"دیدار در ابوظبی" در گرماگرم بحث توافق موقت ایران و آمریکا
۱۴۰۲ خرداد ۲۳, سه‌شنبه
علی باقری کنی، معاون سیاسی وزارت خارجه و مذاکره‌کننده ارشد جمهوری اسلامی ایران در مذاکرات احیای برجام در یک پیام توئیتری نوشته است که در ادامه رایزنی‌های دیپلماتیک با طرف‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای " با همتایان آلمانی، فرانسوی و انگلیسی خود در ابوظبی (پایتخت امارات) ملاقات کرده و در مورد طیفی از موضوعات و نگرانی‌های متقابل با هم گفت‌وگو" کرده‌اند.
او به جزئیات این مذاکرات اشاره‌ای نکرده است.
این دیدار ظاهرا ادامه دیداری است که در اواخر اسفند‌ماه گذشته در نروژ صورت گرفت. در آن دیدار هم باقری با مدیران سیاسی وزارت خارجه سه کشور انگلیس، فرانسه و آلمان موسوم به E3 دیدار کرد، دیداری که انریکه مورا، معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و مذاکره‌گر اصلی این اتحادیه در پرونده احیای برجام نیز در آن شرکت داشت.
وزارت امور خارجه آلمان در آن زمان این دیدار را تایید کرده بود، ولی تاکید داشت که عمدتا در خدمت این بوده است که " مواضع مان را در رابطه با تنش‌هایی که ایران در بسیاری زمینه‌ها ایجاد کرده، روشن کنیم. اما مانند قبل با ایران مذاکره نمی‌شود، همچنین درباره برجام."
این روزها مذاکراتی در سطوح مختلف میان ایران و غرب در جریان است که حتی شامل دیدار رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران با امیر سعید ایروانی، سفیر و نماینده دائم ایران در سازمان ملل متحد هم شده است، دیداری که بعد از خروج آمریکا از برجام میان مقام‌های دو کشور سابقه نداشته است.
با توجه به اخباری که از محافل سیاسی در آمریکا و اروپا و ایران می‌رسد و خبرهایی که این روزها در رسانه‌های مختلف بازتاب یافته‌اند، به نظر نمی‌رسد که این مذاکرات، و از جمله مذاکرات در ابوظبی هم معطوف به احیای برجام بوده باشد.
از نظر غربی‌ها شماری از بندهای مهم توافقنامه برجام برای محدودسازی برنامه ااتمی ایران فاقد موضوعیت شده‌اند. از طرف دیگر ایران هم در دوران پس از خروج آمریکا از برجام و کاهش تعهدات خود در این توافقنامه در گسترش برنامه هسته‌ای و حجم و درصد ذخایر اورانیوم خود وارد مرحله‌ای شده که مهار و کنترل آن با مفاد و قید و بندهای برجام دیگر ممکن نیست.
یک توافق یا تفاهم موقت به جای برجام؟
با این همه، بسیاری از بحث‌ها بر این متمرکز است که گزینه برتر به خصوص برای دولت بایدن که در حال نزدیک‌شدن به انتخابات ریاست جمهوری آمریکاست حصول یک توافق محدود و موقت برای مدیریت تنش و تنظیمات پادمانی و مهار توسعه برنامه هسته‌ای ایران است تا بعد از انتخابات شرایط برای مذاکرات جامع جهت رسیدن به توافقی فرای برجام فراهم شود. تلاش دولت بایدن برای رهاسازی زندانی‌های دو تابعیتی هم بخشی از این توافق موقت تلقی می‌شود.
در اخبار و گزارش‌ها قصد آمریکا در یک توافق یا تفاهم موقت به متقاعد و متعهد کردن ایران به فراترنرفتن از غنی‌سازی ۶۰ درصدی و شناسایی آن به عنوان خط قرمز واشینگتن یاد می‌شود. ایران هم از این که چنین توافقی مانع دستیازی غرب به استفاده از مکانیسم ماشه و به جریان انداختن کل تحریم‌های سابق بشود ناراضی نخواهد بود. به عبارتی چنین تفاهم یا توافقی، حرکت بر روی یک طناب باریک است تا تنش بیشتری شکل نگیرد.
اقتصاد و وضعیت ارزش پول ایران در برابر دلار به شدت به روند مذاکرات برجام و تنش و عقبگرد در آن، واکنش نشان می‌دهد و خطر ورود کشور به یک دوران ابرتورمی بعید تلقی نمی‌شود. بنابراین برای جمهوری اسلامی نیز دسترسی به یک توافق موقت نتیجه نامطلوبی نیست، ولو که این توافق نه رفع‌کننده بخش‌های عمده تحریم‌ها که صرفا به آزادسازی بخشی از دارایی‌های بلوکه شده ایران منجر شود.
ایران و آمریکا پیوسته تلاش برای رسیدن به یک توافق موقت را تکذیب می‌کنند، ولی مذاکرات فشرده‌ای که در سطوح مختلف در جریان است به نظر می‌رسد که معطوف به رسیدن یک توافق ولو با هر نامی باشد.
اما اسرائیل هشدار داده است که با هرگونه توافقی که توان هسته‌ای جمهوری اسلامی را دست‌نخورده باقی بگذارد و در خدمت برچیدن آن نباشد مخالف است و خود را مقید به رعایت چنین توافقاتی نخواهد دید.