خطر داعش، ایران و عربستان را به‌هم نزدیک کرد
۱۳۹۳ شهریور ۵, چهارشنبه
معاون وزیر امور خارجه ایران، حسین امیرعبداللهیان به عربستان سعودی سفر کرد. این سفر در حالی صورت گرفت که روابط دیپلماتیک دو کشور بیش از ۳۰ سال است اگر نگوییم قطع ولی مخدوش است.
اختلافات ایران و عربستان بیش از هرچیز به مسائل منطقه‌ای و تفاوت دیدگاه و عملکرد دو کشور باز می‌گردد. مسئله سوریه، حکومت عراق، درگیری‌های لبنان، یمن، بحرین، حمایت عربستان از جندالله در بلوچستان، حمایت ایران از گروههای شیعی منطقه و ترور سفیر عربستان در آمریکا که انگشت اتهام عربستان را متوجه ایران کرده، همه مسائل مورد اختلاف دو طرفند.
اما با وجود همه این اختلافات حالا گام اول و مهم برای بهبود روابط برداشته شده است؟ چه عاملی بیش از همه باعث برداشتن این قدم شده است؟
علیرضا نامور حقیقی استاد علوم سیاسی در دانشگاه تورنتو معتقد است وزن سیاسی ایران در منطقه تغییر کرده و این عامل بیش از همه باعث کشش عربستان به سوی ایران شده است.
به عقیده این تحلیلگر سیاسی، بهبود روابط ایران با غرب به عربستان هشدار داده که دیگر نمی‌تواند مانند قبل آتش بیار معرکه تحریم علیه ایران باشد و درنتیجه به نفع این کشور است که مسائلش را با ایران هرچه زودتر حل کند.
خطر "دولت اسلامی" نیز خطر مشترک دیگری است که هم ایران و هم عربستان را تهدید می‌کند و در نتیجه باعث شده دو کشور برای مقابله با این دشمن مشترک با هم همکاری کنند.
نامور حقیقی می‌گوید: «به نظر میرسد که عربستان در حمایت از گروههای مسلح محتاط تر شده و میداند که ممکن است این گروهها تغییر جهت بدهند و سر لوله تفنگ‌شان را به جهتی تغییر بدهند که منافع عربستان در آنجا وجود ندارد. بنابراین برای پرهیز از چنین وضعیتی باید دید عربستان تا چه حد آماده همکاری با ایران در مقابل داعش است».
نکته دیگر مسئله سوریه و عراق است. یک روز قبل از سفر امیر عبداللهیان به عربستان، سعود الفیصل، وزیر امور خارجه عربستان اعلام کرد که کشورش دیگر به دنبال تغییر حکومت در سوریه نیست و این مساله را موضع جدید کشورش عنوان کرد.
علیرضا نامور حقیقی در این باره می‌گوید: «به نظر میرسد ایران در مورد مسئله عراق آماده است امتیازاتی به عربستان بدهد و کمک کند که ترکیب دولت عراق متعادلتر شود و یا وزن سنیها در دولت جدید افزایش پیدا کند. در چنین وضعیتی، مسئله اصلی عربستان که عراق بوده و از این بابت با سوریه مخالف شده هم حل میشود. اگر این اتفاق بیفتد و این سیاست رسمی عربستان بشود که تغییر رژیم در سوریه در دستور کارش نباشد، آن موقع میشود حدس زد که ایران انعطافهایی در مورد مسئله عراق و توافقهایی در مورد عراق با عربستان داشته و این میتواند سیاست همگرایی دو کشور را در منطقه افزایش دهد».
نزدیک شدن سیاست‌های دو کشور ایران و عربستان به عنوان دو قدرت شیعه و سنی در منطقه میتواند به حل بسیاری از مسائل منطقه‌ای کمک کند. به نظر علیرضا نامور حقیقی "همکاریهای امنیتی، اقتصادی و سیاسی میتواند موقعیت دو کشور را در منطقه تغییر دهد و آسیبپذیریشان را نسبت به پروژههای قدرتهای بزرگ در مورد مسائل کشورهای اسلامی کمرنگ کند".