خشنودی پنهان اتحادیه اروپا از نتایج انتخابات ترکیه

کمیسیون اتحادیه اروپا در برخورد با نتایج انتخابات پارلمانی ترکیه به شدت جانب بی‌طرفی را رعایت می‌کند. با این حال این اتحادیه بر بالا بودن میزان مشارکت رأی‌دهندگان در انتخابات تاکید و آن را مثبت ارزیابی می‌کند. فردریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در اظهار نظری پیرامون این انتخابات گفت:«این نشانه روشنی از دمکراسی در ترکیه بود.» او افزود: «مهم این است که همه احزاب بااهمیت در مجلس ترکیه نماینده داشته باشند.» این اشاره‌ای بود به حزب دمکراتیک خلق‌ها که حزبی کردی است که برای اولین بار موفق شد به حد نصاب لازم برای فرستادن نماینده به مجلس برسد.

اما آماندا پاول، از موسسه پژوهشی "مرکز سیاسی" در بروکسل به دویچه‌وله می‌گوید، نمانیدگان اتحادیه اروپا در محافل خصوصی ازاین خوشحالند که حزب حاکم عدالت و توسعه اکثریت مطلق خود را در مجلس ترکیه از دست داد. او می‌گوید این خوشحالی به ویژه به خاطر نگرانی ‌آن‌ها از قدرت‌طلبی‌های این حزب، بخصوص شخص رجب طیب اردوغان، رئيس‌جمهور ترکیه است و خیلی‌ها امیدوارند که نتایج این انتخابات بتواند ترکیه را به مسیر دمکراسی بیاندازد.

آلکساندر گراف لمبزدورف، از حزب لیبرال آلمان از دست دادن اکثریت حزب عدالت و توسعه را "دست رد انتخاب‌کنندگان به رویاهای جاه‌طلبانه اردوغان و شکست طرح اسلامی کردن زندگی عمومی ترکیه" می‌داند.

اروپا برای اردوغان "اهمیتی ندارد"

رئیس جمهوری ترکیه بارها نشان داده است که نظر رهبران اتحادیه اروپا و ارزش‌های آنان برایش اهمیتی ندارد. به عنوان مثال زمانی که در دسامبر گذشته دولت اردوغان ده‌ها خبرنگار را بازداشت و روانه زندان کرد، فردریکا موگرینی از این اقدام به عنوان "خطری برای آزادی مطبوعات و اقدامی خلاف حقوق پایه" انتقاد کرد. اما واکنش رجب طیب اردوغان بی‌اعتنایی به این موضع بود: «برای ما نه اهمیت دارد که اتحادیه اروپا چه می‌گوید و نه این که عضویت ترکیه را می‌پذیرد یا نه».

حالا بسیاری از سیاستمداران اتحادیه اروپا، از جمله مسئول سیاست خارجی آن تحکیم مناسبات میان ترکیه و اروپا را در چشم‌انداز تحولات می‌بینند و خواهان تحکیم آن هستند. ترکیه از سال ۱۹۹۹ میلادی کاندیدای عضویت در اتحادیه اروپاست و از سال ۲۰۰۵ نیز مذاکرات بر سر پذیرش این عضویت آغاز شده است. با این حال از ۳۵ موردی که باید روی آن مذاکره شود، تاکنون تنها یک مورد به پایان رسیده است. به عنوان مثال یکی از موارد اختلاف در زمان نخست‌وزیری اردوغان این بود که او اجازه پهلو گرفتن کشتی‌های قبرس در سواحل ترکیه را نداد.

به گفته آماندا پاول یکی دیگر از موارد مهم این است که اردوغان اصلاحات وعده داده شده را نه تنها جلو نبرد، که عقب هم راند. البته او معتقد است که تنها رهبران ترکیه مذاکرات پذیرش عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا را دشوار نکرده‌اند، بلکه سیاست آلمان و فرانسه هم در این زمینه موثر بود.

گفت‌وگو راه دمکراسی را باز می‌کند

واقعیت این است که در میان اعضای اتحادیه اروپا مخالفت با ورود ترکیه به این اتحادیه شدید است. برخی کشورهای عضو بر این عقیده‌اند که ترکیه به لحاظ جغرافیایی، مذهبی و فرهنگی اساسا تعلقی به اروپا نمی‌تواند داشته باشد. گروهی به پایمال شدن برخی حقوق اولیه مردم ترکیه اشاره می‌کنند. ولی آماندا پاول سد کردن راه ورود ترکیه به اتحادیه اروپا را اشتباه می‌داند.

به باور او اگر واقعا هدف، بهبود مناسبات سیاسی با ترکیه است، ادامه گفت‌وگو با ترکیه درباره موارد مورد انتقاد بسیار بهتر است تا توقف آن. آماندا پاول حتی رابطه مستقیمی میان رویکرد اتحادیه اروپا و حزب عدالت و توسعه می‌بیند: «زمانی که پروسه ورود ترکیه به اتحادیه اروپا متوقف شد، ترکیه نیز از مسیر دمکراسی بیرون رفت. این گفت‌وگوها به سود توسعه دمکراتیک در ترکیه است.»

او باور ندارد که حالا بلافاصله پس ازروشن شدن نتیجه انتخابات، تغییری در روند مذاکرات رخ دهد، اما معتقد است که روی بسیاری مسائل می‌توان باب دیالوگ را باز کرد تا اعتمادسازی شود و زمینه شروع دوباره مذاکرات برای عضویت ترکیه نیز مهیا گردد.