جایزه‌ی «شهروند وب‌نگار» امسال نصیب فعالان اینترنتی تونس شد
۱۳۸۹ اسفند ۲۴, سه‌شنبه
سازمان «گزارشگران بدون مرز» دومین جایزه‌ی «شهروند وب‌نگار» را که در روز جهانی «مبارزه با سانسور در اینترنت» به وب‌سایت یا وبلاگی مدافع آزادی بیان و مخالف سانسور اهدا می‌کند، شنبه شب، ۱۲ مارس طی مراسمی به وب‌سایت گروهی «نوات» از تونس اهدا کرد. حامی مالی جایزه‌ی «شهروند وب‌نگار» شرکت «گوگل» و مبلغ این جایزه دوهزار و پانصد یورو است.
«نوات» در سال ۲۰۰۴ تاسیس شده است و در «انقلاب یاس» در تونس و انعکاس اخبار مبارزه‌های مردمی نقشی فعال داشت. دو تن از شناخته‌شده‌ترین وبلاگ‌نویسان اهل تونس یعنی سامی بن قریبا و استروبال، از گردانندگان اصلی وب‌سایت گروهی «نوات» هستند.
«نوات»، پلات‌فرمی برای مشارکت مدنی
وب‌سایت «نوات» پلات‌فرمی گروهی برای وبلاگ‌نویسان مستقل و مدافع آزادی بیان اهل تونس است که بنا به گفته‌ی گردانندگان «هر شهروند مسئولی که دغدغه‌ی آزادی دارد» می‌تواند عضو این پلات‌فرم شده و برای این سایت مطلب بنویسد. گردانندگان «نوات» در معرفی خود می نویسند:« پلات‌فرو گروهی نوات به همه آن کسانی‌که از طریق فعالیت‌های مدنی باور به دموکراسی و آزادی را گسترش می‌دهند، تعلق دارد و صدای آن‌هاست.»
«نوات» از اولین وب‌سایت‌های تونسی است که سعی در گسترش روزنامه‌نگاری شهروندی میان کاربران اینترنت داشته و منطبق با اصول روزنامه‌نگاری شهروندی اداره می‌شود. نوات در توضیح انتخاب مطلب اصلی و دیگر مطالب پلات‌فرم می‌نویسد:«مطالبی که منعکس‌کننده‌ی دغدغه‌ها و دل‌مشغولی‌ها و مشکلات روزمره‌ی هم‌وطنان ما باشد، انتخاب ما خواهد بود.»
«یوتیوب» در پازدهم فوریه ۲۰۱۰، شناسه‌ی کاربری وب‌سایت «نوات» را مسدود کرد. «یوتیوب» دلیل این امر را انتشار ویدیوئی با «محتوای قابل اعتراض» و برخلاف اصول «یوتیوب» اعلام کرد. بن قریبا، در توضیح محتوای ویدیویی که آن‌ها آپلود کرده بودند گفته بود که این ویدیو که نمونه‌ای از گزارش‌های ویدیوئی روزنامه‌نگاری شهروندی است، عده‌ای از کودکان فقیر تونسی را نشان می‌دهد که مواد مخدر مصرف می‌کنند و درباره‌ی شیوه‌های مصرف مخدر بحث می‌کنند. این ویدیو، بنا به گفته‌ی کاربران اینترنت در تونس، اولین سند منتشرشده‌ای است که استفاده از مواد مخدر در میان برخی کودکان طبقه‌ی فقیر تونس را نشان می‌داد.
بن قریبا، در اعتراض به این اقدام «یوتیوب» گفته بود که در «یوتیوب» ویدیوهای مستند بسیار دیگری هم هست که نمایشگر زشتی‌های واقعیتهای تلخ اجتماعی و سیاسی است، از جمله ویدیو صحنه‌ی قتل ندا آقا سلطان در خیابان‌های تهران که بنا به گفته‌ی رسانه‌ها، حالا پربیننده‌ترین صحنه‌ی قتل در تاریخ بشریت شده است. او گفته بود واقعیتهای دردناک را نمی‌توان کتمان کرد و مانع انتشارشان در اینترنت شد که قرار است فضایی آزاد برای تبادل اطلاعات باشد.
