تشدید طرح امنیت اجتماعی "شوخی" ترسناک

گفتگو با مینا جعفری وکیل پایه یک دادگستری و فعال زنان

دویچه‌وله: تشدید طرح امنیت اجتماعی، با توجه به مراحلی که تاکنون طی کرده، به چه شکل و در چه زمینه‌ای می‌تواند باشد؟

مینا جعفری: ببینید این طرح در چهار بخش از سوی نیروهای انتظامی ارائه شده است. چهار بخشی که در واقع مرحله به مرحله رو شد. اولین مرحله که شدیدترین مرحله‌اش هم بود و تا الان هم نمود بیشتری در سطح اجتماع داشته، مرحله‌ی پوشش زنان بود بیشتر تا حتا آقایون. مرحله‌ی بعدی‌اش هم مبارزه با مواد مخدر، سی‌دی‌های مستهجن و اینها بوده است. اما شدیدترین بخشی که انجام دادند راجع به پوشش زنان بوده و من نمی‌دانم واقعا چه مرحله‌ای را می‌شو‌د اضافه کرد. یعنی آیا بیشتر از این می‌شود به حوزه‌ی خصوصی افراد به نام «امنیت اخلاقی و اجتماعی» تعرض کرد؟

دویچه‌وله: برنامه‌ریزان و مجریان این طرح معتقدند که این طرح مورد حمایت مردم است، خواست خود مردم است و منجر به افزایش امنیت اجتماعی شده است. آیا آماری در این رابطه وجود دارد که این ادعا را تایید کند؟

مینا جعفری: خود نیروی انتظامی یکسری آمارها و گزارش‌هایی ارائه داده بودند، همان روزهای اولی که طرح شروع شده بود. اولا مشخص است که جامعه‌ی آماری که اینها برای این گزارشهایشان ارائه می‌دهند، کی‌ها هستند. من به عنوان یک زن در اجتماع ایران، یک زن که کار می‌کند، می‌گویم که نه، اصلا اینجوری نیست. واقعا امنیت اجتماعی من افزایش پیدا نکرده که هیچ، اتفاقا امنیت من که باید توسط پلیس و ماموران پلیس حفظ بشود، حالا طوری شده من از خود آنها هم می‌ترسم. به خاطر این که، می‌ترسم (مبادا) یک سانت مانتوی من کوتاه باشد، یکی از موهای من بیرون باشد که از طرف آنها مورد توهین و تحقیر قرار بگیرم. فکر می‌کنم این طرح جز این نیست که امنیت اجتماعی زنها را به خطر انداخته است. واقعا به خطر انداخته! شما از هر آدم عادی که بپرسید، می‌ترسد. درست است که بی‌اخلاقی در هر جامعه‌ای وجود دارد، اما آیا واقعا پلیس باید این کار را بکند یا نهادهایی مثل نهادهای اجتماعی‌­ آموزشی باید بیایند متصدی اصلاح این افراد باشند؟ پلیس آمده با حالت چکشی و ضربتی می‌خواهد حالا مثلا این اشکالها و نواقصی که در بخش آموزش در اجتماع وجود داشته را رفع کنند. آیا واقعا این در صلاحیت نیروی انتظامی ‌و پلیس است؟

دویچه‌وله: خانم جعفری فکر می‌کنید این سخن فرمانده‌‌ی جدید نیروهای انتظامی تهران که گفته است در سال جدید نسبت به قبل طرح امنیت اجتماعی با شدت بیشتری اجرا می‌شود، بازهم منظور سخت‌گیری بیشتر نسبت به خانم‌هاست؟

مینا جعفری: به نظر می‌رسد که اصولا در این مملکت (مخصوصا) در این دو سه سال اخیر، هر برنامه‌ای که می‌خواهد شکل بگیرد، در واقع تمرکز اولیه‌اش روی زنهاست. من نمی‌دانم، یا زنها مهم شده‌اند یا برنامه‌ریزی شده که زنها کاملا در محاق قرار بگیرند و حتما خانه‌نشین بشوند. احتمال زیاد می‌دهم که بازهم طرح جدیدی‌ست برای این که بازهم زنها خانه‌نشین‌تر از این بشوند که هستند.

دویچه‌وله: برخوردهایی که بویژه جوانان با این طرح می‌کنند چگونه است؟ مثلا موقعی که با پلیس امنیت اجتماعی در خیابانها مواجه می‌شوند، بعد از رفتن آنها بیشتر دست به مسخرگی می‌زنند یا واکنش‌شان بیشتر توام با ترس است؟ تاثیر رفتاری که با آنها می‌شود، روی‌شان چه هست؟

مینا جعفری: ببینید یک چیز جالب است. مثلا من وقتی از جوانها می‌شنوم، چون خودم هم یک جوان‌ام، این که پلیس گشت ارشاد، فکرش را بکنید، بخشی از زندگی ما شده. تو خیابون که می‌رویم باید بپذیریم که پلیس گشت ارشاد هست. خب؟ اما این به این معنا نیست که مثلا من بگویم این پلیسی‌ست که پلیس است، پلیس مقتدر است. از نظر من پلیس مقتدر این است که با جرائم واقعی در اجتماع مبارزه کند. این دیگر آن پلیس نیست، انگار معنای پلیس ابهت‌اش پایین آمده. به نظر من همه‌ی ما در ذهنمان این است که پلیس باید امنیت ما را به تمام معنا حفظ کند. اما الان اینجوری نیست و یکجوری هم علاوه بر ترسی که ایجاد می‌کند، انگار یک شوخی هم هست، انگار همه‌چی همراه باهم هست.

دویچه‌وله: خیلی از گزارشها نشان می‌دهد که زنها نه فقط در رابطه با طرح امنیت اجتماعی، و حتا نه فقط به این خاطر که پلیس انتظامی باهاشان روبه‌رو می‌شود، بلکه به خاطر مرد بودن آنها احساس عدم امنیت می‌کنند. این تا چه اندازه مشهود است؟

مینا جعفری: ببینید در فضای ایران متاسفانه، همه‌ی ما که الان تو اجتماع هستیم، چه کار می‌کنیم چه کار نمی‌کنیم، متاسفانه با مسئله‌ای به نام تجاوز یا تعرض جنسی برخورد داریم. حالا این تجاوز می‌تواند تجاوز کلامی صرف باشد... به هرصورت از این دست آزارهای جنسی زیاد شده. دیگر حالا فرق نمی‌کند آن آدم دکتر باشد یا وکیل، خبرنگار باشد یا اصلا حتا پلیس باشد. یعنی این مشکلی‌ نیست که فقط گریبان پلیس را گرفته باشد. در همه‌جا متاسفانه (این تعرض) وجود دارد و این نشان‌دهنده‌ی این است که جامعه ایران ضدزن است، شدیدا ضدزن است و حاضر نیست اصلا هیچ کدام از ارزشهایش را عوض کند.

مصاحبه‌گر: مریم انصاری