جنگ غیررسمی ایران و ترکیه در خاک سوریه
۱۳۹۱ مهر ۱۷, دوشنبه
احمد داوود اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه در گفتگو با شبکه تلویزیونی دولتی "تی ار تی" گفت: «تمامی کسانی که وی با آنها ملاقات کرده در این زمینه که بشاراسد باید برود با ما متفق‌القولند. اما اختلاف نظرها بیشتر بر سر دوران گذار از بشار اسد می‌باشد. ایران و سوریه بر این باورهستند که دوران گذار به رهبری بشار اسد طی شود. ما پیشنهاد می‌کنیم که این دوران گذار به رهبری فاروق الشرع، معاون بشاراسد باشد.»
داوود اوغلو خاطر نشان کرد که فاروق الشرع مردی معقول است که در کشتار مخالفان سوریه دخالتی نداشت است. این سخنان وزیر امور خارجه ترکیه بویژه پس از دیدار ۲۴ ساعته‌ی محمدرضا رحیمی، معاون احمدی نژاد از ترکیه ایراد شد.
مبادلات ۲۵ میلیارد دلاری ایران و ترکیه
رحیمی وقتی از ترکیه به ایران بازگشت در مصاحبه با ایسنا درباره حادثه‌ای که در مرز سوریه و ترکیه اتفاق افتاد صریحا گفت: «همزمان با حضور ما طرف سوری از اتفاق به وجود آمده عذرخواهی کرد.»
معاون اول احمدی نژاد، از اتفاق نظر مقامات ایرانی و ترکیه‌ای برای حل مسایل سوریه از طریق غیر نظامی خبر داد. وی همچنین به دستاوردهای اقتصادی این سفر اشاره کرد و احتمال داد که تا آخر سال حجم مبادلات تجاری دو کشور به ۲۵ میلیارد دلار خواهد رسید.
از سوی دیگر به‌دنبال افزایش تنش بین ترکیه و سوریه سفارت ایران در ترکیه نیز با صدور بیانیه‌ای روز یکشبه ۱۶ مهر ۱۳۹۱ اعلام کرد، "حفظ تمامیت ارضی دو کشور اولین ضرورت برای برقراری آرامش است."
سفارت ایران در بیانیه خود ترکیه و سوریه را به "خویشتنداری و بررسی دقیق موضوع و توجه به اهداف دشمنان منطقه" ، دعوت کرده است.
کمک ترکیه برای آزادی ۴۸ گروگان ایرانی
مقام‌های ایرانی همچنین از "رایزنی‌های فشرده" ایران با ترکیه برای آزادی ۴۸ گروگان ایرانی در سوریه خبر دادند. علاءالدین بروجردی، رئیس "کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس" در دیدار با سفیر ترکیه (یکشنبه ۱۶ مهر) خواستار کمک این کشور برای آزادی و نجات ۴۸ شهروند ایرانی شد.
اومیت یاردیم سفیر ترکیه در تهران در این دیدار قول داد، دولت ترکیه برای نجات گروگان‌های ایرانی تمامی تلاش‌های خود را خواهد کرد.
محمد صالح خاتم، روزنامه‌نگار و تحلیل‌گر مسائل ترکیه از شهر استانبول به دویچه وله درباره اهرم‌های ترکیه برای نجات گروگان‌های ایرانی می‌گوید: «ترکیه یکی از کشورهایی است که مرکز گروه‌های مخالف و معارض بشار اسد هست و در نزدیکی مرز ترکیه این گروه‌ها از حمایت‌های لجستکی و پزشکی این کشور برخوردارند. ترکیه در میان نیروهای مخالف حق سخن دارد و در این رابطه می‌تواند به ایران واقعا کمک کند.»
این کارشناس مقیم استانبول می‌افزاید: «فعلا ترکیه درگیر مسائل داخلی از جمله گرانی و تظاهرات مخالفان جنگ است. اما اگرجنگی بین ترکیه و سوریه اتفاق بیافتد، ایران مجبور خواهد شد بازهم ترکیه را به خویشتنداری دعوت کند و فکر نمی‌کنم مستقیما وارد جنگ شود. ایران به شدت به کشور همسایه ترکیه به لحاظ سیاسی و اقتصادی نیاز دارد. امارات تبادلات تجاری خود را با ایران کاهش داده است اما ترکیه تحریم‌های اتحادیه اروپا را به رسمیت نمی‌شناسد و سیاست ترکیه ادامه‌ی راوابط اقتصادی با ایران است.»
روزنامه صباح: نیروهای حزب‌الله به‌جای سپاه قدس
بحران سوریه اکنون به داغ‌ترین موضوع رسانه‌های ترکیه تبدیل شده است. در این رابطه روزنامه‌های پرتیراژ ترکیه گزارش‌هایی پیرامون درخواست کمک ایران از ترکیه برای آزادی ۴۸ تن از شهروندان خود از دست نیروهای مخالف بشار اسد و همچنین خروج نیروهای قدس وابسته به سپاه پاسداران ایران از خاک سوریه منتشر کردند.
روزنامه "صباح" در شماره (۸ اکتبر /۱۸ مهر) از جایگزینی حزب الله بجای نیروهای قدس سپاه پاسداران ایران خبر داده است. صباح ادعا کرده است که ایران به دلیل مشکلات اقتصادی مجبور به کاهش حمایت خود از بشاراسد شده است.
