حفظ گنجینه موسیقی ایرانی با کمک دانشگاهی در آلمان

ضبط صفحه موسیقی در ایران پیشینه یکصد ساله دارد .اولین صفحه موسیقی ایرانی کمی بیش از صد سال پیش ضبط شد. از دوران مشروطیت تا پایان حکومت پهلوی حدود بیست هزار صفحه موسیقی تولید شد که در حال حاضر در آرشیو موزه موسیقی ایران در تهران نگهداری می‌شوند.

ماه‌هاست که کیوان آقا محسنی و ساموئل موند، از دانشجویان دانشگاه هیلدس‌هایم آلمان، آثار قدیمی موسیقی ایران را از روی صفحه به صورت دیجیتال در‌می‌آورند تا هم این آثار را حفظ کنند و هم امکان دسترسی پژوهشگران و علاقمندان به این آثار را فراهم آورند.

این پروژه را کیوان آقا محسنی، پژوهشگر موسیقی ایرانی، برای رساله دکترای خود انتخاب کرده است. او خود می‌گوید: «من سال ٢٠١١ سفری به تهران داشتم. از موزه موسیقی ایران بازدید کردم و دیدم مدارک و اطلاعات خوبی در آنجا موجود است. خوب من هم آن موقع در همین آرشیو دانشگاه هیلدس‌هایم کار می‌کردم و پیشنهاد دادم که این امکان از نظر فنی وجود دارد که بتوانیم در آلمان کمک‌هایی بکنیم.»

در آغاز این پروژه، حدود ۴۰۰۰ صفحه ٧٨ دور شستشو می‌شوند و به صورت دیجیتال در‌می‌آیند. ساموئل موند، دانشجوی آلمانی و همکار کیوان آقا محسنی در مورد کیفیت این صفحه‌ها می‌گوید: «کیفیت صفحه‌ها خیلی متفاوت هستند. شماری هستند که خیلی فرسوده شده‌اند و خراش دارند. ولی بعضی ها هم خیلی خوب حفظ شده‌اند.»

این صفحه‌ها که مجموعه‌های متنوعی را دربرمی‌گیرند، بین سال‌های ۱۹۰۶ تا ۱۹۶۰ میلادی ضبط شده‌اند، یعنی حدودا از بیش از صد سال پیش تا بیش از پنجاه سال پیش.

در این آرشیو ژانرهای گوناگون موسیقی ایرانی را می‌توان یافت، از موسیقی سنتی ایرانی گرفته تا موسیقی مذهبی و عامه پسند.

یکی از ویژگی‌های دانشگاه هیلدس‌هایم محل تحصیل دانشجو‌ها است. حدود هزار دانشجو در قلعه‌ای که ۶۰۰ سال قدمت دارد، در رشته‌های موسیقی، تئاتر و نویسندگی تحصیل می‌کنند.

دانشگاه هیلدس‌هایم تنها دانشگاهی در آلمان است که با تأسیس "مرکز موسیقی جهانی" در سال ٢٠٠٩ آغاز به جمع‌آوری آلات موسیقی از نقاط مختلف جهان از جمله ایران کرده است.

در این مرکز بیش از ١٠٠٠ نوع آلات موسیقی از کشورها و مناطق گوناگون جهان نگهداری می‌شوند.

پروفسور رایموند فوگلس، مدیراین پروژه، ویژگی‌های موسیقی اصیل ایرانی را یکی از دلایل اصلی همکاری بین دانشگاه هیلدس هایم و موزه موسیقی در تهران می‌دانند و می‌گوید: «موسیقی ایرانی عاطفی است و تاریخچه فرهنگی صدها سال قبل ایران را نشان می‌دهد. ما می‌خواهیم این موسیقی را به غربی‌ها معرفی کنیم و آن را نیز در ایران در اختیار مردم بگذاریم. همکاری با موزه موسیقی در تهران راهی است مطلوب برای تحقق این هدف.»

پروژه دیجیتال کردن موسیقی ایرانی به پایان رسیده است، اما دانشجویان در کنار آن در حال تهیه بانک اطلاعاتی در مورد این مجموعه به زبان فارسی و آلمانی نیز هستند که تا سال آینده ادامه خواهد یافت. بعد از اتمام این این کار علاقمندان به این بانک اطلاعاتی دسترسی خواهند داشت، اما فایل صوتی این آثار فقط در اختیار موزه موسیقی و بازدید کنندگانش در تهران خواهد بود.