روز آزادی مطبوعات؛ محدودیت آزادی و افزایش خطر برای خبرنگاران

روز سوم مه، روز جهانی آزاد مطبوعات است و سازمان ملل امسال این روز را زیر شعار "اطلاعات همچون سرمایه عمومی" برگزار می‌کند. بنا  بر داده‌های گروه‌ها و نهادهای غیردولتی همچون خبرنگاران بدون مرز در سال گذشته دستکم ۴۶ روزنامه‌نگار و ۵ نفر از کارکنان رسانه‌ها و بلاگرها در سراسر جهان کشته شده‌اند و ۴۰۰ نفر نیز تحت بازداشت قرار گرفته‌اند.

هایکو ماس، وزیر خارجه آلمان روز دوشنبه سوم آوریل، همزمان با روز آزادی مطبوعات بر اهمیت رسانه‌های مستقل تأکید کرد. او گفت: «مردم به جریان اطلاعات آزاد و مستقل نیاز دارند. بدون آن دموكراسی نمی‌تواند عمل كند.» ماس به ویژه به وضع خبرنگاران در بحران کرونا اشاره کرد که "مهم تر و بسیار دشوارتر" شده است.

ماس از ۵۰ خبرنگاری یاد کرد که سال گذشته در سراسر جهان به هنگام انجام کار خود کشته شدند و نیز صدها نفر دیگری که بازداشت شده‌اند و مورد آزار و شکنجه و حبس قرار گرفته‌اند.

به گفته ماس خبرنگاران «در بسیاری از کشورهای جهان در معرض سرکوب گسترده قرار دارند»، کار آنها «تحت عنوان مبارزه با همه‌گیری کرونا محدود می‌شود، بحث‌ها سرکوب می‌شود و اطلاعات نادرست منتشر می‌شود.»

ژوزب بورل، هماهنگ‌کننده سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز از سوی ۲۷ کشور عضو این اتحادیه آزادی مطبوعات را ستون اصلی جامعه دمکراتیک توصیف کرد. به گفته او  زمانی دمکراسی‌ها می‌توانند پایدار و کارا بمانند که شهروندان به اطلاعات و داده‌های موثق دسترسی داشته باشند و بتوانند تصمیمات مبتنی بر اطلاعات و آگاهی اخذ کنند.

بورل  گفت که در دوره‌ای که نقش خبررسانی آزاد از هر زمان دیگری بیشترشده است، آزادی مطبوعات در معرض انواع تهدیدهاست.

یکی از این تهدیدها بنا بر داده‌های سازمان عفو بین‌الملل سوءاستفاده هر چه بیشتر دولت‌ها از فناوری‌های جدید برای کنترل و جاسوسی علیه شهروندان یا ممانعت از دسترسی آنها به اطلاعات لازم از طریق ابزارهایی مانند اینترنت است، اقداماتی که امکانات جامعه مدنی را به گونه‌ای فزاینده محدود می‌کند. 

تهدید فزاینده علیه آزادی مطبوعات در جهان

 بر اساس آخرین گزارش سازمان گزارشگران بدون مرز (RSF) بر میزان نظارت، دستگیری و حتی ترور خبرنگاران افزوده شده است. در گزارش آمده است که فضای روزنامه‌نگاری مستقل در ۷۳ کشور از ۱۸۰ كشور به میزان قابل توجهی یا كاملا مسدود شده است.

در ۵۹ كشور جهان موانع جدی بر سر راه خبرنگاران وجود دارد.حداقل ۴۶ روزنامه نگار و همچنین پنج فعال رسانه و وبلاگ نویس در جهان در جریان کارشان کشته و ۴۰۰ نفر دستگیر شدند.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

گزارش نتیجه می‌گیرد که آزادی مطبوعات حداقل در تقریبا سه چهارم کشورهای جهان به شدت محدود شده است. بدترین وضعیت در اریتره، کره شمالی، ترکمنستان و چین است.

دولت‌های سرکوبگر از بیماری کرونا نیز نهایت استفاده را کرده‌اند تا جریان آزاد خبرنگاری را مسدود کنند. گزارش می‌گوید که حتی در دموکراسی‌های جاافتاده نیز تامین امنیت روزنامه نگاران حین کار دشوار شده است. رهبران برخی دولت‌ها دست به تحریک مردم علیه رسانه‌ها زده و فضای پرخاشگری و بی‌اعتمادی را نسبت به آنها ایجاد کرده اند؛ نمونه دونالد ترامپ، رئیس جمهور سابق آمریکا.

افزایش حملات فیزیکی به روزنامه نگاران در آلمان

در آلمان نیز آزادی مطبوعات در سال ۲۰۲۰ کاهش یافت. مایکل ردیسکه، سخنگوی هیئت مدیره RSF می‌گوید: «به دلیل حملات زیادی که در جریان تظاهرات ضد کرونا به خبرنگاران شده، ما مجبور شدیم آزادی مطبوعات در آلمان را از"خوب" به "رضایت بخش" کاهش دهیم.» به این ترتیب آلمان در ردهبندی بین‌المللی با دو پله سقوط کرد و از رده ۱۱ به ۱۳ رسید.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

براساس این گزارش در سال ۲۰۲۰ حداقل ۶۵ حمله خشونت آمیز به خبرنگاران در آلمان انجام شده که پنج برابر بیشتر از سال ۲۰۱۹ بوده است. اکثر حملات فیزیکی و کلامی و در حاشیه تظاهرات علیه محدودیت‌های کرونایی بوده است.

همچنین در تظاهرات اول ماه مه و در جریان حرکت اعتراضی به ممنوعیت یک پلاتفرم اینترنتی چپ (linksunten.indymedia. org.) خبرنگاران مورد ضرب و شتم قرار گرفته، به زمین هل داده شده، به آنها تف کرده‌اند و مورد اذیت و آزار قرار گرفته‌اند. آنها تهدید و از کارشان جلوگیری شده است.