ترکیه و دبی، آماده پذیرایی از "دلار"های ایرانیان

ترکیه می‌گوید، در تعطیلات نوروزی سال ۱۳۹۰ تعداد توریست‌های ایرانی که به این کشور مسافرت می‌کنند، به رقم بی سابقه دو میلیون نفر خواهد رسید. شیخ‌نشین دبی در سواحل جنوبی خلیج فارس نیز خود را آماده می‌کند تا از ده‌ها هزار گردشگر ایرانی که هوای مطبوع آغاز بهار این شیخ‌نشین جذاب امارات عربی متحده را می پسندند، پذیرایی کند.

آمار دقیقی از میزان سرمایه‌ای که با خروج این تعداد گردشگر از کشور خارج می شود وجود ندارد، ولی یک حساب سرانگشتی نشان می‌دهد که این رقم در خوش‌بینانه‌ترین حالت کمتر از یک میلیارد دلار نخواهد بود و می‌تواند حتی تا چندین برابر این مقدار نیز افزایش یابد.

با سرمایه‌گذاری سنگین ترک‌ها در صنعت گردشگری، ترکیه در سال ۱۹۹۹ میلادی بالغ بر ۹ میلیارد دلار از طریق جذب توریست درآمد کسب کرده است. درسال گذشته میلادی حدود ۲۳ میلیارد دلار درآمد صنعت گردشگری این کشور بوده است. این مبلغ بیشتر از تمام صادرات غیرنفتی ایران در زمان مشابه است.

چرا ایرانی‌ها تعطیلات در ایران نمی‌مانند؟

مقام‌های گردشگری ترکیه می‌گویند، این کشور خود را آماده می کند تا سالانه از ۵ میلیون توریست ایرانی پذیرایی کند، اما بنا بر برخی گزارش‌ها، در ازای ورود یک میلیون ایرانی به ترکیه در هر سال، تنها چیزی در حدود ۱۰ تا ۱۵ هزار ترک به ایران سفر می‌کنند.

امارات متحده عربی و شیخ‌نشین دبی نیز از وضعیت کمابیش مشابهی برخوردارند. در دو دهه گذشته و همزمان با آغاز روند توسعه این شیخ‌نشین، صدها میلیارد دلار از سرمایه ایرانیان یا در قالب گردشگری و یا در قالب سرمایه‌گذاری به سوی دبی نفت‌خیز سرازیر شده است.

سهولت و در برخی موارد، مانند ترکیه و مالزی، حتی بی‌نیازی به اخذ ویزا، آزادی‌های اجتماعی مانند آزادی حجاب، برگزاری کنسرت‌های موسیقی خواننده‌های ایرانی خارج از کشور، برنامه‌های متعدد تفریحی و سرگرمی و تسهیلاتی که این کشورها برای گردشگران فراهم می‌کنند، از جمله دلایلی هستند که کارشناسان به عنوان دلیل جذب ایرانیان به کشورهایی مانند ترکیه، دبی و اخیرا مالزی، تایلند و ... عنوان می‌کنند.

خروج سالانه میلیاردها دلار ارز از کشور در قالب سفرهای توریستی، در شرایطی صورت می‌گیرد که صنعت گردشگری داخلی ایران در مرز ورشکستگی قرار دارد؛ مسئله‌ای که برخی کارشناسان معتقدند، اجرای قانون هدفمندسازی یارانه‌ها شتاب آن را بیشتر کرده است.

ورشکستگی گردشگری داخلی

سایت خبرآنلاین گزارش کرده که هدفمندی یارانه‌ها پس از یک ماه اجرا شدن، تاثیرات کوتاه‌مدت خود را بر همه صنایع از جمله گردشگری نشان داده است. تعدادی از فعالان صنعت گردشگری به طور واضح از کاهش تعداد گردشگران سنتی در ایران خبر می‌دهند.

