جنگ اسراییل علیه حماس و موضع غرب و کشورهای خاورمیانه

دویچه‌وله: آقای دکتر باقرزاده، اسراییل از دو شب پیش حمله‌هایش را به پایگاه‌های حماس در غزه شروع کرده است و مدام دارد آن را گسترش می‌دهد. مقام‌های اسراییلی حمله به غزه را موجه و در دفاع از جان شهروندانشان خوانده‌اند. شما علت این حمله‌ها در این مقطع زمانی و با این گستردگی را در چه می‌دانید؟

حسین باقرزاده: ظاهر مسئله همین است که شما اشاره کردید. اسراییل به‌عنوان این که حماس بعد از ختم آتش‌بس شش‌ماهه مجددا حملات موشکی خود را به اسراییل شروع کرده و دارد هدف‌های اسراییل را می‌زند، بخصوص با کاربرد موشک‌های قوی‌تر و پربردتر که تا بیست کیلومتر داخل خاک اسراییل را می‌توانند بزنند، تحت عنوان جلوگیری از این کار حمله کرده است. تا به‌حال هم حمله‌ها بیشتر متوجه تاسیسات امنیتی، تاسیسات سیاسی و نظامی حماس در غزه بوده است. نیز می‌دانیم که وضع در غزه طوری‌ است که این تاسیسات هر جا که هدف قرار می‌گیرد، بسیاری ازغیرنظامیان هم قربانی می‌شوند و در این سه روز گذشته بیش از ۳۰۰ نفر ظاهرا در غزه کشته شده‌اند که بسیاری از آنها غیرنظامی هستند.

صحبت از این می‌شود که اسراییل می‌خواهد کار حماس را یکسره کند. شما هم قضیه را، با نظر به شواهدی که الان وجود دارد، این گونه می‌بینید؟

بله. من فکر می‌کنم که هدف نهایی این حمله‌ها این است که اسراییل قدرت نظامی حماس را سرکوب کند. چون در گذشته این مسئله پیش آمده است که حماس توانسته با امکاناتی که در غزه در اختیار داشته، تاسیسات نظامی قوی و مشکلاتی به لحاظ امنیتی برای اسراییل ایجاد کند - که اشاره کردم به حمله‌های موشکی - و ظاهرا اسراییلی‌ها در همین معناست که گفته‌اند، سعی می‌کنند روی زمین تغییرات واقعی ایجاد کنند، یعنی حماس را از قدرت حمله به اسراییل ناتوان کنند. روشن نیست که این حمله‌ها به سرنگونی حکومت حماس در غزه هم منتهی بشود یا نه. من فکر می‌کنم این حمله‌های هوایی با حمله‌های زمینی دنبال خواهد شد. حمله‌های زمینی به این منظور خواهد بود که کنترل غزه دو مرتبه به دست اسراییل بیفتد و به این وسیله قدرت سیاسی حماس در غزه هم از بین برود. بنابراین هدف نهایی اسراییل این است. ولی این که تا چه حد موفق شود، بستگی دارد به این که این حمله‌ها تا کجا بتواند پیش برود واسراییل تا چه حد بتواند به این حمله‌ها برخلاف مقررات یا خواست سازمان ملل یا جامعه‌ی جهانی ادامه دهد و جامعه جهانی اجازه بدهد که اسراییل همچنان به کار خود مشغول باشد!

شما از جامعه‌ی جهانی صحبت کردید. واکنش کشورهای اروپایی و آمریکا را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ به این کشورها انتقاد می‌شود. از جمله آقای خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، معتقد هستند که غربی‌ها در "سکوت تشویق‌آمیز" به سر می‌برند.

بله، من فکر می‌کنم این تا حدی درست است. یعنی عکس‌العمل جامعه‌ی غرب، بخصوص در اروپا و آمریکا، بسیار ضعیف بوده و این عکس‌العمل‌ها بیشتر متوجه این بوده که حماس را مسئول این وقایع بدانند و کمتر به اسراییل اعتراض یا حمله شده است. بنابراین به نظر می‌آید که جامعه‌ی غرب، و بخصوص همان‌طور که اشاره کردم اروپا و آمریکا، در این مسئله بیشتر جانب اسراییل را گرفته‌اند. این مسئله هم با توجه به این که حماس در گذشته از طرف بسیاری از این کشورها به عنوان یک سازمان تروریستی نام برده شده و حمله‌های گذشته‌ی حماس به اسراییل از طرف این کشورها محکوم شده است، غیرمنتظره نبود. ولی من فکر می‌کنم، اسراییل دارد از موقعیتی استفاده می‌کند که در غرب، در آمریکا بخصوص، با توجه به انتقال حکومتی که دارد از آقای بوش به آقای اوباما صورت می‌گیرد، خلایی به‌وجود آمده است؛ خلایی که هدایت آن از طرف آمریکا الان مشکل است. بنابراین اسراییل خواسته از این خلاء استفاده بکند تا بتواند در این شرایط این حمله را انجام بدهد. به‌هرحال در مجموع من فکر می‌کنم که کشورهای غربی تا به‌حال در مورد فلسطینی‌ها، یعنی در مورد حماس بخصوص، همدردی نشان نداده‌اند. این همدردی بسیار ضعیف بوده است. بنابراین اسراییل در این مسئله دارد از حمایت ضمنی کشورهای غربی برخوردار می‌شود و ممکن است که همین حمایت ضمنی یکی از عواملی باشد که اسراییل را تشویق کند که به حملات خودش ادامه دهد و این حمله‌ها را با حمله‌ی زمینی هم تکمیل کند.

