ردگیری یک مرگ مشکوک؛ بوئنوس‌آیرس، تهران، بیروت
۱۳۹۳ بهمن ۱, چهارشنبه
۱۸ ژوئیه ۱۹۹۴، بوئنوس‌ٱیرس شاهد یک انفجار تروریستی بود که به لحاظ شدت و شمار قربانیان در تاریخ آرژانتین سابقه نداشته است؛ حمله به ساختمان مرکز همیاری اسرائیل و آرژانتین (آمیا) که ۸۵ کشته و حدود ۳۰۰ مجروح به جا گذاشت.
در پرونده انفجار "آمیا" نام شماری از مقام‌های ارشد ایران و حزب‌الله لبنان به عنوان متهم مطرح شده اما رسیدگی به این پرونده در دو دهه گذشته با موانع زیادی روبرو بوده است.
اکنون این پرونده دوباره خبرساز شده است؛ جسد بیجان آلبرتو نیسمن، دادستان ویژه پرونده انفجار مرکز یهودیان بوئنوس‌آیرس روز یکشنبه (۱۸ ژانویه/ ۲۸ دی) در حمام آپارتمانش پیدا شد.
او شماری از مقام‌های ارشد آرژانتین، از جمله رئیس جمهور، کریستینا کیرشنر را به مانع‌تراشی در راه افشای نقش ایران در این انفجار متهم کرد و قرار بود روز دوشنبه در نشست غیرعلنی کنگره درباره این اتهام‌ها شهادت دهد.
اینترپل در تعقیب مقام‌های ایرانی
حمله به ساختمان "آمیا" به وسیله یک خودروی بمب‌گذاری شده انجام و ابراهیم حسین برو، جوان ۲۱ ساله لبنانی، به عنوان سوءقصدکننده انتحاری این عملیات تروریستی شناسایی شد.
دو سال پیشتر نیز در عملیات مشابهی به سفارت اسرائیل در بوئنوس‌آیرس حمله شد که ۲۹ کشته و بیش از ۲۵۰ مجروح برجا گذاشت. این دو حمله شدیدترین اقدام‌های تروریستی علیه یهودیان پس از تشکیل کشور اسرائیل محسوب می‌شوند.
نیسمن در سال ۲۰۰۶ شماری از مقام‌های ارشد ایران را متهم کرد که طراح و آمر کشتار یهودیان در بوئنوس‌آیرس هستند و این کار را با هماهنگی سفیر ایران در آرژانتین به وسیله شبه‌نظامیان حزب‌الله به انجام رسانده‌اند.
جمهوری اسلامی دخالت در حوادث تروریستی در آرژانتین را همواره تکذیب کرده اما دادستان ویژه پرونده و همکارانش در سال ۲۰۰۷ درخواست صدور حکم جلب ۹ نفر از جمله اکبر هاشمی رفسنجانی و علی‌اکبر ولایتی را به پلیس بین‌المللی (اینترپل) ارائه کرد.
اینترپل از میان این افراد برای شش نفر حکم جلب بین‌المللی صادر کرد که نام وزیر وقت اطلاعات، علی فلاحیان، فرمانده وقت سپاه پاسداران، محسن رضایی و عماد مغنیه، فرمانده عملیات ویژه حزب‌الله در آن زمان در میان آنها به چشم می‌خورد.
بیشتر بخوانید: نقش احتمالی معامله نفتی با ایران در مرگ دادستان آرژانتینی
اتهام به رئیس جمهور آرژانتین
آلبرتو نیسمن هفته گذشته رئیس جمهور آرژانتین را متهم کرده بود که در گفت‌وگو با تهران وعده داده در ازای معامله گوشت و محصولات غذایی با نفت، برای لغو احکام بازداشت اینترپل علیه مقام‌های ایرانی تلاش کند.
او در یک برنامه تلویزیونی مقام‌های ارشد دولت آرژانتین را متهم کرد که به خاطر منافع و روابط اقتصادی با ایران مانع پیشرفت کار دستگاه قضائی در بررسی پرونده انفجار "آمیا" شده‌اند.
دفتر رئیس جمهور آرژانتین اتهام‌های نیسمن به او را "واهی، غیرمنطقی، نامعقول، مضحک و ناقض قانون اساسی" خوانده و رد کرده است.
به گفته‌ی یویانا فاین، دادستان بوئنوس‌آیرس، پزشکی قانونی خودکشی را علت مرگ نیسمن تشخیص داده است. او در عین حال تاکید می‌کند که این به معنای عدم دخالت عوامل بیرونی در این "خودکشی" نیست.
از نیسمن پیام و نامه‌ای بر جا نمانده و شماری از ناظران با توجه به روابط بسیار صمیمانه او با دو دخترش، خودکشی بدون روشن کردن علت و انگیزه آن را باورناپذیر ارزیابی می‌کنند.
در حالی که زمان مرگ نیسمن شامگاه اعلام شده، مقام‌های وزارت اطلاعات و امنیت آرژانتین گفته‌اند که او روز یکشنبه به زنگ در یا تلفن جواب نمی‌داده و تا عصر نیز هنوز روزنامه‌های خود را از جلوی در آپارتمانش برنداشته بود.
