رهبر جدید کاتولیک‌های جهان کیست؟
۱۳۹۱ اسفند ۲۴, پنجشنبه
در پنجمین دور رای‌گیری در شامگاه چهارشنبه (۲۳ اسفند/۱۳ مارس) کاردینال خورخه ماریو برگولیو به عنوان پاپ جدید انتخاب شد. کاردینال برگولیو برای خود نام فرانسیس اول را برگزید، این انتخاب به دلیل احترام و تعلق خاطری است که وی به فرانسیس آسیزی یکی از قدیسان مشهور مسیحی (۱۱۸۱-۱۲۲۶ میلادی) و بنیان‌گذار فرقه فرانسیسکن‌ها دارد.
گفته می‌شود که پاپ جدید نیز همچون فرانسیس آسیزی حامی محرومان جامعه است. اما پاپ جدید کیست و چه پیشینه‌ای دارد؟
خورخه ماریو برگولیو در ۱۷ دسامبر ۱۹۳۶ در بوئنوس آیرس، پایتخت آرژانتین زاده شد. خانواده برگولیو از مهاجران ایتالیایی‌تبار بود که به امید زندگی بهتر به قاره جدید سفر کرده بود. پدر وی کارگر راه‌آهن بود. خورخه با چهار خواهر و برادر دیگر خود در خانواده‌ای نسبتاَ محروم بزرگ شد.
پاپ فرانسیس اول تنها ۲ سال از پاپ بندیکت شانزدهم در زمان گزینش به مقام رهبری کاتولیک‌های جهان جوان‌تر است. وی در سال ۲۰۰۵ رقیب اصلی کاردینال راتسینگر، پاپ پندیکت شانزدهم محسوب می‌شد. به همین دلیل کمتر کسی گمان می‌کرد که با گذشت ۸ سال وی همچنان یکی از نامزدهای مطرح باشد.
دوران تحصیل
برگولیو به سرعت تحصیلات خود را به پایان برد. او نخست در رشته شیمی تحصیل کرد و تکنسین شد و سپس به تحصیل آکادمیک فلسفه و الهیات پرداخت و در سال ۱۹۵۸ در خلال تحصیلات دانشگاهی به جرگه مسیحیان یسوعی (ژزوئیت) پیوست و در سال ۱۹۶۹ رسماَ کشیش شد.
از آن پس وی مدارج دینی را یکی پس از دیگری پشت سر نهاد. در دهه هفتاد سده بیستم سرپرست فرقه یسوعی در آرژانتین شد. یسوعی‌ها وابسته به کلیسای کاتولیک بوده و خود را "سربازان مسیح" می‌دانند. بانی این فرقه ایگناتیوس لویولا (۱۴۹۱-۱۵۵۶) پیش از رسیدن به منصب دینی یک شوالیه از ایالت باسک اسپانیا بود.
برگولیو به مدیریت دانشکده الهیات در بوئنوس آیرس منصوب شد و در سال ۱۹۹۲ نیز در یک دوره پژوهشی در آلمان شرکت جست. پاپ ژان پل دوم در سال ۱۹۹۲ برگولیو را به عنوان اسقف بوئنوس آیرس برگزید. او سال بعد اسقف‌اعظم این شهر شد و در سال ۲۰۰۱ به سمت کاردینالی رسید.
پاپ فرانسیس اول در دوران تصدی پست‌های دینی در بوئنوس آیرس همیشه در امور اجتماعی مشغول فعالیت بود و تا کنون زندگی بسیار ساده‌ای را سپری کرده است. فرانسیس آسیزی، الگوی او نیز در سراسر عمرش در فقر و تواضع زندگی کرد.
او تاکنون خودروی شخصی و راننده نداشته و با اتوبوس به محل کارش تردد کرده است. وی حتی از زندگی در خانه بزرگ اسقفی صرف‌نظر و آپارتمان کوچکی برای خود اختیار کرده بود. گفته می‌شود که او تاکنون غذای روزانه خود را شخصا آماده می‌کرده است.
این زندگی متواضعانه یکی از برگ‌های برنده در دست پاپ جدید است تا شاید اعتماد از دست‌رفته مومنان به کلیسا کاتولیک را دوباره بدست آورد.
انتقاد از "الهیات رهایی‌بخش" و "اتهام همکاری با کودتاگران"
به‌رغم توجه به زندگی روزمره مومنان کاتولیک و تلاش برای برقرای عدالت اجتماعی، پاپ فرانسیس اول همچون بندیکت شانزدهم موضعی انتقادی نسبت به "الهیات رهایی‌بخش" در آمریکای لاتین دارد.