برخی مفسرهای غربی نسبت به گسترش خشونت در خاورمیانه هشدار می‌دهند. شما امکان چنین چیزی را با توجه به موضع‌گیری‌های ایران و کشورهای عربی تا چه حد می‌بینید؟

این واقعیت وجود دارد که ممکن است این خشونت‌ها تشدید شود. ولی من فکر می‌کنم با توجه به تجربه‌ای که اسراییل در مورد حمله به حزب‌الله لبنان داشت، که در آنجا هم شرایط مشابهی پیش آمده بود و مردم لبنان به شدت زیر حمله‌های اسراییل قرار گرفته بودند و از آن طرف هم حزب‌الله با حمله‌های موشکی جبران می‌کرد، در آن موقع هم این خطر احساس می‌شد که خشونت در خاورمیانه تشدید شود و به بمب‌گذاری یا حمله‌های انتحاری علیه نیروهای آمریکایی یا متحدان اسراییل یا متحدان آمریکا منجر شود. ولی این مسئله پیش نیامد. فکر می‌کنم به این دلیل است که این دفعه جامعه‌ی جهانی و اسراییل و کشورهای غربی نگرانی کمتری احساس می‌کنند. چون درست است که جمهوری اسلامی ایران یا کسانی که مانند جمهوری اسلامی ایران در مورد خاورمیانه موضع دارند به اخطارهای شدید دست زده و دارند تهدید می‌کنند، ولی با توجه به تجربه‌ی لبنان شاید این مسئله تکرار نشود و فکر می‌کنم که آن تجربه نشان داد که ممکن است این تهدیدها بیشتر زبانی باشد تا عملی و از این نظر کشورهای غربی خطر زیادی احساس نکنند.

و موضع‌گیری کشورهای عربی را چگونه می‌بینید؟ چون موضع‌گیری آنها یکسان نیست و ایران هم به عدم دخالت یا انتقاد آنها اعتراض کرده است.

بله. طبیعی‌ست که کشورهای عربی عکس‌العمل همیشگی‌شان این بوده که وقتی حمله‌های این جوری پیش می‌آید، آن را محکوم می‌کنند، دور هم جمع می‌شوند و به یک‌سری مذاکرات می‌پردازند. ولی فکر نمی‌کنم که این مسئله به تغییر موضع‌گیری مشخص یا حادی از طرف کشورهای عربی منجر شود. من فکر می‌کنم کشورهای عربی سعی خواهند کرد به نحوی این مسئله را خاتمه دهند و با فشار بر آمریکا و کشورهای غربی و فشار بر اسراییل سعی کنند که به این حمله‌ها خاتمه دهند. از آن طرف هم طبیعی است که از حماس خواهند خواست از پرتاب موشک به خاک اسراییل خودداری کند. بنابراین تلاش آنها بیشتر متوجه قطع این حمله‌ها خواهد بود، ولی فکر نمی‌کنم بیش از این بتوانند کاری انجام بدهند یا این که موضع‌گیری‌شان در مورد مسئله‌ی اسراییل و فلسطین تغییر اساسی کند.

آیا توانایی آن را ندارند، یا آنها هم از حمله به حماس خوشحال هستند؟

درمجموع کشورهای عربی از موضع‌گیری حماس راضی نیستند. بخصوص با توجه به این که احساس می‌کنند حماس از طرف حکومت ایران تقویت می‌شود و نفوذ ایران در منطقه باعث نگرانی بسیاری از کشورهای عربی است. در گذشته هم، در لبنان این مسئله پیش آمد و حساسیت زیادی یا کمک زیادی از طرف آنها برای حزب‌الله لبنان دیده نشد. آن هم باز به همین دلیل که حزب‌الله را بیشتر تحت تاثیر حکومت ایران می‌دانستند و نمی‌خواستند با کمک به حزب‌الله به نفوذ ایران کمک کنند. بنابراین من فکر می‌کنم به این دلایل است که کشورهای غربی نمی‌خواهند به نیرویی که در فلسطین مستقیم از طرف ایران حمایت می‌شود کمک کنند و به این وسیله نفوذ ایران را بیشتر کنند. بنابراین به این دلایل من فکر می‌کنم که همان موضع‌گیری یا فشار روی کشورهای غربی برای قطع حمله‌های نظامی ادامه بدهند و بیش از این کار دیگری فکر نمی‌کنم از آنها بربیاید یا انجام بدهند.