تولید بی‌سابقه ماده مخدر "شیشه" در ایران و منطقه
۱۳۹۱ اردیبهشت ۳۱, یکشنبه
ایران، پاکستان و کشورهای جنوب آسیا به صحنه‌ی گسترده بازار سیاه ماده مخدر و روان‌گردان مت‌آمفتامین، که در ایران به "شیشه" معروف است، بدل شده‌اند.
از جمله دلایل گسترش قاچاق این ماده روان‌گردان ضعف رهبری دولت‌ها و ساختارهای ناتوان حقوقی برای مبارزه با آن در این کشورها دانسته می‌شود. این ناتوانی‌ها باعث شده که افراد بزهکار قادر باشند در کشورهایی در منطقه که دارای صنعت پیشرفته‌تر داروسازی هستند، به مواد اولیه لازم برای تولید مت‌آمفتامین دست یابند. دو ماده اولیه برای تولیداین ماده مخدر عبارتند از: افدرین و شبه افدرین.
مت‌آمفتامین (یا متاآمفتامین) که در بازار سیاه به "شیشه" شهرت دارد، یک ماده روان‌گردان و محرک اعصاب است. استعمال این ماده مخدر تاثیری مستقیم بر مکانیسم‌های مغز می‌گذارد و باعث شادی و هیجان کاذب در فرد می‌شود.
اختلال شدید در خواب یا بی‌خوابی، بی‌اشتهایی شدید برای ساعت‌ها و حتی روزها و نیز تشنگی مفرط از جمله نشانه‌‌های خطرناک استعمال این ماده‌ی روان‌گردان است.
گفته می‌شود "شیشه" ماده‌ای "غنی‌تر" از هروئین است و اعتیادآوری بیشتری دارد. تولید این ماده در ایران و کشورهای منطقه سال به سال رو به افزایش است.
به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس به نقل از آمارهای سازمان ملل، در ایران شمار آزمایشگاه‌های تولید "شیشه" کشف شده در طول سه سال گذشته از سه مورد به ۱۶۶ مورد رسیده است. این در حالی است که در همین فاصله‌ی زمانی تجارت با ماده‌ی اولیه "شیشه" در پاکستان سه برابر بوده است.
یک دادگاه عالی پاکستان دو شرکت بزرگ داروسازی این کشور را متهم کرده که با استفاده از نفوذ برخی شخصیت‌های سیاسی، از جمله پسر یوسف رضا گیلانی، نخست‌وزیر پاکستان، حجم بزرگی از ماده افدرین را برای تولید "شیشه" یا مت‌آمفتامین به فروش رسانده‌اند که ارزشی چندین میلیارد دلاری داشته‌اند. این شرکت‌ها در برابر اتهام دادگاه مدعی هستند که عملی خلاف قانون انجام نداده‌اند.
به گزارش سازمان ملل، از هر ۵/ ۱ کیلوگرم افدرین می‌توان یک کیلوگرم مت‌آمفتامین تولید کرد. هر یک گرم مت‌آمفتامین (یا " شیشه") مثلا در ژاپن حدود یک‌هزار دلار به فروش می‌رسد.
نیاز مشکوک ایران به ماده اولیه تولید "شیشه"
اغلب کشورها، ازجمله کشورهای آسیای جنوبی، پاکستان و ایران، موظف هستند آمار نیاز خود به ماده افدرین و شبه افدرین را سالیانه به سازمان ملل گزارش کنند.
به گفته کارشناسان سازمان ملل، میزان نیاز دو کشور ایران و پاکستان به این دو ماده طی سال‌های گذشته به طور مشکوکی افزایش یافته است. احتمال داده می‌شود بخش بزرگی از این دو ماده به قاچاقچیان مواد منتقل می‌گردد.
بر اساس آمار سازمان ملل، نیاز پاکستان به افدرین از ۱۵ هزار کیلوگرم در سال ۲۰۰۷ به ۲۲ هزار کیلوگرم در سال ۲۰۱۰ رسیده است. به همان نسبت نیاز این کشور به شبه افدرین در همین فاصله زمانی از ۱۰ هزار به ۴۸ هزار کیلوگرم افزایش یافته است.
در ایران نیاز به شبه افدرین از ۴۰ هزار کیلوگرم در سال ۲۰۰۷ به ۵۵ هزار کیلو در سال ۲۰۱۰ رسیده است. میزان مصرف افدرین در ایران دقیقا مشخص نیست.
یک کارشناس سازمان ملل می‌گوید: «وقتی شما به این ارقامی که به‌سرعت رو به افزایش است می‌نگرید، شگفت‌زده از خود می‌پرسید، چرا نیاز سرانه‌ی این کشورها بیش از دیگر کشورهای منطقه است.»
افدرین و شبه افدرین موادی برای تولید داروهای ضدسرماخوردگی هستند. ولی از این دو ماده می‌توان به راحتی در آزمایشگاه‌های خانگی یا در آزمایشگاه‌های بزرگ قاچاقچیان مواد مخدر برای مثال در مکزیک، ماده‌ی روان‌گردان مت‌آمفتامین یا "شیشه" را ساخت.
پلیس ایران فقط در سال ۲۰۱۰ تعداد ۱۶۶ مورد از این نوع آزمایشگاه‌ها را کشف و منهدم کرده است، و این در حالی است که شمار آزمایشگاه‌های منهدم شده در سال ۲۰۰۸ فقط دو مورد بوده است.
مناطق جنوب آسیا سابقه‌ای طولانی در عرصه تولید مواد مخدر دارند، اما تولید آنها بیشتر بر روی تریاک و هرویین متمرکز است که مواد اولیه آن را از حجم عظیم کشت خشخاش در افغانستان تأمین می‌کنند. این مناطق مواد تولیدشده خود را از طریق پاکستان و ایران وارد بازار جهانی می‌سازند.
بر اساس آمارهای سازمان ملل متحد، فقط در سال ۲۰۰۹ حدود ۱۰ هزار و ۲۰۰ آزمایشگاه تولید مت‌آمفتامین در سطح جهان کشف و منهدم شده‌اند. اغلب آنها آزمایشگاه‌های کوچک در ایالات متحده آمریکا بوده‌اند، ولی طی سال‌های گذشته بر شمار آزمایشگاه‌های خارج از محدوده‌ی آمریکا به طور بی‌سابقه افزوده شده است.