دیوان بین‌المللی کیفری لاهه ده ساله شد
۱۳۹۱ فروردین ۲۳, چهارشنبه
روز ۱۱ آوریل ۲۰۰۲ اساسنامه‌ی دیوان بین‌المللی کیفری لاهه، پس از آنکه به تصویب مجالس و سران ۶۰ کشور جهان رسیده بود، تحویل سازمان ملل گردید. از آن زمان تاکنون پرونده‌ی شمار زیادی از افرادی که به نسل‌کشی یا جنایت علیه بشریت یا جنایت جنگی یا خشونت علیه یک قوم متهم شده بودند، به این نهاد قضایی بین‌المللی رسیده است. به گفته‌ی کارشناسان، مهم‌ترین اقدام دیوان در مبارزه با جنایات دیکتاتورها، حکم دستگیری عمر البشیر، رئیس جمهور سودان است که به اتهام ارتکاب جنابت جنگی و جنابت علیه بشریت صادر شد. با وجود اینکه البشیر آزاد است و حتی به کشورهایی که عضو دیوان کیفری لاهه هستند سفر می‌کند، کارشناسان معتقدند که این حکم هشداری برای دیکتاتورهاست تا بدانند که احتمال محاکمه‌ی آنها در خارج از کشورشان وجود دارد.
پس از آن صدور حکم محکومیت علیه توماس لوبانگا، رهبر شورشیان کنگو حائز اهمیت است که امروز (۱۱ آوریل / ۲۳ فروردین) اعلام شد. او متهم است که کودکان را به عنوان سرباز اجیر کرده و به جنایات جنگی واداشته است. محاکمه‌ی لوبانگا نزدیک به سه سال طول کشید و بافراز و نشیب مواجه شد، طوری که چند بار نزدیک بود، بی نتیجه به پایان برسد.
صلاحیت دیوان
برخلاف دادگاه‌های ویژه‌ی رسیدگی به جنایات جنگی یوگسلاوی و رو‌آندا، در رابطه با دیوان بین‌المللی کیفری لاهه «اصل صلاحیت تکمیلی» صدق می‌کند. یعنی پیش از اقدام دیوان باید دادگاه‌های ملی به شکایاتی رسیدگی کنند که در حوزه‌ی اختیارات دیوان هستند. در صورت سرپیچی دادگاه‌های ملی یا عدم توانایی آنها یا نبود دستگاه قضایی مستقل در یک کشور عضو، دیوان بین‌المللی کیفری می‌تواند وارد عمل شود.
با وجود اینکه شماری از متهمان، از جمله عمر البشیر، آزاد هستند، کارشناسان قضایی و سازمان‌های مدافع حقوق بشر معتقدند که در آینده حوزه‌ی نفوذ دیوان گسترش یافته و در زمینه‌ی جلوگیری از جنایات جنگی و جنایت علیه بشریت پیشرفت چشم‌گیری خواهد داشت.
تقاضای دخالت در سوریه
ناوانتم پیلای، کمیسر حقوق بشر سازمان ملل تاکنون چند بار خواستار آن شده است که دیوان بین‌المللی کیفری لاهه به جنایات رژیم بعث در سوریه نیز رسیدگی کند. به اعتقاد او، برای این اقدام مدارک و شواهد کافی موجود است. اما دیوان تاکنون در این مورد اقدام نکرده، زیرا فقط می‌تواند به جرایمی رسیدگی کند که توسط اتباع یا در قلمرو یکی از کشورهای امضا‌کننده‌ی اساسنامه‌ی دیوان انجام شده، یا اینکه توسط شورای امنیت سازمان ملل به دیوان احاله شده باشد. آمریکا، چین و روسیه، سه عضو شورای امنیت که دارای حق وتو هستند، هنوز به عضویت دیوان درنیامد‌ه‌اند. روسیه و چین هر گونه اقدام سازمان ملل علیه سوریه را وتو می‌کنند.
FP/FW