اعضای تیم ده نفره محافظان دادستان آرژانتینی می‌گویند در روز یکشنبه نتوانسته‌اند با او تماس بگیرند. با این همه دادستان بوئنوس‌آیرس با استناد به نتیجه تحقیقات اولیه امکان دخالت فرد دیگری در مرگ او را منتفی اعلام کرده است.
تجلیل خامنه‌ای از عماد مغنیه
دادستان پرونده "آمیا" چند روز پیش از پیدا شدن جسدش در مصاحبه‌ای عنوان کرده بود که نگران است او را سر به نیست کنند. او از ده سال پیش با همکاری یک تیم ۶۰ نفره مسئولیت بررسی این پرونده را بر عهده داشت.
یکی از متهمان پرونده انفجار ساختمان مرکز یهودیان بوئنوس‌آیرس، عماد مغننیه، فرمانده ارشد نظامی حزب‌الله لبنان، است که با فرماندهان سپاه پاسداران و مقام‌های ارشد ایران روابط بسیار نزدیکی داشت.
عماد مغنیه در سال ۲۰۰۸ بر اثر انفجار بمبی در حومه دمشق کشته شد. حزب‌الله لبنان با انتشار بیانیه‌ای اسرائیل را مسئول ترور فرمانده عملیات ویژه خود عنوان کرد.
مقام‌های اطلاعاتی ایالات متحده معتقدند سرنخ مهمترین عملیات تروریستی علیه هدف‌های غربی، از ابتدای دهه هشتاد میلادی به عماد مغنیه می‌رسد. او از سوی آمریکا، اسرائیل و اتحادیه اروپا مسئول عملیاتی شناخته می‌شد که صدها قربانی گرفته است و به عنوان تروریست تحت تعقیب بود.
علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، پس از کشته شدن مغنیه او را از "شهدای برجسته دنیای اسلام" خواند و شورای شهر تهران خیابانی را به نام او نامگذاری کرد.
بیشتر بخوانید: آمریکا ادای احترام ظریف به عماد مغنیه را محکوم کرد
«اسرائیل فراموش نمی‌کند»
مرگ دادستان ویژه پرونده انفجار "آمیا" در روزی رخ داد که شماری از اعضای حزب‌الله، از جمله پسر عماد مغنیه و محمدعلی الله‌‌دادی، از فرماندهان ارشد سپاه پاسداران، در بخش سوری بلندی‌های جولان کشته شدند.
حزب‌الله لبنان و فرمانده سپاه پاسداران، اسرائیل را مسئول این حمله معرفی کرده‌اند. محمد علی جعفری، فرمانده سپاه، تل‌آویو را تهدید کرده "منتظر صاعقه‌های ویرانگر" باشد.
اسرائیل معمولا مسئولیت عملیات تلافی‌جویانه را بر عهده نمی‌گیرد، اما چنانکه خبرگزاری آلمان گزارش داده این کشور عملیات تروریستی علیه یهودیان را هرگز فراموش نمی‌کند.
در جریان بازی‌های المپیک ۱۹۷۲ در مونیخ یک گروه فلسطینی تعدادی از ورزشکاران اسرائیلی را به گروگان گرفت. در حمله نیروهای امنیتی آلمان برای آزادی گروگان‌ها ۱۱ ورزشکار اسرائیلی و ۵ فلسطینی جان خود را از دست دادند.
به گزارش خبرگزاری آلمان، گلدا مایر، نخست وزیر وقت اسرائیل، در واکنش به این واقعه گفته بود: «هرجا که طرح عملیاتی ریخته می‌شود، هر جا که کسانی کشتار یهودیان و شهروندان اسرائیل را برنامه‌ریزی می‌کنند، دقیقا همان‌جا باید ضربه متقابل را وارد کنیم.»
معترضان در انتظار روشنگری
بنا بر این گزارش، سازمان اطلاعات اسرائیل (موساد) پس از واقعه مونیخ، با تهیه فهرستی از افرادی که چهره‌های پشت پرده گروگان‌گیری تلقی می‌شدند، تیم ویژه‌ای را مامور برخورد با آنها کرد که در سال‌های بعد حدود ۲۰ نفر را سر به نیست کرد.
بر این اساس موساد همچنان این استراتژی را که در سطح بین‌المللی با انتقادهایی روبروست دنبال می‌کند. یکی از هدف‌های اصلی این استراتژی رساندن این پیام به سوءقصد‌کنندگان احتمالی است که برای همیشه تحت تعقیب خواهند بود.
برخی از ناظران استراتژی اسرائیل را راه موثری برای جلوگیری از عملیات تروریستی و خونریزی نمی‌دانند و معتقدند حوادث آرژانتین ناکامی این راهکار را نشان میدهد.
هنوز درباره علت مرگ ناگهانی دادستان ویژه پرونده انفجار "آمیا" پرسش‌های زیادی وجود دارد که پاسخ قطعی و قانع‌کننده‌ای نیافته‌اند.
آلبرتو نیسمن و همکارانش ادعا کرده‌اند که برای اثبات "سنگ‌اندازی" مقام‌های دولتی و رئیس جمهور آرژانتین در راه افشای نقش مسئولان جمهوری اسلامی در انفجار "آمیا" مدارک کافی در اختیار دارند.
پیگیری چگونگی مرگ نیسمن که ده‌ها هزار شهروند معترض آرژانتینی خواهان آن هستند، می‌تواند پرده از برخی اسرار بزرگترین عملیات تروریستی دهه پایانی قرن بیستم بردارد.