جنجال بر سر حذف "اسکناس هسته‌ای" در ایران
۱۳۹۳ اسفند ۱۹, سه‌شنبه
در طرح جدید روی اسکناس پنج هزار تومانی همچنان تصویری از روح‌الله خمینی، بنیانگذار جمهوری اسلامی را می‌توان دید، اما پشت اسکناس نقشی از دو دهنه میانی از چهار دهنه سر در دانشگاه تهران، تصویری از نقوش اسلیمی برگرفته از معماری ایرانی - اسلامی و بیت "توانا بود هر که دانا بود ز دانش دل پیر برنا بود" از ابوالقاسم فردوسی دیده می‌شود.
طرح پشت اسکناس پنج هزار تومانی از سال ۱۳۸۷ در دوره ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد نماد انرژی هسته‌ای درون نقشه ایران شد و نیز در آن "دانش اگر در ثریا هم باشد مردانی از سرزمین پارس به آن دست خواهند یافت"، قولی منسوب به پیامبر اسلام دیده می‌شد.
ظن عقب‌نشینی در مذاکرات اتمی
در واکنش به رونمایی از طرح اسکناس جدید، طهماسب مظاهری، رئیس اسبق بانک مرکزی، در گفت‌وگو با خبرگزاری "راه دانا" به ایجاد "هزینه بیهوده" بر اثر تغییر طرح اسکناس اشاره کرده و گفته است: «توصیه من به دولت این است که به جای تغییر شکل، قیافه و رنگ اسکناس ارزش آن را حفظ کنند. چراکه این تغییرات سودی جز هزینه‌های اضافی بر نظام پولی بانکی ندارد.»
اما بیشتر انتقادها متوجه حذف نماد هسته‌ای از طرح پیشین اسکناس است. برخی منتقدان این اقدام را نشانگر عقب‌نشینی ایران در مذاکرات اتمی دانسته‌اند.
"راه دانا" با سوء‌ظن به دولت یازدهم می‌نگرد و می‌نویسد که طرح جدید اسکناس و رنگ بنفش آن که رنگ انتخاباتی دولت یازدهم است "شائبه‌های زیادی در خصوص اقدامات پشت پرده دولت" به وجود آورده است. این خبرگزاری از جمله با چند فعال بسیجی مصاحبه کرده که همه آن‌ها نسبت به حذف نماد هسته‌ای از طرح جدید اسکناس پنج هزار تومانی اعتراض دارند.
خبرگزاری فارس می‌نویسد: «در شرایط فعلی که توهین به پیامبر از یک سو و روند مذاکرات هسته ای از سوی دیگر در جریان است، حذف سخنی از پیامبر و نماد هسته ای از روی اسکناس‌ها نه تنها کار شایسته ای نبوده، بلکه این شائبه را به وجود می آورد که دولت به دنبال تعامل بیشتر با شیطان بزرگ یعنی آمریکا هستند.»
حجت‌الله عبدالملکی، کارشناس مسائل اقتصادی، در مصاحبه با "راه دانا" ضمن اشاره به حذف "خلیج فارس" از روی اسکناس پنج‌هزار تومانی گفته است: «اقدامی که دولت برای حذف نماد هسته‌ای از طرح اسکناس انجام داده است مجددا این شبهه را مطرح می‌کند که در مذاکرات تیم هسته‌ای با گروه‌های غربی، روی برچیده شدن کامل فناوری هسته‌ای ایران هم صحبت شده و دولت در حال فراهم کردن زمینه‌های فرهنگی این کار است.»
نماد هسته‌ای، "نماد غرور و پیشرفت ملی"
محافظه‌کاران همچنین موضوع غرور ملی را مطرح می‌کنند. جعفر قادری، نماینده مردم شیراز و عضو کمیسیون اقتصادی مجلس، ابراز امیدواری کرده است که حذف نماد هسته‌ای از روی اسکناس پنج‌هزار تومانی تعمدی نباشد. وی می‌گوید: «در شرایطی که آمریکا تمام تلاش خود را برای متوقف کردن فعالیت‌های هسته‌ای انجام می‌دهد حذف نماد هسته‌ای که نمادی از توانایی ظرفیت‌های علمی کشور است کار ناپخته‌ای است.» قادری می‌افزاید: «بحث هسته ای یک مطالبه ملی است و نباید به غرور ملی، باور و اعتقادات ما خدشه وارد شود.»
محمدصالح جوکار، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس، می‌گوید که با توجه به این‌که مذاکرات اتمی در جریان است باید "نماد انرژی هسته‌ای که نماد پیشرفت علمی و فناوری" است حفظ شود و حذف آن به صلاح کشور نیست.
بهلول حسینی، عضو فراکسیون اصولگرایان مجلس، خواستار توضیح دولت شده که "به چه دلیل باید تصویری از سردر دانشگاه تهران آن هم به رنگ بنفش جایگوین نماد هسته‌ای شود". نماینده مردم میانه در عین‌حال به استفاده از واژه "سرزمین پارس" در قول نقل شده از پیامبر اسلام در طرح اسکناس سابق انتقاد کرده و خواستار اصلاح آن به منظور "وحدت اقوام ایرانی" شده است.
همچنین محمد اسماعیلی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، نماد انرژی هسته‌ای را نماد "پیشرفت و مقاومت ملت ایران" خوانده و علی علی‌لو، نماینده مردم شبستر" از آن به عنوان "نماد اقتدار ملی کشور" یاد کرده است.
