رهنمودهای بانکداری مراجع تقلید به رئیس بانک مرکزی

ولی‌الله سیف، رئیس کل بانک مرکزی، و جمعی از معاونان و اعضای شورای فقهی این بانک در سفری یک روزه به قم با شماری از مراجع تقلید و روحانیان ارشد این شهر دیدار و گفت‌وگو کردند.

بسیاری از مراجع معتقدند میزان سود سپرده‌ها و بهره تسهیلات بانکی اگر فراتر از ارزش کاسته شده پول بر اثر تورم باشد ربا محسوب می‌شود و از نظر شرعی حرام است.

سایت "خبرآنلاین" روز جمعه (۱۶ خرداد) گزیده‌ای از سخنان شخصیت‌های مذهبی شهر قم درباره وضعیت بانکداری کنونی ایران و پاسخ‌های رئیس کل بانک مرکزی به انتقادها و گلایه‌های آنها را منتشر کرد.

"ناتوانی ملت ویلچری"

ناصر مکارم شیرازی از رعایت نکردن موازین شرعی توسط بانک‌ها گلایه می‌کند و می‌گوید، بانک‌های کشور در حال تبدیل شدن به بانک اسلامی توام با ربا هستند.

او می‌افزاید برخی بانک‌ها مدعی هستند کارهای اقتصادی سودآور می‌کنند و بخشی از این سود را به مردم به عنوان سود سپرده می‌دهند تا آنها خیال کنند این ادعا صحت دارد و پولی که دریافت کرده‌اند حلال است.

این مرجع تقلید، بانک مرکزی در دولت قبل را به جعل آمار برای فریب مردم متهم کرد. او می‌افزاید دولت سابق با آمار جعلی خودش و مردم را فریب می‌داد.

عبدالله جوادی آملی نیز در دیدار با رئیس و مدیران ارشد بانک مرکزی گفت: «ملتی که جیبش و دستش خالی باشد فقیر محسوب می‌شود؛ چراکه پویا نیست، فقیر به معنای گدا نیست؛ فقیر به معنای کسی است که ستون فقراتش شکسته است و ملتی که دستش خالی باشد، ویلچری است و قادر به ایستادگی نیست.»

به اعتقاد جوادی آملی "با ملت ویلچری نمی‌توان نه شرقی و نه غربی گفت و اصول زیر سوال می‌رود". او ابراز تاسف می‌کند که با این همه منابع طبیعی "آنچه داریم اختلاس و دروغ گفتن است".

بانک‌ها کار تجارت را به مردم بسپارند

جوادی آملی درباره ربا و جریمه دیرکرد تاکید کرد: «ربا نه تنها راه حل نیست، بلکه راه بند است، ربا و جریمه دیرکردی که حرام است را بانک‌ها از مردم می‌گیرند، به کارمندان خود به عنوان حقوق می‌دهند و آن‌ها نیز به خانه و زندگی خود می‌برند و این بدین مفهوم است وقتی کار حلال نباشد مستقیم حرام می‌شود و به جهنم می‌رود.»

جعفر سبحانی نیز با حرام خواندن ربا و جریمه تاخیر از دولت می‌خواهد جلوی تجارت بانک‌ها را بگیرد و این فعالیت‌ها را به بخش خصوصی و مردم واگذار کند.

او در ادامه گفت: «واردات باید به مقدار ضرورت باشد، متاسفانه در ۸ سال گذشته جنس‌های بی‌ارزش و بنجل چینی به کشور راه پیدا کرد و اقتصاد کشور را از رونق انداخت.»

مدیر حوزه‌های علمیه، هاشم‌ حسینی‌ بوشهری با بیان این که تا کنون در زمینه بانکداری بدون ربا هیچ گامی برداشته نشده می‌گوید در کشورهای اروپایی با وجود این که ادعای کمتری نیز نسبت به ما دارند، میزان سودهای بانکی بسیار کم است .‌

"با این تورم ربا وجود ندارد"

ولی‌الله سیف در پاسخ به انتقاد مراجع تقلید به وجود آثاری از ربا در بانکداری کشور اذعان کرد اما علت آن را عدم اجرای دقیق دستورالعمل‌ها و آئین نامه‌ها دانست که به گفته‌ی او هیچ‌گونه شبهه‌ای از ربا ندارند.

رئیس کل بانک مرکزی بانکداری بدون ربا را یکی از وظایف این بانک خواند و گفت: «وظیفه ما نگاه به آینده است و نباید صرفا به بانکداری بدون ربا قانع باشیم. باید به سمت ایجاد بانکداری اسلامی حرکت کنیم و امیدوارم در دوره این مدیریت گام‌های مثبتی برداریم.»

از نخستین ماه‌های تشکیل دولت یازدهم بحث‌های گوناگونی درباره متناسب کردن سود سپرده‌های بانکی با میزان تورم شده که به دلیل بالا بودن میزان تورم هنوز به نتیجه‌ی مشخصی نرسیده است.

محمد موسوی بجنوردی، از دیگر مراجع تقلید قم و استاد موسسه عالی بانکداری ایران در گفت‌وگویی با هفته‌نامه "تجارت فردا" که چهارم خرداد منتشر شد می‌گوید از آنجا که در حال حاضر میزان سود بانکی از تورم کمتر است در بانکداری کشور ربا اصلا وجود ندارد.

برخورد با موسسه‌های مالی غیرمجاز

موسوی بجنوردی که در شورای فقهی بانک مرکزی هم عضویت دارد گفت: «برای اینکه قرض معادل با وجه اولیه باشد، لازم است کاهش قدرت خرید به‌دلیل تورم در آن محاسبه شود و مبلغ بازپرداختی، قدرت خرید معادل با مبلغ اولیه را داشته باشد.»

طهماسب مظاهری رئیس کل پیشین بانک مرکزی و وزیر اقتصاد دولت هشتم در صفحه فیس‌بوک هفته نامه "تجارت فردا" در تائید سخنان موسوی بجنوردی نوشت: «قرض بدون ربا در حد اصل پول و میزان اتلاف مالیات آن پول قابل محاسبه است.»

مظاهری می‌افزاید ایده محاسبه میزان سود بانکی به نسبت تورم "مورد تایید و حمایت خیلی از علما و دانشگاهیان است و باید شکل عملیاتی آن را طراحی کنیم".

بانک مرکزی با انتشار بخشنامه‌ای حداکثر میزان سود سپرده‌ها را برای تمام بانک‌ها و موسسه‌های مالی و اعتباری از سیزدهم اردیبهشت امسال ۲۲ درصد اعلام کرد و وعده داد بر اجرای درست این بخشنامه نظارت دقیق کند.

حمید تهرانفر، معاون نظارت بانک مرکزی یک روز پس از صدور این بخشنامه اعلام کرد که ۹۸ درصد بانک‌های کشور آن را رعایت می‌کنند.

تهرانفر همچنین گفت که شماری از موسسه‌های مالی که از سوی بانک مرکزی غیرمجاز محسوب می‌شوند از این بخشنامه تبعیت نکرده‌اند. او تاکید کرد جلوی فعالیت این گونه موسسه‌ها تا پایان سال جاری گرفته می‌شود.