توافق برای حل بحران پناهجویی در مسیر بالکان
۱۳۹۴ آبان ۴, دوشنبه
نشست هفت ساعته اتحادیه اروپا و کشورهای حوزه بالکان در بروکسل بلژیک با توافقی ۱۷ ماده‌ای به پایان رسید. توافق بر سر مدیریت حرکت پناهجویان در "مسیر بالکان" از مهمترین دستاوردهای این نشست بود. آلمان، اتریش، اسلوونی، کرواسی، مجارستان، رومانی، بلغارستان، یونان، لوکزامبورگ، هلند و همچنین مقدونیه، صربستان و آلبانی (کشورهای غیر عضو اتحادیه اروپا) در این نشست شرکت کرده بودند.
کشورهای شرکت‌کننده شامگاه یکشنبه (۲۵ اکتبر/ ۳ آبان) از جمله توافق کردند به سیاست "بدرقه کردن" پناهجویان پایان داده شود. "مسیر بالکان" مهمترین مسیر رسیدن پناهجویان از جنوب شرقی اروپا به کشورهای غرب و شمال اروپاست. در ماه‌های اخیر و همزمان با اوج‌گرفتن شمار پناهجویان در کشورهایی همچون آلمان، اتریش و سوئد، انتقادهایی از سیاست "بدرقه کردن" پناهجویان در مسیر بالکان مطرح شد؛ سیاستی که بر اساس آن کشورهای حاضر در این مسیر پناهجویان را ثبت نام نمی‌کنند یا شرایط اقامت موقت‌شان را فراهم نمی‌کنند، بلکه آنان را تنها تا مرز کشورهای همسایه همراهی می‌کنند.
ژان-کلود یونکر، رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا، پایان سیاست بدرقه کردن را مهمترین دستاورد نشست شامگاه یکشنبه برشمرد.
بنا بر توافق شامگاه یکشنبه، پناهجویان در هر کشوری که وارد اتحادیه اروپا می‌شوند باید ثبت نام شوند. سران سیاسی کشورهای شرکت‌کننده در نشست یادشده همچنین توافق کردند حرکت پناهجویان به سمت کشورهای همسایه را به آن کشور اطلاع دهند و پناهجویان را بدون رضایت کشور همسایه به مرزهای آن کشور نرسانند.
هرج و مرج در آستانه زمستان
سران سیاسی کشورهای شرکت‌کننده در نشست بروکسل همچنین متعهد شدند ظرف ۲۴ ساعت مراکز تبادل اطلاعات تشکیل دهند. بدین ترتیب امکان رصد کردن مسیر حرکت پناهجویان و هماهنگی اقدامات با کشورهای همسایه فراهم می‌شود.
افزون بر این، قرار است به کمک کمیساریای عالی سازمان ملل برای پناهندگان، شرایط اقامت موقت ۵۰ هزار پناهجو در مسیر بالکان فراهم شود.
آنتونیو گوترس، کمیسر عالی سازمان ملل در امور آوارگان، در نشست شامگاه یکشنبه از وجود هرج و مرج در مسیر حرکت پناهجویان در کشورهای بالکان در آستانه زمستان خبر داد.
هنوز مشخص نیست کمیساریای تحت مدیریت او بتواند در چند هفته باقی‌مانده تا آغاز سرمای شدید هوا در اروپا چادرهای لازم برای اقامت موقت ۵۰ هزار پناهجو را برپا کند.
انتقاد از مجارستان و یونان
همچنین توافق شد امکان اقامت موقت ۵۰ هزار پناهجوی دیگر در یونان فراهم شود. از این تعداد ۳۰ هزار مورد باید تا پایان سال آماده شود.
اسلوونی و مجارستان در ماه‌های اخیر از یونان انتقاد می‌کردند که از مرزهای خود با ترکیه محافظت نمی‌کند و پناهجویانی که از ترکیه می‌آیند را بدون ثبت نام به کشورهای همسایه بدرقه می‌کند.
در نشست شامگاه یکشنبه از ویکتور اوربان، نخست‌وزیر مجارستان، هم به تندی انتقاد شد. او که گفته بود به عنوان ناظر در این نشست شرکت می‌کند، در ماه‌های اخیر دستور حصارکشی در مرز این کشور با همسایگان جنوبی را صادر کرد. این تصمیم سبب شد پناهجویان به سمت کرواسی و اسلوونی سرازیر شوند.
بیشتر بخوانید: مجموعه مطالبی در مورد بحران پناهجویی
از الکسی سیپراس، نخست‌وزیر یونان، هم در نشست شامگاه یکشنبه به شدت انتقاد شد. او وعده داد که ۵ مرکز ثبت نام پناهجویان را تا پایان سال در یونان برپا کند. بنا بر گزارش‌ها، سیپراس فراهم‌کردن امکان اقامت موقت ۵۰ هزار پناهجو در یونان را هم بدون مخالفت پذیرفته است. اینکه یونان تا چه حد به این تعهدات پایبند خواهد ماند، هنوز مشخص نیست.
سیپراس در مقابل از عدم شرکت ترکیه، به عنوان دروازه ورود پناهجویان به اروپا، در نشست بروکسل انتقاد کرد.
امید به تحقق وعده‌ها
آنگلا مرکل در نشست شامگاه یکشنبه وضعیت پناهجویان در روزهای اخیر را "غیر منطبق با ارزش‌های اروپا" برشمرد و ابراز امیدواری کرد کشورها به تعهدات خود پایبند بمانند.
هنوز مشخص نیست نشست شامگاه یکشنبه نتایج دلخواه را در پی داشته باشد. ممکن است سران کشورهای شرکت‌کننده همچون نشست‌های پیشین پس از بازگشت به خانه همان سیاست پیشین را در پیش بگیرند.
ژان-کلود یونکر از کشورهایی که در مسیر حرکت پناهجویان قرار دارند خواست اگر به تنهایی از پس مدیریت شرایط برنمی‌آیند، از اتحادیه اروپا کمک بگیرند. به گفته‌ی رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا، اتحادیه می‌تواند دست‌کم پتو و چادر در اختیار کشورها بگذارد.
به عنوان مثال قرار است در روزهای آینده ۴۰۰ مأمور پلیس از کشورهای مختلف اروپا به اسلوونی اعزام شوند.
به گفته‌ی آنگلا مرکل اروپا تلاش می‌کند در کوتاه‌مدت موج پناهجویان را کنترل کند. صدراعظم آلمان امیدوار است در میان‌مدت شرایط پذیرش پناهجویان در یونان سامان و همکاری با ترکیه در این عرصه گسترش یابد. به اعتقاد او پناهجویانی از کشورهای آسیایی مانند پاکستان و بنگلادش که درخواست پناهندگی‌شان رد می‌شود بایست سریعتر به کشورهای خود بازگردانده شوند. همین‌طور لازم است اتحادیه اروپا با افغانستان در مورد توافقنامه استرداد پناهجویانی که درخواست‌شان رد شده وارد مذاکره شود.