گردانندگان «نوات» چندی پیش، صفحه‌ی ویژه‌ای برای اسناد ویکی‌لیکس درباره‌ی کشور تونس نیز راه انداخته است. اسناد «ویکی‌لیکس» درباره‌ی تونس در رسانه‌های این کشور انعکاسی نداشته است. پلات‌فرم «نوات» توصیه‌های برای چگونگی حفظ هویت ناشناس در اینترنت و نگهداری و محافظت از شناسه‌های عبور و وب‌گردی به شکل ناشناس را نیز در اختیار کاربران قرار می‌دهد.
رقبای پلات‌فرم گروهی «نوات» برای دریافت جایزه‌ی «شهروند وب‌نگار»
هیئت داوری جایزه‌ی «شهروند وب‌نگار» سازمان «گزارشگران بدون مرز»، هیئتی متشکل از روزنامه‌نگاران و متخصصان رسانه‌ای است که برنده‌ی جایزه را تعیین می‌کند. امسال دیگر کاندیداهای این مسابقه، وب‌سایت‌ها و روزنامه‌نگارانی از روسیه سفید، چین، ویتنام و بحرین بودند.
علی عبداللمان، وبلاگ‌نویس مشهور اهل بحرین که یکی از پیشگامان اینترنت در خاورمیانه و کشورهای حوزه‌ی خلیج فارس محسوب می‌شود، یکی از این کاندیداها بود. او روز چهارم سپتامبر ۲۰۱۰، به اتهام «ناکارآمد جلوه دادن دولت بحرین» بازداشت شد. دیگر اتهام وارده به او از سوی حاکمیت بحرین، اتهام «انتشار اطلاعات نادرست درباره‌ی مسائل داخلی بحرین» در فورم «بحرین آنلاین» بود. «بحرین آنلاین» فورومی دموکراسی‌خواه و آزادی‌طلب است که با این‌که از سوی دولت بحرین فیلتر شده است، ماهانه بیش از صد هزار ویزیتور را جذب می‌کند. دولت بحرین، روز ۲۲ فوریه علی عبداللمان را در اثر فشارهای وارده سایبر اکتیویست‌ها و فعالان حقوق بشری آزاد کرد. او اعلام کرد که در زندان مورد شکنجه قرار گرفته است.
تان زیئورن، وبلاگ‌نویس مدافع حقوق بشر اهل چین یکی دیگر از رقبای «نوات» برای دریافت جایزه‌ی «شهروند وب‌نگار» بود. این وبلاگ‌نویس که به دلیل دفاع از حق مردم زندانی شده است، در دادگاهی در ماه فوریه ۲۰۱۰ به پنج سال حبس محکوم شد.
جیو، سردبیر وب‌سایت خبری «پراچاتای» تایلند دیگر کاندید دریافت این جایزه بود.این روزنامه‌نگار شجاع تایلندی تا به حال بارها و بارها به اتهام مبارزه با سانسور و توهین به خانواده سلطنتی تایلند و ناکارآمد جلوه دادن دولت بازداشت و زندانی شده است و حالا در دادگاه آتی که قرار است در سپتامبر ۲۰۱۱ تشکل شود، ممکن است به هفتاد سال حبس محکوم شود. آدرس وب‌سایت خبری این روزنامه‌نگار بارها از سوی دولت تایلند فیلتر شده و او حالا یکی از نمادهای ایستادگی در برابر سانسور در تایلند به شمار می‌رود.