این فعالان می‌گویند، عمده‌ترین دلیل این امر افزایش هزینه‌های هتل‌ها در پی اجرای هدفمندی یارانه‌هاست و خانه‌های اجاره‌ای هم رقیب سرسخت هتل‌ها در این میدان هستند. در خانه‌های اجاره‌ای می‌توان مصرف سوخت را کنترل کرد، ولی در هتل‌ها اتاق‌ها همیشه گرم می‌ماند و مصرف قابل کنترل نیست. از طرف دیگر، هتل‌ها باید هزینه‌های خود را بر اساس سقف مصرف مسافران حساب کنند و این مسئله باعث می شود قیمت هتل‌ها نسبت به گذشته افزایش چشمگیری پیدا کند.

به گفته مجید تهرانی، تورگردانان با شرایط فعلی نمی‌دانند چطور خدمات آینده خود را تعرفه‌گذاری کنند و به همین دلیل، مسافران نیز نمی‌دانند چگونه از قبل زمان تعطیلی خود را برای سفر و گردشگری مدیریت کنند. به بیان دیگر، فعالان این صنف می‌گویند، زمانی که هزینه رفتن به مقاصد گردشگری معلوم و مشخص نیست، نمی‌توان امیدوار بود گردشگری برای رفتن به تور برنامه‌ریزی کند.

این در حالی است که چون هدفمندی یارانه‌ها در داخل کشور اتفاق افتاده و کشورهایی که به عنوان مقصد گردشگری برای ایرانیان تعریف شده‌اند، تاثیری از هدفمندی نگرفته‌اند، آنها با ثابت گذاشتن و چه بسا ارزان‌تر کردن بسته‌های مسافرتی خود، بازار را از رقیبان داخلی خود ربوده‌اند.

یک عضو انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی ایران می‌گوید، با افزایش هزینه‌های مسافرت در داخل کشور، قیمت یک تور ۴ روزه از تهران به مقصد شیراز تا ۴۰۰ هزار تومان افزایش یافته، در صورتی که رفتن به ترکیه، با بهترین تورها و در زمان حداقل یک هفته‌ای، نزدیک به همین قیمت را طلب می‌کند. به همین خاطر، اصلا تعجب‌برانگیز نیست که گردشگران داخلی ترجیح دهند به جای مسافرت به شهرهای مختلف ایران، بار سفر به خارج از کشور ببندند و سر از کشورهای همجوار مانند ترکیه، ترکمنستان، آذربایجان، امارات متحده عربی و یا دورتر، یعنی آسیای جنوب شرقی، درآورند.

سهم ایران از توریسم جهانی: نزدیک به صفر

آنگونه که تورگردانان می گویند، با گران شدن سوخت و هدفمندی یارانه‌ها، یکی از آسیب‌پذیرترین صنایع پولساز و فرهنگی در کشور، تحت تاثیر قرار گرفته و با وجود کسادی معمول، باز هم بی‌رونق تر خواهد بود.

براساس آمارهاى سازمان جهانى گردشگرى و يونسكو، ايران به دليل برخوردارى از جاذبه‌هاى متعدد مى‌تواند جزو ۱۰ كشور اول دنيا به لحاظ ورود گردشگر باشد. اما سهم بسيار ناچيز ايران از صنعت گردشگرى نشان‌دهنده آن است كه صنعت گردشگرى نتوانسته نقش خود را به عنوان يك عامل توسعه اقتصادى كشور و معرفى ايران به عنوان يك كشور توريستى و فرهنگى به خوبى ايفا كند.

آمارهاى رسمى حاكى از آن است كه بيش از ۸۰۰ ميليارد دلار گردش مالى سالانه صنعت توريسم در جهان است كه سهم كشور ايران كمتر از يك دهم درصد از اين گردش مالى است. برای مثال شهرهایی مانند تهران، اصفهان، شیراز، یزد، کرمان، تبریز و ... که با چندین هزار اثر باستانی ثبت شده و شهرتی جهانی می‌توانند در کنار مناطق بکر و مناظر طبیعی بسیاری از دیگر نقاط ایران به عنوان یکی از مقاصد مهم گردشگری خاورمیانه و آسیا مطرح باشند، عملا قافیه را به استانبول و دبی و ... باخته‌اند.

MY/BB