رمزگشایی علمی عشق، سوختن با آتش است و عشق با دیوانگی

پدیده "عشق" بین دو انسان قرن‌هاست که تقریبا همه اندیشمندان را به‌خود مشغول داشته است. ردپای عشق در تمام تمدن بشری، روایات و ادبیات دیده می‌شود. اما عشق چیست؟ آیا می‌توان با کمک ابزار علم از یک احساس رمز گشایی کرد؟

پیش زمینه عاشق شدن، نیاز جنسی است. به بیان دیگرعشق فرم "متمدن شده" و تمایز رفتار جنسی بین انسان و حیوان است.

گرچه در بین انسان‌ها نیاز جنسی خود را به شکل عشق به نمایش می‌گذارد، اما در نهایت هورمون تستوسترون است که تاثیر زیادی بر نیاز جنسی دارد. محققین در بین زنان و مردانی که بدنبال شریک می‌گردند، افزایش میزان هورمون تستوسترون را به ثبت رسانده‌اند.

حواس پنج‌گانه (بویایی، شنوایی، بینایی، لامسه و چشایی) در عاشق شدن انسان‌ها سهم به‌سزایی دارند. حجم انبوهی از اطلاعات در نخستین لحظات از طریق این حواس به مغز مخابره می‌شوند.

در نخستین لحظات روبرو شدن زن و مرد حس بینایی و شنوایی تاثیری تعیین کننده بر روند عاشق شدن آن‌ها دارد.

تحقیقات نشان می‌دهد که حس بویایی روند عاشق شدن را تسریع می‌کند. هرچه عطر و بوی بدن شریک شباهت بیشتری با والدین فرد مقابل داشته باشد، بر احتمال عاشق شدن دو طرف نیز افزوده می‌شود.

با همخوانی اطلاعاتی که مغز در وهله نخست دریافت کرده آن احساسی آغاز می‌شود که انسان نام "عشق" بر آن نهاده است.

پیچیدگی هنگامی آغاز می‌شود که احساس عشق فقط در یک طرف ایجاد شود و طرف دیگر این احساس را نداشته باشد.

اطلاعات رسیده به مغز می‌تواند تحت تاثیر شرایط خاص مثل مصرف مشروبات الکلی و فضای خاص مثل کنسرت‌ها و دیسکوها قرار بگیرند. از سوی دیگر فرهنگ‌ها نیز تلاش کرده‌اند چارچوبی برای روابط زن و مرد ایجاد کنند. کمبود اطلاعات تبادل شده بین طرفین نیز می‌تواند به ایجاد حس خطا در تصمیم‌گیری و جدایی بیانجامد.

چهره در تصمیم‌گیری نقش عمده‌ای ایفا می‌کند. زنان برای انتخاب، مردانی با آرواره‌های درشت را ترجیح می‌دهند. مردان برای انتخاب، زنانی با چشمان درشت و چانه‌ای باریک را ترجیح می‌دهند. محققین گمان می‌برند انتخاب این نوع ترکیب صورت از تصور طرفین مبنی بر افزایش شانس تولید مثل نتیجه‌گیری می‌شود.

با آغاز احساس عشق محققین شاهد تغییرات زیادی در بدن و حالات رفتاری عشاق بوده‌اند. اما کدام هورمون‌ها مسئول چه حالت در بدن و رفتار انسان در دوران عاشقی هستند؟

محققین در بین عشاق افزایش ضربان قلب، عرق کردن دست‌ها و حالات بسیار دیگری را ثبت کرده‌اند. دلیل بوجود آمدن چنین حالاتی افزایش ترشح هورمون "اپی‌نفرین" یا همان آدرنالین در بین عشاق است. با ترشح این هورمون اشتها کاهش می‌یابد و بدن خود را برای انجام کارهای سخت آماده می‌کند.

در اوج دوران عاشقی سطح هورمون "دوپامین" که به "هورمون خوشبختی" نیز معروف است در بدن افزایش می‌یابد. کوکائین و نیکوتین نیز البته این هورمون را فعال می‌کنند. درواقع زوج عاشق به هم معتاد می‌شوند و نمی‌توانند حتی لحظه‌ای از یکدیگر جدا باشند.

هورمون سروتونین بطور معمول وظیفه حفظ ثبات در حالات احساسی انسان را برعهده دارد. دانشمندان دریافته‌اند که در بین افراد عاشق میزان هورمون سروتونین بشدت کاهش می‌یابد.

عدم تعادل احساسی در میان افراد عاشق را بسیاری با "دیوانگی" مقایسه کرده‌اند. وحشی بافقی نیز این احساس را این‌گونه توصیف کرده است: سوختن با آتش است و عشق با دیوانگی/ عشق بر هر دل که زد آتش، چو من دیوانه شد.

بعد از تفریبا مدت زمان سه تا پنج ماه "دوران عشق دیوانه کننده" به پایان می‌رسد. در اینجاست که هورمون اکسی‌توسین که بیشتر هورمون محبت است تا عشق، وارد عمل می‌شود.هورمون اکسی‌توسین در بدن زنانی که به نوزادشان شیر می‌دهند نیز ترشح می‌شود که باعث ایجاد پیوند عمیق بین مادر و نوزاد می‌شود.

در بین عشاقی که مدت زمانی طولانی‌تری با هم هستند بوسیدن هم باعث ترشح هورمون اکسی‌توسین می‌شود که به استحکام رابطه دو طرف کمک می‌کند.