در میانه تهدید و دعوا بر سر ارگ ساسانی انار و مقبره شهید گمنام
۱۳۹۲ تیر ۲۹, شنبه
ارگ انار بنایی خشتی و گلی است که در زمینی به مساحت حدود ۱۱ هزار و ۱۷۹ متر مربع در مرکز شهر تاریخی انار واقع شده است. این شهر کویری در شمال استان کرمان حدود ۵۰ هزار نفر جمعیت دارد.
براساس پژوهش‌های انجام شده، تاریخ احداث ارگ انار به دوران سلسله ساسانیان، یعنی به پیش از اسلام می‌رسد. اما بخش‌هایی از این بنا در دوره صفویه تکمیل و از آن استفاده شد. در گذشته، ارگ انار کاربرد مسکونی و دفاعی داشت و بخشی از داد و ستد مردم نیز در آن انجام می‌گرفت. ارگ انار در سال ۱۳۸۹ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.
فعالان میراث فرهنگی انتقاد می‌کنند که بی‌توجهی به میراث تاریخی بویژه آثار پیش از اسلام در چند سال اخیر بیشتر شده است.
دعوا بر سر ارگ ساسانی و آرامگاه شهید گمنام
فیروزه رمضان‌زاده، روزنامه‌نگار و فعال میراث فرهنگی، به دویچه وله می‌گوید بیش از ۳ سال است که ساخت مقبره شهید گمنام در حریم ارگ تاریخی انار اعتراض دوستداران میراث فرهنگی را برانگیخته و ساخت این مقبره متوقف مانده بود، اما روز یکشنبه ۱۶ تیر ۱۳۹۲ (۷ ژوئیه ۲۰۱۳) عملیات ساخت و ساز آن با نصب اسکلتی فلزی دوباره آغاز شد.
وی تاکید می‌کند: «به خصوص در شهرستان‌‌هایی مثل انار که تمام مسئولین محلی‌اش دید فوق‌العاده بسته‌ای دارند، قصد دارند برای شهید گمنام گنبد و بارگاهی به شکل اما‌مزاده درست بکنند.»
رمضان‌زاده پیش‌بینی می‌کند که تلاش دوستداران میراث فرهنگی در روزهای پایانی دولت دهم به جایی نخواهد رسید و ریاست فعلی میراث فرهنگی کشور هم کاری از پیش نخواهد برد، چون طرف مقابل آن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است.
اعتراض دوستداران میراث فرهنگی نتیجه داد
پس از نصب تیرآهن‌های فلزی و ساخت و ساز دوباره در حریم ارگ انار شماری از روزنامه‌نگاران، فعالان و دوستداران میراث فرهنگی طی نامه‌ای خطاب به خانم توسا مومنی، معاون سازمان میراث فرهنگی کشور، خواهان دخالت فوری وی برای جلوگیری از تعرض به حریم این ارگ تاریخی شدند.
امضاکنندگان این نامه می‌نویسند: «ساخت مقبره آن هم با زیربنای ۳۶۰ متر مربع و ۱۲ متر ارتفاع در ۸۰ متری ارگ انار که در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده، اقدامی غیرقانونی و خطرساز است که باید برای آن چاره‌ای فوری اندیشید.»
در بخش دیگری از این نامه آمده است: «متاسفانه در سال‌های اول پس از انقلاب برخی افراد از روی نادانی، تعدادی از بناهای داخلی ارگ انار را تخریب کردند و امروز هم اگر سازمان میراث فرهنگی اقدامی نکند، حریم این ارگ تاریخی برای همیشه آسیب خواهد.»
بدنبال اعتراض فعالان، خبرگزاری میراث فرهنگی از توقف ساخت و ساز مقبره شهید گمنام در حریم ارگ تاریخی انار خبر داد. آتوسا مومنی، معاون سازمان میراث فرهنگی کشور، در۲۶ تیر ۱۳۹۲ در بازدید از ارگ انار گفت: «فعلا باید ساخت و ساز در حریم ارگ انار متوقف بماند تا شورای فنی تصمیم نهایی را بگیرد و سپس وارد مرحله اجرا و عملیاتی شود.»
تهدید فعالان و دوستداران میراث فرهنگی
مسئولین سایت‌های محلی از جمله "انارپرس"، اولین سایت خبری شهرستان انار به دلیل پوشش اخبار مربوط به ساخت و ساز در اطراف ارگ از سوی دفتر حجت الاسلام ابراهیمی امام جمعه این شهر مورد تهدید قرار گرفته‌اند.
دفتر امام جمعه انار در ۲۱ تیر ۱۳۹۲ با انتشار اطلاعیه‌ای، محمدرضا نسب عبداللهی، سردبیر انارپرس را فردی "هتاک و معلوم‌الحال" خطاب کرد و تهدید کرد با مدیر سایت انارپرس برخورد قضایی شود. اما در اطلاعیه دفتر امام جمعه انار درباره توهین انارپرس توضیحی داده نشده است.
روز شنبه ۲۹ تیر ۱۳۹۲ سایت انارپرس از "حملات شدید سایبری" خبر داد. انارپرس می‌نویسد: «در حال حاضر روزانه بیش از ۱۰۰ حمله سایبری علیه انارپرس صورت می‌گیرد تا به هر شکل ممکن این سایت از نظر فنی دچار مشکل شود و از کار بیفتد.»
