تنگناها و راه‌های فرار از تحریم بنزین
۱۳۸۹ تیر ۱۸, جمعه
برای چهارمین روز پیاپی شرکت بریتیش پترولیوم (بی پی) که عرضه‌ی سوخت در فرودگاه‌های آلمان را بر عهده دارد از ارائه ی بنزین به هواپیماهای شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی، ایران‌ایر، خودداری کرده است. این تصمیم به دنبال امضای قانون تحریم‌های یک جانبه‌ی آمریکا علیه جمهوری اسلامی، توسط باراک اوباما رئیس جمهور این کشور اتخاذ شده. قانون اخیر افزون بر تحریم‌های پیش بینی شده در قطعنامه ۱۹۲۹ شورای امنیت سازمان ملل، برای شرکت‌های غیرآمریکایی که به ایران بنزین، گازوئیل و سوخت هواپیما بفروشند تنبیه‌هایی در نظر گرفته است.
محدودیت عرضه‌ی سوخت در فرودگاه‌های آلمان
از روز دوشنبه چهاردهم تیرماه هواپیماهای ایران‌ایر که هامبورگ را به مقصد تهران ترک می‌کنند مجبورند برای سوخت‌گیری در فرودگاه وین توقف کنند. کمپانی بی پی که از تحویل سوخت به هواپیماهای ایرانی خودداری می‌کند زمانی برای پایان دادن به این محدودیت اعلام نکرده است. منابع خبری احتمال می‌دهند تصمیم مسئولان این کمپانی برای جلب نظر مساعد مقام‌های ایالات متحده انجام گرفته باشد.
بی‌پی نگران است به دلیل نشت نفت از یکی از چاه‌هایش در خلیج مکزیک مجبور به پرداخت میلیاردها دلار خسارت شود. کاخ سفید این شرکت را متهم می‌کند در مقابله با فاجعه نشت نفت در خلیج مکزیک اطلاعات نادرست منتشر کرده و به اندازه‌ی کافی برای مهار نفت تلاش نکرده است. تامین کنندگان بنزین برخی دیگر از کشورها از جمله امارات متحده عربی و کویت نیز از ارائه‌ی سوخت به هواپیماهای ایرانی خودداری می‌کنند.
بی‌خبری از شکایت ایران
مقام‌های جمهوری اسلامی می‌گویند عدم تحویل سوخت به هواپیماهای ایرانی مغایر با پیمان‌های بین‌المللی است. خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی ایرنا چهاردهم تیرماه از قول کاظم جلالی، مخبر کمیسیون سیاست خارجی و امنیت ملی مجلس نوشت «ایران می‌تواند با استناد به معاهده‌های بین‌المللی به سازمان ملل و سازمان بین‌المللی هواپیمایی شکایت کند.» تاکنون گزارشی در مورد جدی شدن این قصد ایران منتشر نشده است.
کاظم جلالی می‌گوید قطعنامه‌ی شورای امنیت که برای کشورهای عضو سازمان ملل الزام‌آور است تحریم فروش سوخت به جمهوری اسلامی را دربرنمی‌گیرد. او معتقد است این تصمیمی یک جانبه از سوی امریکاست و کشورهای دیگر ملزم به تبعیت از آن نیستند. ظاهرا شرکت‌های نفتی که اغلب چند ملیتی هستند به دلیل مناسبات گسترده‌ی تجاری با ایالات متحده از این تحریم‌ها پیروی می‌کنند.
استفاده از دلالان برای بی‌اثر کردن تحریم‌ها
ظهر امروز، جمعه ۱۸ تیرماه، احمد خاتمی، امام جمعه موقت تهران با تکرار سخنانی در مورد تحریم‌ها، که بارها از سوی مقام‌های ارشد جمهوری اسلامی بیان شده، خطاب به دولت‌های غربی گفت «هر چه فشار را بیشتر كنید عزم ملت ما بیشتر می‌شود و ما از هر تهدیدی به عنوان فرصت استفاده خواهیم كرد.» او به اروپائیان توصیه می‌کند دنبال سیاست‌های ایالات متحده که به زعم او "دولتی رو به زوال است" نروند.
جمهوری اسلامی به رغم ادعاهای مطرح شده در مورد بی‌تاثیر بودن تحریم‌ها، از شدت گرفتن آنها به شدت نگران است و در پی راه‌هایی برای رویارویی با ان می‌گردد. یکی از اقدام‌هایی که تا کنون برای دور زدن تحریم‌ها انجام شده استفاده از شرکت‌های واسطه و دلالان بین‌المللی است. این ترفند در مواردی جمهوری اسلامی را قادر به دست یافتن به برخی تکنولوژی‌ها و مواد اولیه کرده است اما همیشه هزینه‌ای بیش از هزینه‌های معمول به همراه داشته.
قاچاق بنزین از کردستان عراق
رسانه‌ی آلمانی «دی‌تسایت انلاین» ظهر جمعه (نهم ژوئیه، 18 تیر) در گزارشی از عبور روزانه صدها تانکر خبر داد که از کردستان عراق بنزین به ایران قاچاق می‌کنند. دولت مرکزی عراق ارسال بنزین از مناطق شمالی این کشور به جمهوری اسلامی را تکذیب می‌کند. روزنامه نیویورک تایمز از قول یکی از اعضای دولت کردستان عراق تجارت بنزین با ایران را "گسترده" و "حساب شده" توصیف کرده است. ظاهرا هر دو حزب بزرگ حاکم در کردستان در سود این تجارت سهیم هستند.
نیویورک تایمز همچنین از نگرانی مقام‌های امریکایی از گسترده شدن دامنه‌ی این تجارت خبر داده است. آنها معتقدند غیرقانونی بودن این تجارت راه را برای فساد و رشوه‌خواری مقام‌های دولتی کردستان بازتر می‌کند.
پس از جدی شدن تحریم فروش بنزین و قطع همکاری بزرگترین صادرکنندگان سوخت به ایران، بخش بزرگی از بنزین و گازوئیل مورد نیاز جمهوری اسلامی در ماه جاری از دو کشور چین و ترکیه تامین شده است. سوختی که از کردستان عراق وارد ایران می‌شود عمدتا از محصولات منطقه کرکوک است.
جمهوری اسلامی حدود چهل درصد از سوخت مصرفی روزانه خود را وارد می‌کند. این مقدار پیش از تشدید تحریم‌ها روزانه حدود بیست میلیون لیتر بنزین بوده است. ناظران معتقدند به دلیل محدودیت ظرفیت تانکرها ایران تنها می‌تواند بخش کوچکی از نیاز خود را از طریق کردستان عراق تامین کند، که برای آن نیز مجبور است بهایی بیشتر از بهای معمول بازار پرداخت کند.
BK/FW