رای دادگاه علیه شرکت شل؛ شکایتی که می‌تواند تاریخ‌ساز باشد

روز چهارشنبه ۲۶ مه (پنجم خرداد) می‌تواند برای صنعت انرژی و موضوع گرمایش زمین، روز حساس و سرنوشت‌سازی باشد. در این روز، دادگاهی در لاهه با داوری خود درباره پرونده شکایت علیه شرکت نفتی شل، نقشی تعیین کننده در تغییرات اقلیمی در جهان و همچنین در سرنوشت شرکت‌های نفتی ایفا کرده است.

شکایت علیه شرکت نفتی شل از سوی چند انجمن مدافع محیط‌‌زیست و ۱۷ هزار نفر از شهروندان هلند صورت گرفته بود. دادگاه شکایت افراد را را رد کرده  است، اما شکایت سازمان‌ها و انجمن‌ها را تایید کرده است. شکایت اصلی از سوی سازمان "دوستان زمین" ارائه شده بود.

راجر کوکس، دفاع از این پرونده را برعهده دارد. او به نام شماری از انجمن‌های مدافع محیط‌زیست پا به میدان نهاده است. کسی است که نامش پیش از نیز با شکایت از دولت هلند در امر پایبندی به تعهدات اقلیمی‌اش بر سر زبان‌ها افتاده بود. کوکس در آن هنگام موفق شد دولت هلند را وادار به تغییر عملکرد و رفتارش در ارتباط با تعهدات اقلیمی‌اش بکند.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

کوکس در دفاع از پرونده شکایت از شرکت نفتی شل و نقش این شرکت در افزایش دی‌اکسیدکربن و تولید گاز‌های گلخانه‌ای به حکم دادگاهی کاملا متفاوت ارجاع داده است.

گفته است که چندی پیش در هلند، علیه صاحب کافه‌ای به علت به زمین افتادن یکی از مشتریانش شکایت شده بود و دادگاه صاحب این کافه را مجرم شناخت و مجازات کرد. علت حکم دادگاه عدم اطلاع‌رسانی درباره ناهموار بودن مسیر کافه به سوی سرویس بهداشتی در زیرزمین آن بود.

راجر کوکس گفته است که شرکت شل نیز از پیامدهای تولید دی‌اکسید کربن از طریق سوخت انرژی‌های فسیلی آگاه است و به‌رغم آن تلاشی برای حفاظت از جان مشتریان خود نمی‌کند.

بر اساس رای دادگاه شرکت نفتی شل موظف است تا سال ۲۰۳۰ به میزان ۴۵ درصد از تولید دی‌اکسید‌کربن خود در قیاس با میزان سال ۲۰۱۹ بکاهد.

گزارشی که دردسرساز شد

اشاره کوکس به گزارشی است که شماری از پژوهشگران خود شرکت شل درباره نقش دی‌اکسید کربن و گاز‌های گلخانه‌ای در گرمایش زمین تهیه کرده بودند.

در آن گزارش آمده بود که تاثیر دی‌اکسید کربن بر تغییرات اقلیمی به گونه‌ای است که می‌تواند منجر به گرمایش سه و نیم درجه‌ای جهان شود. در همین گزارش به پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی گرمایش زمین اشاره شده بود.

این گزارش در سال ۱۹۸۸ تهیه شده بود. مشکل آنجا است که نسخه‌ای از این گزارش، حدود ۳۰ سال بعد، یعنی در سال ۲۰۱۷ به دست خبرنگاری افتاد.

راجر کوکس از این گزارش به عنوان دلیلی بر آگاهی شرکت شل نسبت به پیامدهای گرمایش زمین و نقش دی‌اکسید کربن در سه دهه پیش، استفاده کرده است.

عدالت اقلیمی

موضوع محیط زیست تا کنون موضوعی بیشتر سیاسی یا اجتماعی بوده است. این در حالی است که اکنون چرخشی درباره مسائل ناظر بر تغییرات اقلیمی روی داده است. موضوع جنبه‌ای حقوقی یافته و شمار شکایات درباره آلودگی‌محیط زیست افزایش یافته است.

از آن جمله می‌توان به شکایاتی اشاره کرد که هم اکنون در ارتباط با تولید آلاینده‌ها، گازهای گلخانه‌ای و همچنین دی‌اکسید کربن مطرح شده‌اند. کشیده شدن پدیده آلودگی محیط زیست به عرصه حقوقی باعث شده است که موضوع "عدالت اقلیمی" مطرح شود. موضوعی که "دادرسی اقلیمی" نام گرفته است.

روزنامه "زوددویچه" با انتشار گزارشی درباره دادگاه یاد شده به ۱۷۰۰ شکایت ناظر بر آلودگی محیط زیست اشاره کرده است.

گفته می‌شود ۴۰ شکایت از این مجموعه علیه شرکت‌های بزرگ فعال در حوزه انرژی مطرح شده‌اند. به عنوان نمونه، یک دهقان اهل پرو از شرکت انرژی آلمانی (RWE) شکایت کرده است.

در فرانسه نیز شکایت مشابهی علیه شرکت بزرگ نفتی توتال به جریان افتاده است. دادگاه بررسی این شکایت در ماه ژوئیه سال جاری آغاز می‌شود.

راجر کوکس همزمان علیه دولت بلژیک اقدام به طرح شکایت مشابهی کرده است. در آلمان، دادگاه قانون اساسی از دولت این کشور خواسته است تا برنامه ناظر بر کاهش تولید دی‌اکسید‌کربن خود را برای بازه زمانی بین ۲۰۳۰ تا ۲۰۵۰ تدقیق کند.

زمین‌لرزه‌ای برای اقتصاد انرژی

هدف از شکایت انجمن‌های مدافع محیط زیست از شرکت نفتی شل دریافت خسارت نیست. آن‌ها بر آنند تا بزرگ‌ترین شرکت نفتی اروپا را وادار کنند تا زیانی ایجاد نکند.

در شکایت راجر کوکس از شرکت شل درخواست شده میزان تولید دی‌اکسید کربن خود را تا سال ۲۰۳۰ به میزان ۴۵ درصد کاهش دهد.

این میزان شامل همه دی‌اکسید کربنی می‌شود که از سوی مشتریان شرکت شل، در بخش خانگی یا صنعتی، تولید می‌شود.

به کانال اینستاگرام دویچه وله فارسی بپیوندید

با توجه به حکم دادگاه به زیان شل می‌توان انتظار داشت که احکام مشابهی علیه دیگر شرکت‌های تولید انرژی صادر شود.

کاهش چنین سطحی از دی‌اکسید کربن توسط شرکت شل، به معنای کاهش فوق‌العاده درآمد این شرکت است. به سخن دیگر، این شرکت ناگزیر خواهد شد، بخش زیادی از فعالیت خود را از عرصه انرژی‌های فسیلی به انرژی‌های تجدیدشونده منتقل کند.

آنچه روشن است این است که داوری دادگاه به زیان شل از چنان توانی برخوردار است که اقتصاد انرژی در جهان را زیرورو کند.