حضور جنجالی زنان سینه برهنه در صفحات اینترنت

«برهنگی مرا آزاد نمی‌کند.» این جمله نشان‌گر واکنش بخشی از جامعه زنان مسلمان جهان است به زنان سینه‌برهنه‌ای که در حمایت از عضو تونسی خود در روز ۴ آوریل امسال در خیابان حضور یافتند. گروه "فمن" یک گروه فمینیستی است که از ۲۰۰۸ در اوکراین فعالیت خود را آغاز کرد و در این میان به خارج از مرزهای محل اولیه خود راه یافت.

این گروه که در پی اعتراض به تبعیض‌های اجتماعی و سیاسی خصوصا مناسبات مردسالار است می‌گوید اسلحه‌اش "برهنه کردن سینه" است. به رغم فعالیت چند ساله این گروه از اوایل ماه مارس امسال بیش از هر زمانی دیگر فعالیت‌هایشان به چشم آمده و به بحث یا انتقاد منجر شده است. چرا که این دور از اعتراضات آن‌ها به جامعه عرب و زنان مسلمان کشیده شده و بخشی از این زنان در مقابل موضع گرفته‌اند.

ماجرا از آن‌جا شروع شد که از ابتدای ماه مارس امسال گروهی از فعالان حقوق زنان در تونس با راه اندازی صفحه‌ای در فیس‌بوک به این حرکت اعتراضی پیوسته و دست به انتشار تصاویر نیمه برهنه خود زدند. آمنه ‌۱۹ ساله یکی از همین زنان بود. او بر بدن خود شعار "بدن من، ملک من" را نوشت و تصویر خود با سینه‌های برهنه را در روز ۲۰ مارس در این صفحه فیس‌بوکی منتشر کرد. دیگر زنان تونسی حاضر در صفحه فیس‌بوکی نیز تلاش کردند با شعارنویسی بر سینه‌های برهنه خود بگویند: «بدن‌من به خودم تعلق دارد و سرچشمه ناموس هیچ‌کس نیست!"

اما سرانجام آمنه  که ابتدا فتوای سنگسار برایش صادر شد و سپس توسط والدین‌اش در خانه حبس شده که گفته می‌شود دخترشان را در یک آسایشگاه روانی بستری کرده‌اند اعتراضات زنان سینه‌برهنه در کشورهای دیگر را در پی داشت.

اگرچه این زنان در خیابان‌های شهر سینه خود را برهنه کرده و با تن‌نویسی سعی در جلب نظر به اعتراضات خود دارند اما محل بیش‌تر بحث‌های درگرفته در اینترنت و خصوصا شبکه‌های اجتماعی آن‌لاین نظیر توییتر و فیس‌بوک است. با دنبال کردن دو هشتگ #muslimahpride و #femen در توییتر می‌توان به حجم انبوهی از توییت‌هایی که همچنان درباره موضوع بحث و اعلام نظر می‌کنند رسید.

جهان عرب که در سلسله وقایع موسوم به بهار عربی نقش پررنگی در تحولات را برای فیس‌بوک و توییتر در نظر گرفت اینک از همین ابزار استفاده می‌کند تا در برابر زنانی که با سینه‌های برهنه به "دیوانه خواندن" آمنه اعتراض کرده‌اند موضع‌گیری کند.

اگرچه این بحث‌ها بجز برخی از عکس‌های اعتراض این گروه چندان به فضای فارسی اینترنت کشیده نشد و بحث ساز نشد اما پیش از این در سال ۲۰۱۱ عریان شدن علیا ماجده المهدی، دانشجوی ۲۰ ساله‌ی وبلاگ‌نویس مصری در فضای فارسی نیز حرف و سخن ایجاد کرده بود.

بیش‌تر بخوانید: وبلاگ‌نویس مصری که برهنه می‌شود تا اعتراض کند

علیا ماجده در کشوری برهنه شد که یکی از بالاترین آمار آزار و اذیت‌های و متلک‌های جنسی در جهان علیه زنان را دارد. نتایح تحقیق سال ۲۰۰۸ ان‌جی‌اوهای فمینیستی مصر می‌گوید که ۹۸ درصد زنان در این کشور تجربه‌ی لااقل یک بار متلک شنیدن یا مورد توهین و آزار جنسی قرار گرفتن را دارند.

اگرچه برخی از زنان و مردان ایرانی با اقداماتی آن‌لاین نظیر کمپین‌های فیس‌بوکی تلاش کردند از علیا ماجده حمایت کنند اما یک سال پس از آن بود که سینه‌های برهنه گلشیفته فراهانی٬ بازیگر ایرانی مقیم اروپا٬ به خشم جامعه ایرانی کاربران نیز منجر شد تا لهجه نقد و خشم علیه برهنگی زنان، عربی نماند.

بیش‌تر بخوانید: تصویر برهنه گلشیفته؛ انقلابی جنسی یا اعتراضی سیاسی؟

«حجاب در آزادی معنا دارد»

زنان با سینه‌های برهنه خود چه می‌گویند؟ آن‌ها چه قصد اعتراض داشته باشند چه صرفا در پروژه‌ای هنری شرکت کرده باشند فرقی در این موضوع که این اقدام اعلام مالکیت بر بدن شان است ایجاد نمی‌کند. اگرچه تا قبل از آمنه٬ دختر تونسی عضو گروه "فمن"٬ این اعلام مالکیت به کل تکفیر و پس زده شد اکنون در جبهه مقابل آن دسته از زنان خصوصا زنان عرب قرار دارند که اعلام می‌کنند با مباحث برابری‌خواهانه مشکلی ندارند تنها نمی‌خواهند "زن اروپایی با فرهنگ برهنگی برایشان آزادی به ارمغان بیاورد." آن‌ها می‌گویند خود نسخه‌ای مناسب از فمینیسم٬ فمینیسم اسلامی٬ را دارند که مشکلات جامعه زنان را در دستور کار دارد.