پیام مین هوآنگ، وبلاگ‌نویس اهل ویتنام یکی دیگر از کاندیداهای «گزارشگران بدون مرز» برای دریافت جایزه‌ی «شهروند وب‌نگار» بود. این وبلاگ‌نویس ویتنامی که تابعیت ویتنام و فرانسه را باهم دارد، در آگوست ۲۰۱۰ از سوی مقامات ویتنام به اتهام "اقدام برای براندازی نظام" در انستیتوی فن‌آوری که به عنوان معلم کامپیوتر و اینترنت در آن‌جا مشغول به کار بود، در شهر کوچکی در ویتنام بازداشت شد. او که همچنین عضو حزب مخالف دولت ویتنام است که فعالیتش در ویتنام ممنوع شده است، متهم شده است که چهل نفر از دانش‌آموزان خود را آموزش می‌داده تا به عضویت حزب درآیند. او و همسرش همه این اتهام‌ها را رد می‌کنند.
و بالاخره ناتالی رادزین، روزنامه‌نگار اهل روسیه‌ی سفید و سردبیر وب‌سایت «چارتر ۹۷» دیگر رقیب «نوات» برای دریافت جایزه بود. وب‌سیات «چارتر ۹۷» اخبار بازداشت، شکنجه، آزار جسمی و جنسی و روانی و حملات به روزنامه‌نگاران سنتی و روزنامه‌نگاران آنلاین را جمع‌آوری کرده و پوشش می‌دهد. هکرهای سایبر مدافع دولت سرکوب‌گر روسیه سفید بارها این وب‌سایت را هم کرده و خود ناتای رادزین، در دسامبر ۲۰۱۰ بلافاصله بعد انتخابات ریاست‌جمهوری بازداشت شد. او یک ماه بعد آزاد شد، اما دادگاه ممکن است او را به اتهام «شرکت و راه‌اندازی تظاهرات خیابانی» به پانزده سال حبس محکوم کند. جنازه‌ی اولگ ببنین، موسس وب‌سایت «چارتر ۹۷» سپتامبر سال گذشته در حالی که به دار آویخته شده بود پیدا شد و دلیل قتل او هنوز روشن نشده است.
«دشمنان اینترنت» به روایت جدیدترین گزارش «گزارشگران بدون مرز»
در ۱۲ مارس که به پیشنهاد «سازمان گزارشگران بدون مرز» و «عفو بین‌الملل» روز جهانی «مبارزه با سانسور در اینترنت» نام گرفته است، همزمان با اهدای جایزه‌ی «شهروند وب‌نگار» اسامی کشورهایی که بدترین رکورد را از نظر ازادی بیان در اینترنت دارد و دشمنان اینترنت هستند نیز اعلام شد.
برمه، چین، ایران، ویتنام، کره شمالی، عربستان صعودی، سوریه، ترکمنستان، کوبا و ازبکستان ده کشوری هستند که نامشان به عنوان بزرگ‌ترین دشمنان آزادی اینترنت در سال ۲۰۱۰ اعلام شده است. «گزارشگران بدون مرز» می‌گوید نام دو کشور تونس و مصر از این لیست حذف شده‌اند، با این‌حال آن‌ها هنوز مطمئن نیستند که نام این دوکشور را باید در کدام گروه ذکر کنند و منتظر ماه‌های آینده و رفتار آتی دولت‌های تازه این دوکشور درباره اینترنت و فعالان اینترنتی خواهند بود.
وب‌سایت گروهی «نوات» که برنده‌ی امسال جایزه‌ی «شهروند وب‌نگار» سازمان گزارشگران بدون مرز» است اعلام کرده است که از دریافت این جایزه احساس افتخار می‌کنند و این جایزه به آن‌ها کمک می‌کند که تلاش در راه توسعه و گسترش «روزنامه‌نگاری شهروندی» در تونس را با جدیت بیشتری پیگیری کنند. آن‌ها می‌گویند:«این جایزه فقط متعلق به نوات نیست، بلکه ستایشی از همه روزنامه‌نگارانی است که در کشورهایی که آزادی بیان در آن‌جا محدود است و سرکوب می‌شود، زندگی خود را به خطر می‌اندازند تا حقیقیت را انعکاس دهند.»
فرناز سیفی
تحریریه: یلدا کیانی