگا پيوند مى داد.“

شيوه هاى آموزشى يوگاى دكتر مادان كاتاريا، استاد هندى يوگا، كه به خنده يوگا مشهور است، امروزه در سراسر دنيا شهرت يافته اند. يكى از اين تمرين هاى خنده يوگا، شيرخنده نام دارد. در اين تمرين فرد زبانش را تا آنجا كه ممكن است از دهان خارج مى سازد و دست هايش را چون دست هاى شير در كنار بدن قرار مى هد و سعى مى كند با تمام وجود بخندد.

خنده يوگا انواع بسيار متفاوتى دارد. خنده در سكوت، خنده ى زنبوري، خنده ى جهشي، خنده ى صميمي،و خنده ى متبوع و ملايم. خانم يونكر در اين مورد مى گويد:
“بايد خنده هاى مختلف رو مثل سازهاى يه اركستر سنفونى در نظر گرفت.بعضى سازها صداشون بمه ، بعضى زير ، بعضى خيلى بلندند و بعضى بسيار با احساس و ضعيف. به هر حال به اندازه تعداد انسان ها خنده هاى مختلف وجود داره.”

در آلمان تعداد كسانى كه به باشگاه هاى خنده روى مى آورند، دائما افزايش مى يابد. آنها در اين باشگاه ها ثبت نام مى كنند و به طور منظم به تمرين خنده مى پردازند. تا كنون ۶۰ روانشناس متخصص خنده در اتحاديه روانشناسانِ خنده يوگاى آلمان عضويت دارند. در سمينارها، افراد مختلفى شركت مى كنند كه در ابتداى امر به تاثير گذارى چنين شيوه هايى بسيار مشكوكند. گابى شيلينگ، شركت كننده يكى از سمينارها در مورد تاثيراتى كه جلسات بر او گذارده مى گويد:
“من اصلا انتظار زيادى از اين سمينار نداشتم. فكر مى كردم چيز قابل توجهى نباشه. ابتدا چند تا تمرين رو شروع كرديم كه ازاون حالت خشكى در بيايم. بعد بعضى ها شروع كردند به خنديدن و بايد اعتراف كنم كه من هم دنبالشون رو گرفتم. خيلى جالب بود. وقتى سمينار به انتها رسيد خيلى آروم شده بودم. با خيال راحت به خونه اومدم و تاثير خوب اين سمينار تا چند روز اولى به سر كار مى رفتم با من بود.“

علوم مختلف پزشكى ده ها سال است كه در مورد تاثير خنده بر جسم و روح تحقيق مى كنند. در دهه شصت قرن گذشته، حوزه علمى جديدى به نام گِلوتولوگي، كه از ريشه يونانى گِلوس ، به معنى خنده است، پا به عرصه وجود گذاشت. در دهه نود ميلادى دلقك دكترها به بيمارستان ها راه يافتند تا با خنداندن كودكان بيمار و تقويت اميد بهبودى در آنها، به شفاى شان بپردازند.

دكتر حسين جعفريان، روانپزشك حاذق ايرانى در مورد تاثير خنده بر بيماران افسرده مى گويد:
“خنده در درمان بيمارى هاى افسردگى بى نهايت موثره . مريضى كه دچار بيمارى افسردگيه، فكر مى كنه كه همه ى غم هاى عالم رو داره. اگر به طريقى بشه مريض رو به خنده واداشت واو شروع كنه به خنديدن و يا مثلا جوك بگه، فورى قيافه اش باز مى شه و علائم افسردگى كه بى حالى و رخوت باشه، برطرف مى شن.”