الهیات رهایی‌بخش شاخه نظری در درون کلیسای کاتولیک است که در مبارزه علیه حکومت‌های مستبد در آمریکای لاتین همواره از محرومان حمایت کرده و رسیدن به رستگاری مومنان را در "وحدت عدالت و معنویت" ارزیابی می‌کند.
این الهیات گرایشات قوی ضد استعماری و ضد استثماری داشته و ستمگری دولت‌های خودکامه را همواره خلاف تعالیم عیسی مسیح دانسته است.
شاید همین موضع انتقادی فرانسیس اول به الهیات رهایی‌بخش، دلیل سکوت وی در قبال حکومت نظامیان در آرژانتین به شمار می‌آید. هنوز تحقیقات جامعی درباره نقش وی در دوران حکومت ژنرال‌ها (۱۹۷۶ تا ۱۹۸۳) در آرژانتین صورت نگرفته است، اما گفته می‌شود که وی اعضای چپ‌گرای یک تشکل یسوعی را لو داده است.
پس از سقوط شورای نظامیان در آرژانتین دو عضو یک تشکل یسوعی در دادگاه شهادت دادند که برگولیو در دستگیری آنان با نظامیان "همکاری" کرده است. برگولیو این اتهامات را شدیداَ تکذیب کرد، اما گواهی دیگر شاهدان تایید می‌کرد که وی "ارتباطاتی مستقیم با حکومت نظامیان" داشته است.
به دلیل سایه همین اتهامات سنگین بود که شانس وی برای رهبری کلیسای کاتولیک بسیار اندک برآورد می‌شد. اما حال به نظر می‌رسد که این موضوع مانعی برای انتخاب وی نبوده است.
مخالفت شدید با ازدواج همجنس‌گرایان
فرانسیس اول پس از گذشت قریب ۱۳۰۰ سال، نخستین پاپ غیراروپایی به حساب می‌آید. آخرین پاپ غیراروپایی گرگوری سوم در سال ۷۳۱ تا ۷۴۱ میلادی از سوریه بود.
برگولیو به شدت منتقد فساد مالی و "سلطه پول" بر زندگی روزمره است. همان اندازه که پاپ جدید از منتقدان بی‌عدالتی به شمار می‌آید، به همان اندازه نیز نظراتی انتقادی نسبت به هم‌جنس‌گرایی دارد. وی استفاده از کاندوم و جلوگیری از بارداری را رد می‌کند و در این مورد مواضعی همچون سنت‌گرایان کاتولیک دارد.
وی در سال ۲۰۰۰ پس از آنکه دولت آرژانتین ازدواج همجنس‌گرایان در این کشور را قانونی دانست، مبارزه شدیدی علیه این قانون و دولت آرژانتین آغاز کرد.
وی ازدواج همجنس‌گرایان را "حمله‌ای به برنامه خدا" نامید و آن را "حرکتی شیطانی" خواند و با ناسزگویی به سیاست‌های دولت تا مرز "اعلام جنگ دینی" پیش رفت.
او ده‌ها هزار نفر را به خیابان‌های بوئنوس آیرس کشاند تا در مقابل پارلمان این کشور تظاهرات کنند. کریستینا فرناندز کیرشنر، رئیس‌جمهور آرژانیتن درباره حوادث این دوره گفت که مخالفت‌های کلیسای کاتولیک وی را به "یاد دوران تفتیش عقاید" در سده‌های میانه می‌‌اندازد. اما او با وجود مخالفت شدید با ازدواج همجنس‌گرایان، برخلاف بسیاری از روحانیون سنتی کاتولیک، همجنس‌گرایان را قابل احترام می‌داند.
به‌رغم همه ارزیابی‌های متفاوت از فرانسیس اول بسیاری از ناظران کلیسای کاتولیک از وی به عنوان "کابوس مخالفان اصلاحات" نام می‌برند.
نمی‌توان پیش‌بینی کرد که دوران رهبری برگولیو بر کلیسای کاتولیک چه مدت به طول می‌کشد، اما پاپ ژان بیست وسوم که دوران وی تنها چهار سال (۱۹۵۸ تا ۱۹۶۳) دوام داشت، موفق شد با تشکیل مجمع دوم واتیکان (۱۹۶۲) سنگ بنایی را برای تغییرات اساسی و نوآوری در کلیسای کاتولیک پی افکند. شاید پاپ فرانسیس اول نیز موفق شود که کلسیای کاتولیک را برای چالش‌های موجود در سده بیست ویکم آماده کند.