افراد محلی به دویچه وله گفتند که تهدید علیه رسانه‌ها و فعالان میراث فرهنگی بویژه در این شهرستان بسیار جدی شده است. فیروزه رمضان‌زاده که از مسائل ارگ انار آگاه است درباره تهدید مقام‌های محلی به دویچه وله گفت: «کار به رسانه‌ها کشیده شود حساسیت‌ها بیشتر می‌شود و وقتی سایت‌های خارج از ایران هم به این موضوع بپردازند، حساسیت‌شان دوچندان می‌شود و متاسفانه بعضی از کارشناسان را که دلسوزانه پیگیر این ماجرا هستند به بی‌بی‌سی نسبت می‌دهند و افراد نفوذی معرفی می‌کنند. من متاسفم که حکایت ارگ انار به جای باریک کشیده می‌شود. من نگران کسانی هستم که پیگیری و اطلاع‌رسانی می‌کنند و آنها را به دشمنان فرضی جمهوری اسلامی منتسب می‌کنند.»
«تخریب‌کنندگان ارگ انار از مردم حلالیت بطلبند»
بنا به نوشته منابع خبررسانی محلی، برخی افراد سپاه پاسداران انار "از روی نادانی در اوایل انقلاب"، بخشی از ساختمان‌های داخلی ارگ انار را تخریب کرده‌اند. در تخریب این اثر تاریخی ساختمان‌های داخلی ارگ صدمه دیدند.
منابع خبری محلی می‌نویسند که این اقدام آنها جرم محسوب می‌شود و کسانی که در آن ماجرا نقش داشته‌اند بایستی خسارت مالی تخریب این بنای تاریخی را نیز پرداخت کنند. یک سایت محلی دراین مورد می‌نویسد: «همه کسانی که در ماجرای تخریب ساختمان‌های داخلی ارگ انار دست داشته‌اند، بهتر است پیش از آنکه دیر شود، از مردم حلالیت بطلبند. چون این ارگ، یک بنای ملی و متعلق به همه مردم است و جزو حق‌الناس محسوب می‌شود که روز حساب و کتاب در برابر اقدام به تخریب آن باید پاسخگو باشند.»
اعتراض بسیجیان به برچیده شدن قبر شهید گمنام
از سوی دیگر بسیجیان کرمانی نیز "برای مقابله با برچیدن حرم شهید گمنام" در ۲۵ تیر ۱۳۹۲ در دفتر مدیرکل میراث فرهنگی استان کرمان جمع شدند. آنها "خواستار مقابله با توهین و هتک حرمت حرم شهید گمنام" شدند.
"صبح زرند"، یک پایگاه خبری محلی، نامه‌ی طرفداران ساخته‌شدن حرم قبر شهید گمنام در جوار ارگ را منتشر کرده‌است. در این نامه آمده است که در برخی رسانه‌ها از "تاریخچه دروغینی که از این ارگ مخروبه و رو به زوال در رسانه‌‌هایشان منتشر کرده‌اند"، صحبت می‌شود.
امام جمعه انار: رقاص‌خانه می‌ساختیم حمایت می‌کردند
حجت‌الاسلام ابراهیمی، امام جمعه شهرستان انار، گفته است: «من مطمئنم اگر می‌خواستیم یک سینما بسازیم، یک رقاص‌خانه بسازیم، نه تنها مخالفت نمی‌کردند بلکه حمایت هم می‌کردند همانطور که قبلا انواع ساخت و سازها در حریم ارگ انجام شد و اینها کوچک‌ترین اعتراضی نکردند.»
اشاره امام جمعه احتمالا به نصب وسائل بازی و ورزشی است که شهرداری انار آن را در ۵ متری دیوار ارگ، و بنا به گفته برخی از کارشناسان، روی قبرهای تاریخی نصب کرده است.
فعالان میراث فرهنگی گزارش می‌دهند که چندین اثر تاریخی انار به زباله‌دانی تبدیل شده و داخل آنها حتی سرنگ‌هایی مشاهده می‌شود که معتادان برای تزریق استفاده می‌کنند. آنها از تردد موتورسواران در داخل ارگ نیز خبر می‌دهند.
دکتر علیرضا جعفری‌زند، باستان شناس و استاد دانشگاه، درباره تعرض به حریم ارگ انار و نصب وسائل بازی به روزنامه "شرق" گفت: «این اقدام فوق‌العاده برای یک محوطه تاریخی خطرناک است. ضمن اینکه چهره اثر را مخدوش کرده و به لایه‌هایی که می‌توان در کاوش‌ها از آن برای تاریخ‌گذاری این ارگ نتیجه موثری گرفت، آسیب می‌زند.»
به گفته جعفری‌زند، نصب این وسایل بازی و ورزشی در ضلع شمالی ارگ انار در تخریب لایحه‌های زیرین این اثر باستانی موثر است. سازمان میراث فرهنگی و گردشگری تا کنون کاوشی در ارگ انار انجام نداده است.
علیرضا جعفری‌زند ابراز امیدواری کرده است که ارزش‌های تاریخی این اثر به نمایش گذاشته شود و زیر نوسازی مدفون نگردد.