در سینمای ایران حجاب اجباری است حتی با سر تراشیده
۱۳۹۴ مرداد ۲, جمعه
بازی در دو نقش بین بازیگران سینما طرفداران زیادی دارد؛ اولی بازی در نقش دیوانه و دوم بازی در نقش جنس مخالف. بسیاری از بازیگران معتقدند که با بازی در این دو نقش است که یک هنرمند می‌تواند استعداد بازیگری خود را نشان دهد و آن را به رخ بکشد. در سینمای ایران هم بازیگرانی امکان بازی در نقش جنس مخالف را پیدا کرده‌اند. ولی ایفای چنین نقش‌هایی در سینمایی که در آن اعمال سلیقه‌های لحظه‌ای و بی‌ارتباط با سینما بسیار وجود دارد، دردسرهایی را برای سینماگران به وجود آورده است.
بازیگران زن مردپوش؛ دلیل توقیف فیلم
بسیاری از سینماگرانی که فیلم‌های توقیفی‌شان در آرشیوها خاک می‌خورند، معتقدند که نظرهای سلیقه‌ای و دوره‌ای که در دولت‌های مختلف در وزارت ارشاد صورت می‌گیرد، دامن فیلم‌هایی را که در آن بازیگران زن، در نقش‌هایی مردانه ظاهر شده‌اند هم گرفته است. به عنوان نمونه می‌توان به فیلم "آمین خواهیم گفت" به کارگردانی سامان سالور اشاره کرد که با وجود صدور مجوز ساخت، نمایش آن به علت حضور بازیگر زن فیلم با موهایی تراشیده در نقش دختری "پسر پوش" با مشکل مواجه شده و بعد از چهارسال همچنان به اکران عمومی نرسیده است.
سامان سالور، کارگردان فیلم "آمین خواهیم گفت" درباره مشکلاتی که فیلم با آن مواجه است به دویچه‌وله فارسی می‌گوید: «برای این فیلم مجوز ساخت صادر شده و حتی تهیه کننده، تصاویر تست گریم بازیگر زن را به مسئولان اکران وزارت ارشاد نشان داد و حتی آنها پیشنهاد دادند برای آنکه در آینده مشکلی بر سر اکران فیلم پیش نیاید، بهتر است موهای بازیگر کوتاهتر شود. به همین خاطر موهای خانم زارعی با شماره یک تراشیده شد و به این ترتیب تست گریم بازیگر اصلی فیلم مورد قبول قرار گرفت.»
سالور ادامه می‌دهد: «متاسفانه از آنجایی که سیاست‌ها و دیدگاه‌های فکری و شخصیتی متفاوتی میان بخش صدور پروانه ساخت و بخش صدور پروانه نمایش در وزارت ارشاد وجود دارد، هنوز بعد از چندسال تکلیف نمایش فیلم مشخص نیست.»
توقیف فیلم‌هایی که در آن هنرپیشگان نقش جنس مخالف را بازی کرده‌اند به فیلم "آدم برفی" به کارگردانی داوود میرباقری برمی‌گردد. اکبر عبدی در این فیلم نقش یک زن را ایفا کرد. "آدم برفی" که به مدت سه سال توقیف بود، در نهایت در دوران محمد خاتمی به اکران عمومی درآمد و در آن زمان هم باعث تجمع گروهی از "دلواپسان وقت"، مقابل بعضی از سینماهای نمایش دهنده شد. ولی بعدها صدا و سیما آن را بارها از شبکه‌های مختلف پخش کرد.
ظاهرا وزارت ارشاد اسلامی ایران در حال حاضر حساسیت بیشتری به بازی بازیگران زن در نقش مردان دارد چرا که در بین اسامی فیلم‌های توقیفی، نام فیلمی که به دلیل بازی یک مرد در نقش یک زن اجازه اکران نگرفته باشد، به چشم نمی‌خورد.
روسری؛ بخش جدایی‌ناپذیر لباس بازیگران زن
بیشتر مراجع تقلید شیعه در ایران معتقدند که تراشیده شدن موی سر زنان، موجب منتفی شدن حکم حجاب نمی‌شود. به عنوان نمونه آیت الله ناصر مکارم شیرازی در این باره گفته است: "حجاب تنها مربوط به موی سر نیست، بلکه علاوه بر موی سر، خود سر را نیز باید بپوشانند."
یکی از روش‌هایی که تهیه کنندگان ایرانی برای گرفتن مجوز اکران فیلم‌هایی که بازیگران زن در آنها با سرهای تراشیده بازی کرده‌اند به آن متوسل می‌شوند، گرفتن استفتاء از مراجع است. تهیه‌کننده فیلم "آمین خواهیم گفت" هم به سراغ مراجع رفته و از آنجایی‌که دو مرجع تقلید، نمایش فیلم را در صورتی که مفسده‌ای در آن نباشد تایید کرده‌اند، فیلم بعد از حذف نه دقیقه، اجازه اکران در سینمای هنر و تجربه را گرفته است.
نمونه دیگری از توقیف یک فیلم ایرانی به‌خاطرحضور بازیگر زن با سر تراشیده، توقیف "شیفتگی" به کارگردانی علی زمانی عصمتی و بازیگری رویا تیموریان است. نادری، دبیر شورای پروانه نمایش سازمان سینمایی در گفت‌وگویی که با ایسنا انجام داده می‌گوید: «نظر اعضای شورای پروانه نمایش بر این است که براساس مستندات و باورها، نمایش تصویر بازیگران زن بدون پوشش سر و با موی تراشیده حرمت شرعی دارد و به همین دلیل امکان اکران "شیفتگی" با وجود شرایط فعلی برای فیلم فراهم نیست.»
این‌طور که معلوم است، مسئولین صدور مجوز نمایش فیلم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران، در دولت‌های مختلف، به مراجع گوناگونی ارجاع می‌کنند چرا که در دوران پس از انقلاب، فیلم‌هایی هم به اکران عمومی درآمده‌اند که درآن بازیگران زن، سر خود را تراشیده بودند. به‌عنوان نمونه فریماه فرجامی در فیلم"سرب"، رویا نونهالی در فیلم "زندان زنان" و یا بهناز جعفری در فیلم "۴+۱۰"، همگی با سرهای تراشیده ایفای نقش کرده‌اند.