روزنامه‌ی ترکیه‌ای به نقل از منابع اطلاعاتی غربی نوشته است، جمهوری اسلامی ایران پس از افزایش انتقادها از نقش این کشور در سوریه و همچنین کاهش شانس حضور بشار اسد در راس حکومت سوریه و نیز افزایش فشارهای اقتصادی پس از تشدید تحریم‌های اقتصادی علیه این کشور،هفته‌ی پیش ۲۷۰ تن از نیروی زبده‌‌ی سپاه قدس را از سوریه فراخوانده است.
روزنامه "صباح" از اعزام ۱۵۰۰ نیروی حزب‌الله به سوریه جهت حمایت از رژیم اسد نیز پرده برداشته است.
روزنامه زمان: درایت اردوغان، مرسی و خامنه‌ای
روزنامه "زمان" چاپ ترکیه در زمینه نقش ایران، مصر و ترکیه به عنوان ۳ قدرت جهان اسلام در بحران سوریه مقاله‌ای از بولاچ، روزنامه نگار ترک منتشر کرده است. بولاچ می‌نویسد: «سوریه یک کشور مسلمان است و ترکیه، مصر و ایران به عنوان سه ضلع قدرت جهان اسلام بایستی برای حل مشکل سوریه تشریک مساعی کنند. این سه کشور باید مستقیم وارد حل مسئله‌ی سوریه شوند. در ظرف ۲ یا ۳ سال آینده در سوریه باید انتخابات پیش از موعد برگزار شود و تا زمان انتخابات اسد می‌تواند در قدرت باقی بماند. اما نمایندگان مخالفین هم باید در ساختار قدرت حضور داشته باشند. یک قانون اساسی جدید نوشته شود.»
بولاچ عقیده دارد برای اجرایی شدن این امر حتی می‌توان یک نیروی نظامی مشترک با حضور مصر، ایران و ترکیه تشکیل داد و"درایت اردوغان، محمد مرسی و علی خامنه‌ای در این زمینه تعیین کننده است".
چند پرسش مهم و نگرانی ترکیه از آینده
روزنامه زمان در مقاله‌ای دیگر به قلم علی اصلان در رابطه با بحران سوریه به چند پرسش کیلدی اشاره می‌کند و می‌نویسد: «ترکیه که کاملا از سوی غرب و آمریکا تنها گذاشته شده است، باید با خونسردی به ارزیابی مجدد این مسئله بپردازد. آنکارا باید به این فکر بکند که آیا حمایت‌های داخلی و خارجی از رژیم سوریه را دست کم گرفته است؟ آیا حمایت‌های ایران، چین و روسیه از سوریه را بیش از حد دست کم گرفته‌ایم و آیا بیش از حد در امور داخلی عراق و سوریه وارد می‌شویم؟ آیا احتمال آن هست که بی‌آنکه بخواهیم ما را به سوی یک درگیری شیعی و سنی سوق دهند؟»
علی اصلان در پایان مقاله خود نتیجه می‌گیرد: «آرزوهای ما در زمینه‌ی تبدیل شدن به یک قدرت بزرگ نباید ما را به سمت هیجانات سوق دهد. ترکیه بایستی برای ساختن آینده‌ی خود با این گونه سئوالات مواجه شود و بی‌آنکه بحث‌ها را سیاسی کند، به دنبال پاسخی حقیقی باشد.»
بیشتر شدن دامنه اختلافات میان ایران و ترکیه
عارف کسگین کارشناس مرکز تحقیقات استراتژیک قرن ۲۱ ترکیه به تشدید اختلافات ترکیه و ایران اشاره می‌کند و می‌گوید: «ایران و ترکیه بر سر مسئله‌ی سوریه در دو قطب متضاد قرار گرفته‌اند و هر دو کشور در خاک سوریه وارد یک جنگ غیررسمی شده‌اند. ترکیه مخالفین اسد را به عنوان آزادی‌خواه به رسمیت می‌شناسد، اما ایران از بشار اسد حمایت می‌کند.»
این کارشناس ضمن اشاره به به سخنان اردوغان، نخست وزیر ترکیه که گفته بود "اگر صلح می‌خواهید، برای جنگ حاضر شوید" نتیجه می‌گیرد، ترکیه روز به روز از ایران دورتر می‌شود. این کارشناس مقیم آنکارا همچنین می‌گوید: «سیاست‌های کنونی ایران در قبال سوریه باعث ناخرسندی مقام‌های ترکیه شده است. ترکیه با عدم استقبال از سعید جلیلی، مذاکره کننده‌ی مسائل هسته‌ای ایران در مقابل کاخ نخست وزیری این کشور و همچنین اعلام احتمال جنگ علیه سوریه در واقع پیامی به ایران داده است.» عارف کسگین از مرکز تحقیقات استراتژیک قرن ۲۱ ترکیه می‌گوید: «اردوغان زمانی این سخنان را بیان کرد که معاون اول احمدی نژاد در ترکیه بود. این پیامی بود برای حاکمان جمهوری اسلامی ایران و اگر این پیام جدی گرفته نشود، مناسبات دو کشور تیره‌تر خواهد شد.»