یک زن عرب مسلمان در کامنتی بر مطلبی درباره اقدام اخیر گروه "فمن" در حمایت از آمنه می‌نویسد: «مساله این است که بسیاری از زنان مسلمان واقعا سرکوب می‌شوند٬ همانطور که بسیاری از زنان غیرمسلمان در سراسر جهان تحت سرکوب قرار دارند. پدرسالاری یک مشکل جهانی‌ست و من قصد انکار وجود نفرت از زن در فرهنگ خود را ندارم. با این‌همه لطفا به من٬ به شعور من٬ به رنگ تن من٬ به میراث و بدن من توهین نکنید و لطفا این کارها را با عنوان نجات من انجام ندهید.»

این زن گروه "فمن" را متهم می‌کند که تصویری که از زن معترض ارایه می‌دهند٬ "زن موبلند سفید زیبای جوان" بسیاری تصویری اروپایی‌ست که خواسته‌های زنان دیگر را هم نمی‌تواند بازتاب دهد. او تا آن‌جا پیش می‌رود که زنان این گروه را نژادپرست خطاب می‌کند و می‌نویسد: «کار فمینست باید ایجاد همبستگی و تقویت صداهای محلی زنان باشد، نه این‌که تصویری ارایه دهند گویی که هیچ زن دیگری وجود ندارد.» او در نهایت می‌نویسد بهتر است که "فمن" از دیکته کردن اینکه زن باید برهنه شود دست بردارد چرا که به نظر این زن این روی دیگر نسخه جامعه مردسالار است که زن را پوشیده می‌خواهد.

این بحث البته به شیوه‌های مختلف از سوی منتقدان مطرح شده که می‌گویند "فمن" همان کاری را می‌کند که جامعه مردسالار انجام می‌دهد: سوژه کردن بدن زنان. اما همین بحث از سوی گروهی دیگر در اینترنت پاسخ گرفته است. یک کاربر توییتر می‌نویسد فلسفه کاری که "فمن" انجام می‌دهد ساده است. این گروه می‌گوید بی‌حق آزادی برهنگی٬ آزادی پوشش معنا ندارد. این کاربر توییتر از این منظر اقدام گروه "فمن" را نه اقدامی تنها در جهت منافع جامعه زنان بی‌دین که مدافع زنان مسلمان نیز می‌داند٬ زنانی که "خود تصمیم گرفته‌اند حجاب بر سر داشته باشند."

نه به دور ریختن "اخلاقیات"

اگرچه جامعه فارسی زبان حاضر در اینترنت در موضوع زنان سینه برهنه چندان موضع‌گیری یا بحث نکرده است اما یک بلاگر ایرانی به نام فرح که به انگلیسی در یک وبلاگ گروهی با نام "سکس و فسنجون" (طعنه به نام سریال معروف آمریکایی با عنوان "سکس و شهر") می‌نویسد به این موضوع پرداخته است.

فرح با بیان این‌که تجربه مشابهی در میان زنان ایران نیز وجود دارد که تا از حقوق خود دفاع می‌کنند فوری برچسب تندرو بودن می‌خورند می‌نویسد که تجربه چنین برداشت‌هایی را در فرهنگی که از کودکی مردان را "...طلا" خطاب می‌کند دارد. با این‌همه وی به شعار نوشته شده بر تن برخی از زنان "فمن" اعتراض دارد که مفهوم آن اعتراض به "اخلاقیات" است.

فرح می‌نویسد من به حق اعتراض و به بیان عقاید اعتقاد دارم. اما به دور ریختن "اخلاقیات" برای کسب برابری اعتقاد ندارم.

او سپس به طور مستقیم‌تری شیوه "فمن" را نقد می‌کند: «چه کسی شعارهای ما را می‌خواند و به فریادهای ما گوش می‌دهد وقتی به چیز دیگری زل زده‌اند؟»

متهم به گسترش اسلام هراسی در جهان

زنان گروه "فمن" که یک بار در ۲۰۱۰ نیز در حمایت از سکینه آشتیانی٬ زن ایرانی محکوم به سنگسار٬ به مراسمی در سفارت ایران در کیف رفته و برهنه شده‌اند از طرف برخی اکنون متهم‌اند که ابزار غرب برای نفوذ به فرهنگ کشورهای مسلمان هستند.

یکی از منتقدان این گروه همجنس‌گرایی را بیماری تلقی می‌کند٬ می‌نویسد که غرب با این ترفندها در پی تخریب خانواده در کشورهای مسلمان و صدور "بیماری‌هایی نظیر همجنس‌گرایی" و استفاده جنسی از کودکان است.

گروه "فمن" در حالی از سوی این کاربر متهم به ابزار بودن برای غرب می‌شود که خود تا کنون بیش از هر حرکت دیگری علیه سیاست‌های دولت‌های غربی دست به اعتراض زده است.

این زنان که البته به صورت هویدا شعارهای ضد دین سر می‌دهند از سوی عده‌ای از کسانی که خود را مدافع حقوق زنان می‌خوانند متهم به گسترش اسلام‌فوبیا (اسلام‌هراسی) در جهان هستند که گفته می‌شود از این طریق منافع جامعه زنان بیش از آن‌که حفظ شود به خطر می‌افتد.