دانشگاه‌های ایران، آتش زیر خاکستر
۱۳۸۸ مهر ۲۲, چهارشنبه
این سومین تجمع خودجوش دانشجویان آزاد در سال تحصیلی جاری بود. آنها سه هفته است که هر سه‌شنبه در اعتراض به دولت دهم شعار می‌دهند و سرکوب‌های پس از انتخابات را محکوم می‌کنند. سالروز تولد چهره‌های شاخص جنبش سبز، آقایان کروبی و موسوی و خاتمی، از جمله دلایل این اعتراض‌ها بوده‌اند. شاهدان عینی، شمار معترضان در آخرین تجمع را تا ۲۵۰۰ نفر برآورد کرده‌اند. مجموع دانشجویان دانشگاه آزاد واحد مرکز، ۶۰۰۰ نفر است.
چگونگی درگیری و خشونت
تجمع روز سه‌شنبه در ساعت ۱۲ و نیم ظهر و به صورت خودجوش شروع شد. بسیجی‌ها ساعتی قبل از شروع تجمع، دیوارهای دانشگاه را به مناسبت شهادت امام جعفر صادق با پارچه سیاه و نمادهای عزاداری پوشانده بودند. یک شاهد عینی به دویچه‌وله گفت: «در حالی‌که خود دانشجویان باید برای ورود به محوطه، برگه انتخاب واحد و کارت دانشجویی را نشان دهند، بسیجی‌های پلی تکنیک و دانشگاه آزاد واحد جنوب و کسانی با لباس‌های پلنگی که اصلا سن‌شان به دانشجو نمی‌خورد، به راحتی وارد دانشگاه شده و آنجا را عین پادگان کردند«.
..بسیجی‌ها که تعدادشان به حدود یکصد نفرمی‌رسید، پس از ساعتی فحاشی و تهدید، دست به خشونت عملی علیه دانشجویان زدند. آنها با گاز اشک‌آور، باتوم الکتریکی، زنجیر و اسپری فلفل به مصاف معترضان رفتند. این تشنج، به زخمی شدن ده دانشجو و تعطیلی کلیه کلاس‌های دانشکده منجر شد. به نقل از یک شاهد عینی، بسیجی‌ها حتی پارچه‌های عزاداری را آتش زدند تا این کار را به گردن معترضان بیندازند، اما دانشجویان با هشیاری، پارچه‌ها را خاموش کردند. برخی از بسیجیان با حضور در طبقات بالای دانشکده، از شرکت‌کنندگان در تجمع فیلمبرداری می‌کردند. یکی از دلایل خشم و خشونت آنها، پخش نامه‌ی دکتر سروش به آیت‌الله خامنه‌ای در دانشکده بود.
نقش بسیجی سهیمه‌ای
سلمان سیما، فعال دانشجویی، درباره سهم و حضور آشکار بسیجی‌ها در سرکوب دانشجویان معترض به دویچه‌وله می‌گوید: « به بسیجی‌ها با وجود رتبه علمی پایین و عدم صلاحیت، سهمیه تحصیل در دانشگاه آزاد را می‌دهند. در نتیجه این بسیجی باید تشکر خود را به نوعی بابت امتیازی که در نهایت بی‌عدالتی به او داده شده، ابراز کند. شرکت در سرکوب دانشجویان مخالف، نوعی حق‌شناسی است.»
سکوت و نظاره‌گری حراست
به نقل از شاهدان عینی، کار دفتر حراست دانشکده فنی در روز سه شنبه، تنها نظارت بر خشونت بسیجیان با دانشجویان بود. به نظر آنها، حضور بسیجیان و همراهان آنان با بی‌سیم و اسلحه‌ی سرد در دانشگاه آزاد، بدون هماهنگی حراست میسر نمی‌شد. سلمان سیما در مورد عدم حضور نیروی انتظامی و استفاده از بسیج برای سرکوب دانشجویان می‌گوید: « حضور نیروی انتظامی در دانشگاه‌ها بار مضاعفی برای کودتاچیان دارد. دولت کودتا، بسیج را به‌‌عنوان نیروی دانشجویی و با همان کارکرد نظامی به دانشگاه می‌فرستد، زیرا استفاده از آنها برای سرکوب، برای دولت کودتا کم‌هزینه‌تر است.»
خودجوش بودن اعتراض‌ها
ویژگی مشترک اعتراض‌های مردمی و دانشجویی در ماه‌های اخیر، خودجوش بودن آنهاست. هیچ تشکلی اعتراض‌های دانشجویی را در سه هفته گذشته، سازماندهی یا هدایت نکرده است. یک جلوه‌ی دیگر، هیجان و حضور چشمگیر دانشجویان ترم اولی در تظاهرات و تجمع‌هاست. اکثریت آنها در انتخابات خرداد ماه، برای نخستین بار پای صندوق رای رفته و به شدت سرخورده شده‌اند. با این همه، چرا تشکل‌های دانشجویی در این میان غایب‌اند؟ آیا اعتراض‌ها نیاز به هماهنگی و انتقال تجربه ندارند؟
مهدیه گلرو، از اعضای دفتر تحکیم وحدت و از فعالان دانشجویی قدیمی می‌گوید: «یکی از دلایل این غیبت این است که دیگر برای اعتراض و مقاومت نیازی به کاتالیزور نیست. جامعه، آتش زیر خاکستر است و هر بهانه‌ای برای افروخته شدن این آتش کافی است. قبلا تشکل‌های دانشجویی، سیاست دولت را نقد می‌کردند یا برای آگاه کردن دانشجویان، بیانیه می‌دادند. اینک هیچ نیازی به این کار نیست. تشکل‌های دانشجویی در نهایت، از اعتراض‌ها حمایت می‌کنند یا خبرهای مربوط به آن را پوشش می‌دهند.»
مناسبت‌های در راه
جنبش اعتراض به دولت کودتا، خود را آماده مراسم ۱۳ آبان و ۱۶ آذر می‌کند. روز ۱۳ آبان در تقویم جمهوری اسلامی، روز مقابله با استکبار جهانی نام‌گذاری شده و روز ۱۶ آذر، روز دانشجوست. مهدیه گلرو می‌گوید: « هرچند مسئولان جمهوری اسلامی بخاطر مسائل داخلی تلاش دارند سیاست خارجی خود را ملایم کرده و روز ۱۳ آبان امسال را کمرنگ‌تر برگزار کنند، اما چون کودتای اخیر بخشی از استکبار تحمیل شده به مردم ایران است، حتما در این روز در دانشگاه‌ها و جامعه، حرکت‌های اعتراضی جدی دیده خواهند شد. روز دانشجو نیز که در سال‌های قبل به شکلی پرشکوه برگزار می‌شد، قطعا امسال برجسته‌تر از همیشه خواهد بود.»
نویسنده: مهیندخت مصباح
تحریریه: کیواندخت قهاری