جیمز ماتیس، برجام و قایق‌های سپاه پاسداران

انتخاب جیمز ماتیس به عنوان وزیر دفاع دولت آینده آمریکا، چندان غیر منتظره نبود. چند روز پیش واشنگتن پست و حتی شبکه خبری CNN به نقل از تیم مشاوران ترامپ از چنین گزینه‌ای برای وزارت دفاع خبر داده بودند. اما معرفی ماتیس به عنوان وزیر دفاع آمریکا یک اشکال حقوقی دارد.

کنگره آمریکا باید انتخاب ماتیس به عنوان وزیر دفاع ایالات متحده آمریکا را تایید کند. مشکل حقوقی که وجود دارد، فاصله زمانی بین خدمت در ارتش و پذیرش یک پست دولتی است. طبق قوانین آمریکا باید بین خدمت نظامی و پذیرش مسئولیت دولتی هفت سال فاصله باشد. حال آنکه ماتیس تا چهار سال پیش هنوز در خدمت ارتش آمریکا بود. اما کنگره میتواند در این یا آن مورد استثناء قائل شود. کاری که پیش از این یک بار و آن هم در سال ۱۹۵۰ اتفاق افتاد.

سربازی به نام جیمز ماتیس

اینکه ماتیس کی و کجا به دنیا آمده و در کدام کالج تحصیل کرده مهم است، ولی برای شناخت او باید نگاهی داشت به آنچه خودش درباره خودش میگوید و کارنامه نظامی‌اش. و بی تردید توضیح پیامدهای سیاسی انتخاب ماتیس برای پست حساس وزارت دفاع موضوع مهمی است که توجه مفسران و تحلیلگران را به خود جلب کرده است. موضوعی که هم برای سرنوشت توافق هسته‌ای با ایران اهمیت دارد و هم برای نقش آمریکا در خاورمیانه.

 بیشتر بخوانید: ترامپ ژنرال مخالف ایران را برای وزارت دفاع معرفی کرد

جیمز ماتیس هرگز ازدواج نکرده و فرزندی هم ندارد. او یک ارتشی است. ۶۶ سال سن دارد و بیش از دو سوم عمر خود را درخدمت ارتش بوده و به‌ویژه تفنگداران دریایی آمریکا بوده است. در هر دو جنگ خلیج فارس شرکت داشته است و از جمله در جنگ خونین فلوجه و حمله به استان انبار که منجر به کشته شدن بسیاری شد.

او گفته است که در صحنه جنگ تنها منطقه ای که برای تو اهمیت دارد، منطقه‌ای است به طول ۶ اینچ و آن فاصله بین دو گوش توست!

جیمز ماتیس مرد عمل است

سیاستمداران را معمولا با سخنان و اظهاراتشان می‌شناسند. نظامی‌ها را با نقشی که در دفاع و یا جنگ ایفا می‌کنند.

جیمز ماتیس سیاستمدار نیست و از این رو، مثل سیاستمداران در انتخاب واژه و کلام برای خود محدودیتی قائل نمی‌شود. اظهاراتی دارد که پرده از خصوصیات او برمی‌گیرد. همیشه تلاش داشته نظرش را شفاف و پوست کنده بگوید و هرگز خود را سانسور نکرده است. در سخنرانی‌هایی که در برابر سربازان ارتش آمریکا و به‌ویژه تفنگداران دریایی آمریکا کرده،  دو واژه مرگ و کشتن نقش زیادی دارند. او از اینکه با سخنان خود ایجاد وحشت کند، ابایی ندارد.

او بارها گفته است که واژه‌ای به نام شکست نمی‌شناسد و حتی نمی‌داند که چگونه چنین کلمه‌ای را می‌نویسند. از آن گذشته بارها تاکید کرده که هیچگاه پیامدهای تصمیمات نظامی‌اش خوابش را برهم نزده است. گفته است مردی که در افغانستان همسرش را پنج سال به خاطر بد حجابی کتک بزند، مرد نیست و باید چنین افرادی را تیرباران کرد.

جیمز ماتیس "سگ دیوانه" است

به او لقب "سگ دیوانه" داده‌اند. کسی که در صحنه جنگ حوصله تامل ورزیدن و درنگ کردن ندارد. با آنکه می‌گویند هزاران جلد کتاب در کتابخانه شخصی خود دارد و آدم با مطالعه‌ای است، ولی عملکردش در ارتش حکایت از شخصیت ژنرالی دارد که سریع تصمیم می‌گیرد و تصمیمش را سریع عملی می‌کند.