به گزارش خبرگزاری فارس، علما و سران اهل سنت در گفت و گو با "عصر هامون" از حذف حدیث پیامبر و نماد انرژی هسته ای ابراز ناراحتی کرده و خواستار تجدید نظر و توقف چاپ این طرح توسط دولت شدند. از قول آنان نوشته شده که "نمادهای هراس دشمنان اسلام" یا "نمادهای اسلامی" نباید حذف شوند.
خبرگزاری فارس به نقل از مولوی عبدالرئوف براهویی از علمای اهل سنت زاهدان نوشته است: «این عملکرد دولت یک نوع عقب نشینی و امتیاز دهی به دشمنان اسلام در جریان مذاکرات هسته ای دارد.»
موضوع "اسکناس هسته‌ای" در خارج از ایران نیز بازتاب یافته است. خبرگزاری "ان تی وی" در گزارشی در این‌باره می‌نویسد: «تاثیر دولت بر تصمیم‌گیری‌های سیاست پولی بانک مرکزی در ایران مثل دیگر کشورها هر از چند گاه به موضوع جدل تبدیل می‌شود. منتقدان دولت بار دیگر می‌گویند که بانک مرکزی که در اصل نهادی مستقل است برای مقاصد سیاسی مورد سوء استفاده قرار گرفته است.»
"ان تی وی" اشاره می‌کند به این‌که رونمایی از طرح جدید اسکناس پنج‌هزار تومانی تنها چند روز پس از گام موفقیت‌آمیز در مذاکرات بین‌المللی درباره برنامه اتمی ایران صورت گرفته است. "ان‌تی‌وی" به نقل از فرستنده "العربیه" می‌نویسد که حذف نماد هسته‌ای در خدمت "آماده کردن اذهان عمومی برای توقف برنامه هسته‌ای است".
بروجردی خواستار جلوگیری از انتشار اسکناس‌ها شد
به گزارش "خبرگزاری دانشجو"، رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی، علاءالدین بروجردی، حذف نماد هسته‌ای از روی اسکناس‌های جدید را بویژه "خیانت به خون شهدای هسته‌ای" دانست.
بروجردی در این باره توضیح داد: «دانشمندان هسته‌ای ما در سخت‌ترین شرایط به انرژی هسته‌ای دست یافتند و اما به دلیل عقده‌ای که دشمنان نسبت به دستیابی کشورمان به فن‌آوری هسته‌ای داشتند ناجوانمردانه ترور شدند؛ از این رو حذف نماد هسته‌ای کشورمان بر روی اسکناس‌های جدید را خیانت آشکار می‌دانیم.»
رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس گفت که اقدام بانک مرکزی در حذف نماد انرژی هسته‌ای را با هیچ توجیهی پذیرفتنی نمی‌داند و از رئیس بانک مرکزی می‌خواهد از انتشار اسکناس‌ها جلوگیری کند.
پاسخ مقام مسئول بانک مرکزی
پیش از این بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در اطلاعیه‌ای که به مناسبت رونمایی از طرح جدید اسکناس پنجاه هزار ریالی منتشر کرد نوشت که طرح جدید با موضوع سر در دانشگاه تهران به مناسبت هشتادمین سالگرد تصویب قانون تاسیس دانشگاه تهران نمایش داده شد. اطلاعیه می‌افزاید: «در تصویر پس زمینه سردر، نمادهایی از علوم ریاضیات، پزشکی، شیمی و فیزیک جهت تبیین و روشن تر کردن نقش دانشگاه تهران به عنوان مرجع و نماد علمی کشور قرار داده شده است.»
در این میان مجید صنیعی، رئیس سازمان تولید اسکناس و مسکوک بانک مرکزی، به انتقادات جاری واکنش نشان داده است.
صنیعی گفت: «تغییر طرح اسکناس ۵ هزار تومانی از موضوع دانش هسته‌ای به دانشگاه تهران با توجه به اهمیت سابقه دانشگاه و علم در ایران انجام شد. طرح هر اسکناس بیانگر هویت کشور، ملت و تاریخ خود است و هشتادمین سال تاسیس دانشگاه تهران نیز اتفاق کمی نیست. استفاده از سروده فردوسی (توانا بود هر که دانا بود زدانش دل پیر برنا بود) در طرح جدید اسکناس ۵ هزار تومانی نیز نشان می‌دهد ایران از گذشته به تولید علم اهمیت داده است.»
به گفته صنیعی، طرح جدید اسکناس ۵ هزار تومانی در کنار طرح قبلی منتشر خواهد شد. صنیعی گفت که تاکنون ۲ میلیون قطعه از طرح قبلی این اسکناس چاپ شده و ۱۰۰۰ قطعه نیز برای بانک مرکزی سایر کشورها ارسال و ثبت در تاریخ شده است.
مقام مسئول بانک مرکزی ادامه داد: «طرح قبلی اسکناس ۵ هزار تومانی بیانگر بخشی از دهه ۸۰ و طرح جدید آن نیز رویکرد جدید است. طرح قبلی اسکناس ۵ هزار تومانی (سال ۸۵) شامل نقشه ایران، نوشته انگلیسی خلیج فارس با فونت ۲۵۰ سال قبل که در موزه انگلیس نگهداری می‌شود و مدارهای اتمی و سیاره زحل به عنوان نماد دانش هسته‌ای و تولید علم در کشور است که حدیث نبوی هم در طول نقشه ایران نوشته شده است.»
در اطلاعیه بانک مرکزی آمده که قرار است این اسکناس در بهار سال ۱۳۹۴ انتشار یابد.