خطر تعطیلی روزنامه‌های قومی در ایران
۱۳۸۹ اردیبهشت ۱۷, جمعه
رسانه‌های قومی را کمتر می‌خرند
یک کارشناس رسانه‌های قومی در ایران، در گفتگو با دویچه‌وله درباره‌ی وضعیت این رسانه‌ها توضیح می‌دهد که مشکل اساسی رسانه‌های قومی در حال حاضر مشکلات سیاسی و اقتصادی است. وی در این رابطه اشاره می‌کند: «بر اساس اصل ۱۵ قانون اساسی که مورد تائید نظام هم هست، تدریس و یادگیری زبان‌های قومی در کشورآزاد هست، ولی به دلیل اجرا نشدن آن بسیاری از مردم بویژه نسل جوان اقوام به زبان مادری خود تسلط ندارد و این باعث می‌شود که مخاطبان نشریات قومی کاهش پیدا کنند و بالطبع زمینه‌ی فروش این نشریات کمتر خواهد بود.»
این کارشناس مطبوعات نتیجه می‌گیرد با فروش کمتر نشریات قومی آنها به مشکل اقتصادی برمی‌خورند و خطر بسته شدن آنها وجود دارد.
«ننویس، سهمیه دولت را بگیر!»
ولی برخی از مدیران نشریات قومی شکایت می‌کنند که نویسندگان این نشریات در پرداخت به مسائل و مشکلات منطقه‌ی خود آزادی عمل ندارند و نمی‌توانند از دولت و یا مقامات محلی انتقاد کنند. مخاطبان رسانه‌های قومی نیز درباره‌ی مشکلات خود دراین نشریات چیزی نمی‌بینند و بنابراین آمار فروش این نشریات پائین می‌آید.
مدیر یک نشریه‌ی قومی که نمی‌خواست نامی از وی برده شود، در گفتگو با دویچه‌وله می‌گوید: «نشریه‌ای که به مطالبات قومی می‌پردازد و نیازهای اقوام را در صفحات مختلفش کار می‌کند، مجبور هست از سهمیه‌ی کمک دولت صرف‌نظر کند. رسانه‌های قومی مجبورند برای گرفتن وام‌های وزارت ارشاد و یا سهمیه کاغذ، بسیاری از مطالبات قومی و قانونی را خط بکشند و این مسئله استقلال سیاسی، اجتماعی نویسندگان این نشریات را هم محدود می‌کند.»
افزایش فشار در دوره‌ی احمدی‌نژاد
از زمان روی کار آمدن دولت احمدی‌نژاد سهمیه‌ی کاغذ به شدت کاهش یافته است. یک کارشناس مطبوعات به دویچه وله می‌گوید، رسانه‌های قومیت‌ها در کشور اکنون یک مرحله‌ی گذار را طی می‌کنند و بسیاری از این نشریات اگر توسط وزارت ارشاد بسته نشوند، به دلیل عدم بازدهی اقتصادی خودشان را ورشکسته اعلام خواهند کرد و مجبور خواهند شد خود را عرصه‌ی خبررسانی کشور کنار بکشند.
این کارشناس مطبوعات در ادامه توضیحاتش تاکید می‌کند: «برخی از این نشریه‌ها با تک‌فروشی و یا حتی با حمایت‌های شخصیت‌های فرهنگی، اجتماعی قومیت‌ها منتشر می‌شوند. بیشتر تبلیغات و آگهی اداره‌ها و ارگان‌های دولتی نیز به نشریات وابسته به مراکز قدرت واگذار می‌شود.»
تفاوت نشریات قومی با نشریات کشوری
برخلاف مطبوعات سراسری که مسائل مختلف کشوری را از یک دیدگاه کلان بررسی می‌کند، حوزه‌ی توجه نشریات اقوام بیشتر به مناطق قومی است. یک نشریه کرد زبان تمرکزش بر مسائل کردستان هست. فروش نشریات قومیتی نیز در قیاس با سراسری کمتر هست و در سراسر کشور توزیع نمی‌شوند.
بنظر یک کارشناس مطبوعات، که با دویچه وله گفتگو کرد، نشریات سراسری در قیاس با رسانه‌های قومی حتی آزادی عمل بیشتری دارند، چون اکثرا در تهران منتشر می‌شوند و فضای تهران بازتر از مناطق قومی است. در مناطق قومی طبعا انتقادها هم تند وتیزتر خواهد بود و احتمال تعطیلی آنها هم از جانب وزارت ارشاد بیشتراست. نشریات قومیت‌ها برای مثال مجبورند بیشتر خود سانسوری کنند تا اسیر "کمیته‌ی نظارت بر مطبوعات" نشوند.
"در تهران هم آزادی نبود"
ولی یک روزنامه‌نگار وابسته به یکی از نشریات قومیت‌ها که اکنون در تهران کار می‌کند، در گفتگو با دویچه‌وله اظهارداشت، وقتی که روزنامه‌های سراسری تعطیل می‌شوند، سخن از ممنوعیت مطبوعات محلی و قومی بیهوده است. وی همچنین تائید می‌کند، خبرنگاران روزنامه‌های قومی در شرایطی بسیار نابرابر و دشوار فعالیت می‌کنند.
بنظر او کوچکترین انتقاد "رنگ و بوی قومی" می‌گیرد و خبرهایی که حتی از منابع دولتی و خبرگزاری‌های رسمی کشور هم در این نشریات منتشر می‌شوند، مورد اتهام قرار می‌گیرند.
وی درباره‌ی مشکلات خود توضیح می‌دهد که در مناطق قومی به دليل كوچک‌بودن محل، و محدویت حوزه‌ی کاری و نبود آزادی بيان برای ادامه‌ی فعالیت روزنامه نگاری به تهران آمده است، اما در تهران هم از آزادی بیان خبری نیست.
طاهر شیرمحمدی
تحریریه: مصطفی ملکان