تلاش و امید ترکیه برای بهبود روابط با آلمان

روابط آلمان و ترکیه از مدت‌ها پیش بحرانی است و در ماه‌های گذشته بحرانی‌تر هم شده است. اکنون وزیر خارجه ترکیه مولود چاووش‌اوغلو در گفت‌وگو با هفته‌نامه "اشپیگل" (۷ اکتبر/ ۱۵ مهر) می‌گوید هیچ دلیلی برای وجود مشکل میان دو کشور وجود ندارد.

چاووش اوغلو به هفته‌نامه آلمانی گفت: «اگر شما یک قدم به سوی ما بردارید، ما دو گام به طرف شما بر می‌داریم.» او می‌گوید رجب طیب اردوغان هیچ وقت در پی ایجاد مناقشه با آلمان نبوده است.

رئیس جمهور ترکیه پنجم ماه مارس (۱۵ اسفند ۹۵) در واکنش به لغو سخنرانی‌هایش در آلمان که قرار بود برای تبلیغ همه‌پرسی تغییر قانون اساسی انجام شود، دولت آلمان را با دولت نازی‌ها مقایسه کرد. این سخنان با واکنش شدید سیاست‌مداران آلمانی روبرو شد و زیر دادگستری آلمان، هایکو ماس آن را "اظهاراتی ننگ‌آور، ابلهانه و غیرقابل قبول" خواند.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

توجیه حمله‌ها و توهین‌های اردوغان

چاووش‌اوغلو با بیان این که اردوغان "همواره فقط به حمله‌ها واکنش داده" مقایسه دولت آلمان با نازی‌ها توسط او را "پاسخ به اقدامات خصومت‌آمیز" این کشور عنوان کرد.

وزیر خارجه ترکیه در گفت‌وگو با اشپیگل ابراز امیدواری کرد که پس از تشکیل دولت جدید آلمان روابط میان دو کشور به حالت عادی بازگردد. اردوغان اندکی پیش از انتخابات پارلمان فدرال آلمان (بوندس‌تاگ) از ترک‌تباران دارای حق رأی در این کشور خواست به احزابی که "بدخواه" ترکیه هستند و با این کشور دشمنی می‌ورزند رأی ندهند. این توصیه شامل تمام احزاب سیاسی اصلی آلمان می‌شود.

یکی از مسائل مورد مناقشه میان آنکارا و برلین تصویب قطعنامه‌ای در محکوم کردن نسل‌کشی ارامنه در دوران عثمانی در بوندس‌تاگ (۵ ژوئن ۲۰۱۶) بود. این قطعنامه با رأی اکثریت قاطع نمایندگان مجلس به تصویب رسید و تنها یک مخالف و یک متتنع داشت.

بیشتر بخوانید: واکنش ‌تند سیاستمداران آلمان به اظهارات اردوغان

اردوغان در واکنش به این مصوبه نمایندگان ترک‌تبار پارلمان آلمان را که همه به قطعنامه رأی موافق داده‌اند، هم‌دست گروه‌های تروریستی خواند و گفت: «آنها باید برای اثبات ترک‌بودن خود آزمایش خون بدهند.»

یکی از این نمایندگان جم اوزدمیر، رئیس حزب سبزهای آلمان است که همان زمان اعلام کرده بود بارها به مرگ تهدید شده است. چنان که دولت آینده آلمان از ائتلافی میان احزاب محافظه‌کار، حزب دموکرات‌های آزاد و حزب سبزها شکل بگیرد، به احتمال زیاد اوزدمیر وزیر خارجه می‌شود.

چاووش‌اوغلو می‌گوید ترکیه آماده است با دولت آینده آلمان و وزیر خارجه احتمالی آن اوزدمیر همکاری کند. او گفت: «اشتباه است اگر روابط میان دو کشور بر اساس اشخاص تعریف شود.»

مسائل حقوق بشری

یکی دیگر از مسائل مورد اختلاف میان دو کشور بازداشت شماری از شهروندان آلمان در ترکیه، از جمله دنیز یوجل روزنامه‌نگار ترک‌تبار روزنامه "دی ولت" است که از ابتدای سال جاری میلادی به اتهام ارتباط و همکاری با گروه‌های تروریستی در استانبول زندانی است.

چاووش‌اوغلو با به رسمیت نشناختن تابعیت آلمانی یوجل، او را یک شهروند ترک خواند که دستگاه قضایی باید پس از بررسی اتهاماتش درباره بی‌گناهی یا گناه‌کار بودنش قضاوت کند. او در عین حال درباره پیتر اشتویتنر، فعال حقوق بشری اهل برلین که از ماه ژوئیه در ترکیه زندانی است گفت که از مسئولان خواسته که در رسیدگی به پرونده‌اش شتاب کنند.

بیشتر بخوانید: توصیه انتخاباتی غیرمعمول اردوغان به ترک‌های ساکن آلمان

نشست آینده سران کشورهای عضو اتحادیه اروپا دو هفته‌ی دیگر برگزار می‌شود. آلمان و شماری دیگر از کشورهای اروپا از کمیسیون اتحادیه اروپا خواسته‌اند پیش از این نشست ارزیابی خود درباره برآوردن شدن یا نشدن "معیارهای کپنهاگ" از سوی ترکیه را ارائه کند.

برآورده کردن این معیارها، از جمله حاکمیت قانون و رعایت حقوق شهروندان، پیش‌شرط مذاکره برای پیوستن به اتحادیه اروپاست که به باور بسیاری از ناظران ترکیه هر روز از آن دورتر می‌شود.

با توجه با نقض گسترده حقوق بشر، بازداشت‌ها و ایجاد محدودیت شدید برای رسانه‌های مستقل و تشکل‌های سیاسی غیرهمسو با حزب حاکم در ترکیه، گزارش کمیسیون در شرایط کنونی می‌تواند بسیار منفی باشد.

رویای پیوستن به اتحادیه اروپا

آلمان خواستار توقف مذاکرات با ترکیه برای پیوستن به اتحادیه اروپاست اما این کار نیاز به موافقت اکثریت کشورهای عضو اتحادیه دارد که در حال حاضر با آن موافق نیستند.

کمیسیون اتحادیه اروپا قصد دارد گزارش خود درباره ترکیه را ابتدای سال آینده میلادی ارائه کند و در عین حال درصدد است کمک مالی به این کشور را کاهش دهد. مطابق تصمیم‌های قبلی، قرار است ترکیه برای آماده‌سازی خود به منظور پیوستن به اتحادیه اروپا در فاصله ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۰ حدود چهار و نیم میلیارد یورو کمک دریافت کند.

بیشتر بخوانید: آلمان قصد دارد مناسبات اقتصادی خود با ترکیه را کاهش دهد

آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان و مارتین شولتس، رقیب او در انتخابات پارلمان فدرال در تنها دوئل انتخاباتی خود به طور غیرمنتظره‌ای خواستاز قطع مذاکره با ترکیه برای پیوستن به اتحادیه اروپا شدند.

به رغم مخالفت آلمان که می‌تواند شانس آنکارا برای حضور در اتحادیه اروپا را به کمترین حد ممکن تقلیل دهد، ترکیه هنوز امید خود را از دست نداده و به نظر می‌رسد پیام آشتی‌جویانه چاووش‌اوغلو برای عادی‌سازی روابط دو کشور تلاشی در همین جهت باشد.