جمعیت ایران از مرز ۷۷ میلیون نفر گذشت

بنا به گزارش رسمی مرکز آمار کشور، جمعیت ایران در ۱۵ فروردین ۱۳۹۳ بالغ بر ۷۷ میلیون و ۳۶۶ هزار و ۹۸۰ نفر است. بنا به داده‌های مرکز آمار کشور در حال حاضر حدود ۲۱ میلیون و ۷۸۵ هزار و ۶۴ خانوار در ایران زندگی می‌کنند.

این بدین معناست که نرخ رشد جمعیت به ۲۹/ ۱ درصد رسیده که در مقایسه با سرشماری همگانی سال ۱۳۸۵ روندی منفی داشته است. بُعد خانوار نیز به۵۵/ ۳ نفر رسیده که نسبت به سال ۸۵ نزدیک به چهل و هشت صدم نفر کاهش داشته است.

در گزارش آمار ایران آمده است که نرخ رشد جمعیت کشور در دهه ۱۳۶۰ بیش از ۲ درصد در سال بوده که در سال ۱۳۹۰ به ۲۹/ ۱ درصد کاهش یافت. این کاهش نرخ رشد جمعیت سبب بحث‌های گوناگونی در ایران شد.

شمار جوانان ۱۵ تا ۲۴ ساله مرد از ۲۰ نفر در هر صد نفر در سال ۱۳۸۵ به ۹/ ۱۹ نفر در سال ۹۰ رسیده است. جمعیت زنان جوان در همین گروه سنی و در همین بازه زمانی نیز از ۴/ ۲۵ نفر در هر صد نفر به ۱/ ۲۰ نفر کاهش داشته است.

شمار مردان ۱۵ تا ۲۹ ساله نیز از ۲/ ۳۵ نفر به ۴/ ۳۱ نفر و جمعیت زنان در همین گروه سنی نیز از ۷/ ۳۵ به ۷/ ۳۱ نفر در هر صد‌نفر کاهش داشته است.

در پی انتقادهای علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی از کاهش نرخ رشد جمعیتی در ایران، مسئولان ایرانی اعلام کردند که تا سال ۱۴۰۴ باید جمعیت ایران به ۱۰۰ میلیون نفر و در یک افق ۵۰ ساله به ۱۵۰ میلیون نفر برسد.

درستی و نادرستی آمار

پایگاه اطلاع‌رسانی مرکز آمار ایران در ۴ اسفند ۱۳۹۱ (برابر با ۲۲ فوریه ۲۰۱۳) اعلام کرده بود که جمعیت ایران ۷۷ میلیون و ۱۷۶ هزار و ۹۳۰ نفر است. با این حساب می‌توان گفت که بنا به آمار این مرکز، طی بیش از ۱۳ ماه، تنها ۱۹۰ هزار و ۵۰ نفر به جمعیت ایران افزوده شده است.

البته مرکز آمار ایران در سال گذشته اعلام کرده بود که جمعیت کشور بر اساس رابطه رشد با فرمول Pn=PO (1+r) n محاسبه می‌شود. در این فرمول Pn پیش‌بینی جمعیت میانه سال ۱۳۹۰ و PO جمعیت سرشماری سال ۱۳۸۵ وr رشد جمعیت سالانه کشور است که حدود ۱۵ هزارم برآورد می‌شود.

به هرحال اگر در ۱۳ ماه گذشته تنها کمی بیش از ۱۹۰ هزار نفر به جمعیت ایران افزوده شده باشد، یا نرخ رشد جمعیت (۲۹/ ۱ ) نادرست است و یا آمار داده شده برای سال گذشته و امسال.

امید به زندگی در مردان از ۱/ ۷۱ سال در سرشماری ۱۳۸۵ به ۱/ ۷۲ سال در سال ۹۰ و امید به زندگی زنان از ۱/ ۷۳ سال به ۶/ ۷۴ سال در همین بازه زمانی رسیده است.

تناسب رشد جمعیت و امکانات اقتصادی

سیاست‌‌گذاری در زمینه جمعیتی کاری پیچیده و تخصصی است. در کشورهای پیشرفته رشد جمعیت در تناسب با امکانات اقتصادی و نیازهای مادی و انسانی سنجیده می‌شود. بی‌شک چشم‌اندازهای سیاسی بر این مولفه‌ها تاثیرگذار هستند. اما دیر زمانی است که نگاه ایدئولوژیک جایی در سیاست‌گذاری‌های جمعیتی ندارد.

از اوایل دور دوم ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد، انتقاد‌های شدیدی به سیاست کنترل جمعیت از سوی دولت‌های هاشمی رفسنجانی صورت گرفت.

خامنه‌ای نیز سیاست کنترل جمعیت را نادرست خواند و خواستار ایجاد مشوق‌های متفاوت برای افزایش جمعیت در ایران شد. این تغییر سیاست در ایران در حالی صورت می‌گیرد که بیکاری، تورم، کمبود منابع طبیعی از جمله کمبود آب از یک‌سو و عدم سرمایه‌گذاری و سوءمدیریت از سوی‌دیگر مانع از توسعه اقتصادی ایران شده است.

در گزارش مرکز آمار کشور آمده است که "در حال حاضر حدود ۵ میلیون دانش‌آموخته و دانشجوی دانشگاه‌ها در کشور وجود دارد." اما شرایط مناسب بهره‌گیری از نیروهای جوان و تحصیل‌کرده فراهم نیست.

سوءمدیریت در زمینه‌های اقتصادی و آموزشی می‌تواند به‌رغم افزایش تعداد دانش‌آموختگان دانشگاهی، همزمان سبب بیکاری و فقر گسترده در میان جوانان شود. با نگاهی به آمار بیکاری در ایران می‌توان پی برد که زنان دانش‌آموخته به مراتب بیش از مردان در زمینه اشتغال با دشواری مواجه هستند. این موضوع یکی از موانع موجود است که ناشی از تفکیک جنیستی در نظام جمهوری اسلامی است. ورود زنان به برخی از مشاغل به‌طور حقوقی و عملی ناممکن است.

به نظر کارشناسان شعار افزایش جمعیت، بدون فراهم کردن زیرساخت‌های لازم برای جذب بهینه نیروی کار متخصص، می‌تواند فجایع اقتصادی و انسانی بدنبال داشته باشد.