تفسیر: کردها جز کوهستان دوست دیگری ندارند
۱۳۹۶ مهر ۶, پنجشنبه
می‌گویند کردها دوستی ندارند مگر کوهستان. آنها بر همین مبنا با برگزاری همه‌پرسی استقلال، در واقع در مقابل سایر کشورهای جهان قرار گرفتند؛ کشورهایی که در جهت منافع کردها کار زیادی نکرده‌اند.
جز اسرائیل که خود در محاصره دشمنان است، هیچ گونه حمایت جهانی با همه‌پرسی استقلال کردها وجود ندارد. در عوض حتی کشورهای دور نیز نگرانی و انتقاد خود را نسبت به این امر بیان کردند.
هرچه مرز کشورها به کردستان نزدیک‌تر می‌شود، تهدیدها نیز افزایش می‌یابند. ترکیه در شمال کردستان، تانک‌های خود را در مرز کردستان مستقر کرده است. در شرق نیروهای ارتش ایران متمرکز شده‌اند و در جنوب حیدر عبادی، نخست‌وزیر عراق، نیروهای ارتش و شبه‌نظامیان شیعی را در حالت آماده‌باش قرار داده است.
گویا کشورهای منطقه نظر واحدی دارند نسبت به مرزهای کشیده شده از طرف استعمارگران فرانسه و انگلیس پس از جنگ جهانی اول و سقوط امپراطوری عثمانی؛ مرزهایی که بدون توجه به گروه‌های قومی موجود در منطقه کشیده شدند.
بزرگ‌ترین قوم جهان بدون دولتی از آن خود
کردها از تقسیم استعماری منطقه در آن زمان، به رغم قول‌های داده شده، بهره‌ای نبردند. گرچه حق تعیین سرنوشت گروه‌های اتنیک از اصول حقوق بین‌الملل است و در منشور سازمان ملل متحد نیز ثبت شده، اما همین حق برای کردها همواره وعده‌ای توخالی باقی مانده است. کردها با جمعیت تقریبی ۴۰ میلیون نفر، بزرگ‌ترین گروه اتنیک جهان هستند که دولت مستقلی ندارند.
از طرف دیگر شگفت‌انگیز نیست که کردها به تمامیت ارضی عراق و همزیستی در چارچوب این کشور اهمیتی ندهند. آنها ده‌ها سال در عراق زیر فشار بوده و سرکوب شده‌اند. بخشی از این قوم به مناطق دیگر کوچ داده شده‌اند و هزاران نفر از آنها در پی حمله شیمیایی از طرف ارتش عراق کشته شدند.
اقدام به استقلال کردها از نظر تاریخی در مطلوب‌ترین زمان انجام شده است. کردها در مبارزه با وحشیگری جریان تروریستی "دولت اسلامی" (داعش) همدردی جهانیان را به سوی خود جلب کردند. آنها همچنین در حال حاضر مدرن‌ترین سلاح‌های جهان را در اختیار دارند.
این همه در شرایطی است که دولت مرکزی عراق قدرت چندانی ندارد و دولت ترکیه هم به خاطر کودتای سال گذشته در تلاطم است و خود را از متحدان غربی خود دور کرده است. در چنین شرایطی سوریه در هیاهوی دولت‌های منطقه قدرتی ندارد که علیه کردها اعمال کند.
همه‌پرسی استقلال کردستان علاقه شدید کردها به استقلال را نشان می‌دهد. این همه‌پرسی اما نشان‌دهنده‌ی بحران در دولت عراق و هرج و مرج در منطقه نیز هست.
اما این سوال مطرح می‌شود که آیا رئیس اقلیم کردستان عراق با این اقدام به ریسک بزرگی دست نزده است؟ مسعود بارزانی این همه‌پرسی را بیشتر به دلایل داخلی مطرح کرده و هدف او از این اقدام افزایش قدرت خود و حزب دموکرات کردستان عراق بوده است؛ حزبی که او رهبریش را به عهده دارد.
بارزانی سال‌هاست بدون مشروعیت دموکراتیک و قانونی رهبری اقلیم خودمختار کردستان را در دست دارد و دیکتاتوری او همچنان در کردستان برقرار است. به همین دلیل هم نظرهای متفاوتی درباره او در کردستان موجود است.
این احتمال وجود دارد که بارزانی، هم علاقه پرشور کردها برای استقلال و هم قدرت کشورهای منطقه که مخالف استقلال کردستان هستند را دست کم گرفته باشد.
همه‌پرسی هیچ تعهدی ایجاد نمی‌کند
اکنون برای آرامش بخشیدن به فضای انفجارآمیز موجود باید همه قدرت‌های منطقه آرامش خود را حفظ کنند و خویشتن‌دار باشند. باید گفت که همه‌پرسی تعهدی را از نظر قانونی به وجود نمی‌آورد و اقلیم خودمختار کردستان مدت‌هاست تاکید می‌کند که پس از همه‌پرسی استقلال کردستان به صورت خودکار اعلام نمی‌شود.
بارزانی می‌تواند به این ترتیب بیان کند که این همه‌پرسی، نظرسنجی مشخصی بوده برای بیان استقلال از نظرگاه کردهای عراق.
در چنین شرایطی دولت مرکزی عراق، ترکیه و ایران باید تمرکز نظامی و حملات انتقادی خود به همه‌پرسی کردستان را کاهش دهند. هرچه این کشورها زودتر همه‌پرسی را چون یک نظرخواهی ارزیابی کنند، که تعهدی را از نظر قانونی به وجود نمی‌آورد، بهتر است.
واقعیت این است که اقلیم خودمختار کردستان قبل از همه‌پرسی نیز تمام پیش‌شرط‌های استقلال را دارا بود. اقلیم خودمختار کردستان پیش از همه‌پرسی نیز از نظر اداری مستقل بود، ارتش خود را داشت، کتاب‌های درسی خود را داشت، از مرزهایش حراست می‌کرد و خود تعیین می‌کرد چه کسانی می‌توانند به کردستان وارد و چه کسانی از این اقلیم خارج شوند.
البته با این اقدامات می‌توان بار دیگر برای مدتی محدود از تشنج موجود در منطقه به ضرر استقلال‌طلبان کاست، اما زمانی که سرانجام بررسی برقراری صلح در سوریه مطرح می‌شود، باز مسئله کردها مطرح خواهد شد و تا زمانی که این مسئله حل نشده، منطقه روی آرامش به خود نخواهد دید.