«توافق تهران تاکتیکی و دفاعی بود»
۱۳۸۹ اردیبهشت ۳۱, جمعه
دکتررضا تقی‌زاده، تحلیلگر سیاسی در مصاحبه با دویچه‌وله از شکنندگی موقعیت داخلی و جهانی ایران و ناکام ماندن توافق سه‌جانبه تهران می‌گوید. وی آینده پرونده اتمی را غیرقابل پیش‌بینی می‌داند اما بر این عقیده است که هفته‌های سرنوشت‌سازی در راه خواهند بود.
دویچه‌وله: وزیر دفاع آمریکا گفته که تحرکات دیپلماتیک ایران نشاندهنده نگرانی از تحریم‌های جدید است. آقای باهنر، نایب رییس مجلس نیز اعلام کرده که با صدور قطعنامه جدید، ایران قرارداد سه‌جانبه را نادیده می‌گیرد و سرعت تهیه سوخت ۲۰ درصدی را بیشتر می‌کند. معنای این گفته‌ها و تهدیدها چیست؟
رضا تقی‌زاده: معنای اصلی، بخش‌های ناگفته درسخنان مسئولان ایرانی و آمریکایی است! تحریم‌ها روی اقتصاد ایران بسیار موثر بوده‌اند و صنعت نفت و گاز را بطور جدی تحت تاثیر قرار داده‌اند. تهدید آقای باهنر هم البته به سوخت ۲۰ درصدی ربط ندارد و ایشان گفته‌های نادرست آقای احمدی‌نژاد را تکرار می‌کند. ایران ظرفیت تولید سوخت ۲۰ درصدی برای رآکتور تهران را ندارد و اورانیوم غنی‌شده ۲۰ درصدی در ایران در حال حاضر شش کیلوگرم است. این البته دست ایران را برای دستیابی به بمب اتمی بازتر کرده و خطر ایران اتمی را تشدید می‌کند. چیزی که آقای باهنر از آن بعنوان سوخت یاد می‌کند، تهدیدی است برای افزایش غلظت اورانیوم ایران و این دقیقا همان چیزی است که می‌خواهند جامعه جهانی با شنیدن‌اش نگران شود.
در چند روز گذشته بارها تاکید شده که موضوع توافق تهران، مبادله اورانیوم است اما بحث گروه پنج بعلاوه یک، توقف غنی سازی است. طرفین مناقشه، بین این دو نقطه حرکت، چه پلی می‌توانند بزنند؟
این درست است. کشورهای غربی تصور می‌کنند با خروج بیش از ۱۲۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده ایران، فوریت خطر ایران بعنوان یک قدرت اتمی از میان می رود و آنها می‌توانند در این فاصله مذاکراتی انجام دهند که ایران را مجبور یا متقاعد به توقف غنی‌سازی کند. به این ترتیب، مبادله سوخت، قدم اولیه و توقف غنی‌سازی، هدف اصلی و قدم نهایی است. اما ایران این را خط قرمز خود می‌داند. باید دید که در آینده این خط قرمز رعایت می‌شود یا مانند مبادله سوخت، مورد تجدید نظر قرار می‌گیرد.
بیشتر اظهارنظرها در باره توافق تهران، این است که این اقدام از موضع ضعف و شکنندگی شرایط بوده است. شما چه می‌گویید؟
در این تردیدی نیست و ایران طی دو ماه گذشته برای خروج از انزوا، سه کنفرانس بسیار پرهزینه با دعوت کشورهای کوچک برگزار کرده‌است. این موضعی دفاعی است. ایران حمایت چین و روسیه را نیز از دست داده و از نظر اقتصادی دچار مشکلات عدیده است. بازارهای نفت و گاز ایران مشکلاتی جدید دارند و بحران سیاسی یک‌سال گذشته نیز موجب تفرقه در نیروهای سیاسی داخلی شده است. این ضعفی غیرقابل انکار در عرصه داخلی و خارجی برای ایران است و توافق تهران عملا اقدامی تاکتیکی و دفاعی بود. تاکتیک آنها این بود که اگر پیشنهادشان پذیرفته شد، مخالفان اصلاح‌طلب و محافظه کار داخلی را با خود همراه کنند و اگر پذیرفته نشد، مظلوم‌نمایی کنند و حتی در میان کشورهای درگیر این پرونده، نفاق بیندازند.
از نظر زمانی، موقعیت ایران چگونه است؟ آقای آمانو منتظر است تا توافق تهران را رسما تحویل بگیرد، پیش نویس قطعنامه تحریمی در جریان تصویب است و مهلتی که برای تعیین تکلیف موضوع در نظر گرفته شده، با سالگرد انتخابات مصادف می‌شود.
حرف شما کاملا درست است و خطر حمله نظامی را به مواردی که شما برشمردید، اضافه می‌کنم. چهار اتفاق مهم در شرف تکوین هستند. در مورد سالروز انتخابات ما می‌بینیم که از همین حالا دارند نیروهای انتظامی را آماده مقابله با اعتراض‌ها می‌کنند. کار دولت در ایجاد تعادل میان مشکلات داخلی و خارجی بسیار سنگین است. هفته‌های حساسی در راه هستند و باید منتظر ماند و دید که این چهار عامل چه اثراتی روی یکدیگر خواهند گذاشت.
ناظران با اشاره به سابقه ایران در پذیرش قطعنامه آتش بس جنگ با عراق، از احتمال کوتاه آمدن جمهوری اسلامی در مناقشه اتمی در شرایطی نامناسب و ضعیف می‌گویند. فکر می‌کنید این پیش‌بینی صادق است؟
بله، گویا این یک سنت است. ایران در جنگ با عراق می‌توانست در شرایطی که دست بالا را داشت، جنگ را ختم کند و از نظر مالی و نظامی و قدرت منطقه‌ای برنده اعلام شود. در مورد اتمی هم این خاطره تجدید شده است. ایران چند ماه پیش می‌توانست با پذیرش "فرمول وین"، ضمن برخورداری از مشوق‌های ارائه شده اروپا و جلب اعتماد، زمینه‌ی ادامه گفتگوها در بخش‌های دیگر را هم فراهم کند. ایران اینک با از دست دادن چهارماه فرصت، آن شرایط را از دست داده و به موقعیتی افتاده که طرفین مذاکره آن را لازم اما ناکافی می‌دانند. آنها الان دنبال خواست‌های دیگری هستند. این قابل پیش‌بینی نیست که تحولات بعدی در چه جهتی خواهد بود. اما بحرانی شدن اوضاع داخلی ایران، می‌تواند حاوی عکس‌العمل‌های تندی هم از سوی غرب و هم از سوی ایران باشد.
مصاحبه‌گر: مهیندخت مصباح
تحریریه: بهمن مهرداد