روابط فرانسه با لیبی؛ برتری روابط اقتصادی بر دفاع از حقوق بشر• تفسیر
۱۳۸۶ آذر ۲۱, چهارشنبه
نیکلا سارکوزی، رئیس جمهور فرانسه، در بحبوحه ی انتخابات ریاست جمهوری در فرانسه اعلام کرد که دفاع از حقوق بشر یکی از اصول بنیادین سیاست خارجی اوست. شش ماه پس از انتخاب به این پست، وزرای سارکوزی از او انتقاد می‌کنند که این اصل بنیادین به دست فراموشی سپرده شده است. دلیل این اعتراض، سفر معمر قذافی، رهبر لیبی به فرانسه است آن هم در روز جهانی حقوق بشر. اما این اعتراض های گوناگون تاثیری در برنامه های سارکوزی ندارد. او راه خود را می‌رود و به تحقق اهداف خود می‌اندیشد. سارکوزی اهداف اقتصادی را ارجح می‌داند و در پی قراردادهای میلیاردی ست؛ در مورد برقراری تاسیسات نمک زدایی آب، فروش هواپیماهای ایرباس، فروش اسلحه و ساخت راکتورهای اتمی در لیبی. البته سارکوزی، مثل سیاست‌مداران دیگر، بر این نکته نیز تاکید می‌کند که نقض حقوق بشر در لیبی نیز یکی از موضوع های مورد بحث با رهبر لیبی بوده است، اگرچه قذافی در پایان گف‌و‌گوها اعلام کرد که در این مورد به هیچ وجه با سارکوزی سخنی نگفته است.
سیاست خارجی فرانسه موجب نگرانی کشورهای اروپایی شده است. این کشورها متوجه این موضوع شده اند که فرانسه در زمان ریاست جمهوری سارکوزی فقط به اهداف اقتصادی خود می‌نگرد و تفاهم با دیگر کشورهای اروپایی، آن‌گونه که در گذشته وجود داشت، برایش مفهوم چندانی ندارد. لیبی نمونه‌ی بارز این ادعاست. سرکوزی در اوج برخوردهای موجود در لیبی، بر سر اعدام پرستاران بلغاری، همسر خود را به این کشور اعزام کرد تا میانجی‌گری کند و این مشکل را به پایان برساند. و سِسیلیا، همسر سارکوزی، بر بستر فعالیت هایی که آلمانی ها برای پایان دادن به این مشکل در لیبی آغاز کرده بودند، فعالیت کرد و با پایان یافتن این مشکل و آزادی پرستاران، دورانی نوین میان فرانسه و لیبی آغاز گشت. سفر سارکوزی به لیبی مقدمه روابط اقتصادی جدیدی بود که اکنون با سفر قذافی به فرانسه کامل‌تر گشته است.
اما باید گفت که انتقاد به سیاست تک‌روانه ی فرانسه در کشورهای اروپایی، آن چنان نیست که اعتراض گسترده ای را به همراه داشته باشد، زیرا کشورهای اروپایی نیز از بستن قراردادهای اقتصادی میان فرانسه و لیبی سود می‌برند. به‌خصوص آلمان که هم از فروش هواپیماهای ایرباس، هم از فروش اسلحه و حتی فروش راکتور اتمی به لیبی سود می‌برد.
اما هدف سارکوزی از نزدیکی به لیبی در چارچوب فعالیت های وسیع خارجی او برای نزدیکی به کشورهای شمال آفریقا و ایده‌‌ی اتحاد کشورهای مسلمان حاشیه ی دریای مدیترانه است. آنچه از نقشه ی سرکوزی مشخص است این است که او خواستار روابطه صمیمانه ی اقتصادی با کشورهای نفت خیز شمال آفریقا، مثل لیبی و الجزایر است و همزمان نزدیک کردن کشورهای حاشیه ی دریای مدیترانه به هم. و در این رابطه، نظرش به کشورهایی در این منطقه است که در اتحادیه اروپا عضویت ندارند. با این سیاست سارکوزی می‌خواهد هم با کشورهای نفت‌خیز ِ لیبی و الجزایر روابط اقتصادی خود را توسعه دهد و هم از عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا جلوگیری کند.
سارکوزی برای رسیدن به هدف غائی خود، نقشه های وسیعی را دنبال می‌کند و هر سدی را می‌شکند تا راهش را هموار سازد. او اگر در رابطه با مقابله با راکتورهای اتمی ایران دوشادوش آمریکا حرکت می‌کند، اما در خاورمیانه و شمال آفریقا، از فن آوری هسته ای در مصر، لیبی، تونس، الجزایر و مراکش پشتیبانی می‌کند. قراردادهای همکاری های اتمی فرانسه با این کشورها یا بسته شده اند و یا گفت‌و‌گوهای اولیه به پایان رسیده و به‌زودی قراردادها بسته می‌شوند. سارکوزی برای رسیدن به هدف های خود دلیل می‌آورد که او می‌خواهد ثابت کند که غرب به هیچ وجه خواستار دور نگاهداشتن کشورهای اسلامی از فن آوری هسته ای نیست. و در این رابطه به آمارهای موجود اشاره می‌کند که از ۴۳۹ راکتور اتمی در سراسر جهان فقط ۲ راکتور در یک کشور اسلامی مثل پاکستان قرار دارد.
نقشه ی دقیق سارکوزی برای اتحاد کشورهای حاشیه ی دریای مدیترانه چیست؟ بسیاری از مخالفان ِسارکوزی در خود فرانسه بر این نظرند که نقشه ی رئیس جمهور فرانسه در این رابطه زمانی تحقق می‌یابد که این کشور با همه ی کشورهای مسلمان حاشیه ی دریای مدیترانه قراردادهای عظیم اقتصادی ببندد و در همه ی این کشورها راکتورهای اتمی به کار اندازد.