جیمز ماتیس زمانی خطاب به سربازان گفته بود آنقدر از دشمنان دموکراسی آمریکا بکشید تا دست از سر ما و دموکراسی ما بر دارند. و حتی یک بار هم گفته بود: "مودب باشید، حرفه‌ای باشید، ولی برنامه‌تان این باشد که با هر کس روبرو شدید، او را بکشید."

جیمز ماتیس و تحریکات سپاه

جیمز ماتیس یک ارتشی تمام عیار است و حرفش را خیلی جدی میزند. زمانی درباره تفنگداران دریایی آمریکا گفته بود: "به آنان نشان دهید که هیچ دشمن بهتری از نیروی دریایی آمریکا وجود ندارد، نشان دهید که هیچ نیروی بدتری از نیروی دریایی آمریکا نمی‌توانند سراغ بگیرند."

دونالد ترامپ در کارزار انتخاباتی خود به رویدادهای اخیر در خلیج فارس اشاره کرده بود و تهدید کرده بود که اگر کسی بخواهد به رزمناوهای آمریکا نزدیک شود، بی درنگ با واکنش ما روبرو خواهد شد. منظور ترامپ نزدیک شدن قایق‌های سریع سپاه به رزمناو نیتس در آبهای خلیج فارس بود. در آن هنگام ناو آمریکایی برای جلوگیری از برخورد، مسیر خود را تغییر داده بود.

دولت اوباما از درگیر شدن با جمهوری اسلامی ایران اجتناب می‌ورزید. اما حال روشن نیست که در صورت وقوع رویداد مشابهی، نیروی دریایی آمریکا چه واکنشی از خود نشان دهد.

جیمز ماتیس یک شکارچی است

جیمز ماتیس نگاهی حتی کمابیش ایدئولوژیک به سیاست جهان دارد، تقسیم جهان به دو اردوی خودی و غیر خودی در رویکرد سیاسی او دیده می‌شود. زمانی خطاب به تفنگداران دریایی گفته بود: "افراد یا قربانی هستند، یا شکارچی. حال تصمیم با شماست." این سخن او بازتابگر نوع نگاهش به جهان و سیاستش برای حل معضلات و بحران‌های سیاسی و مناقشات نظامی است.

بیشتر بخوانید: واکنش مجلس و وزارت خارجه ایران به مصوبه کنگره آمریکا

یک دو راهی خطرناک بر سر جامعه بشری. یا باید قربانی بود یا شکارچی. جیمز ماتیس، تصمیم خود را گرفته است. او از همان ابتدا مایل بوده، شکارچی باشد. شکارچی که از کشتن واهمه‌ای ندارد. این موضوع را خودش بارها تکرار کرده است.

ماتیس و برجام

جیمز ماتیس خطر ایران را بسیار جدی می‌داند. بارها درباره ایران و خطر ایران برای منطقه و جهان سخن گفته است. به باور او، خطر ایران از داعش و القاعده هم بیشتر است و باید با نفوذ جمهوری اسلامی ایران در منطقه و دخالت‌های سیاسی این کشور در اوضاع عراق، سوریه، یمن و لبنان مقابله شود.

وزیر دفاع پیشنهادی دولت ترامپ، یکی از منتقدان اصلی سیاست دولت اوباما در برابر جمهوری اسلامی است. حتی زمانی گفته است که دولت اوباما در ارتباط با جمهوری اسلامی "گندکاری" کرده است و حال دولت جدید باید این خطاها را تصحیح کند. جیمز ماتیس بارها برجام را نقد کرده و آن را اشتباه بزرگ دولت اوباما  نامیده است و مدعی شده که این توافقنامه ممکن است دستیابی ایران به سلاحهای هسته‌ای را به تعویق بیاندازد، اما مانع از آن نمی‌شود.

نظر ماتیس درباره برنامه هسته‌ای ایران با نظر ترامپ در این زمینه کاملا همخوانی دارد. ترامپ در کارزار انتخاباتی خود، برجام را بدترین توافق تاریخ آمریکا معرفی کرده بود و گفته بود که پس از به قدرت رسیدن آن را پاره خواهد کرد.

اینکه دولت ترامپ پس از شروع رسمی کار خود روز بیستم ژانویه چه سیاستی در برابر برنامه هسته‌ای ایران و توافقنامه هسته‌ای در پیش گیرد، هنوز روشن نیست. اما تحلیلگران در این نکته اتفاق نظر دارند که احتمال تجدید نظر در متن برجام و از سر گیری مذاکرات بر سر توافقنامه جدیدی با ایران منتفی نیست.