تردیدهای اصولگرایان نسبت به تغییر در سیاستهای واشنگتن
۱۳۸۷ بهمن ۱۶, چهارشنبهدر پی هشدار هیلاری کلینتون وزیر امور خارجه آمریکا در مورد فعالیتهای هستهای جمهوری اسلامی، تردیدهای اصولگرایان در مورد تغییر در سیاست خارجی دولت جدید ایالات متحده افزایش مییابد. برخی از اصولگرایان محتوای تغییرات را ناروشن عنوان میکنند، برخی دیگر منکر امکان تغییر هستند. به این ترتیب در میان سران و چهرههای پرنفوذ این جناح، مواضع متناقضی در مورد امکان گفتگوی مستقیم با آمریکا وجود دارد.
پس از اعلام نتیجه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، رئیس دولت نهم، محمود احمدینژاد در اقدامی که در سی سال گذشته سابقه نداشت، با صدور پیامی پیروزی باراک اوباما را به او تبریک گفت. ناظران این پیام را نشانه‌ای از خوشبینی تهران نسبت به ایجاد تغییر در سیاست خارجی واشنگتن ارزیابی کردهاند.
در انتظار پاسخ اوباما
روزنامه‌ی انگلیسی گاردین دهم بهمن ماه خبر داد باراک اوباما و وزیر امور خارجهاش هیلاری کلینتون مشغول تهیه پاسخی به پیام رئیس جمهور ایران هستند که احتمالا به صورت نامهای سرگشاده خطاب به مردم ایران تنظیم میشود. رابرت گیبس، سخنگوی کاخ سفید بلافاصله این خبر را تکذیب کرد. یک روز پس از مراسم ادای سوگند اوباما خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی از قول علیرضا داوری، کارشناس مسائل بینالملل نوشت اوباما باید با پاسخ دادن به پیام احمدینژاد گام اول را برای ایجاد تغییر در روابط دو کشور بردارد.
هنوز ناامید نشدیم
علی لاریجانی رئیس مجلس هشتم چهاردهم بهمن ماه در یک نشست خبری گفت، به نظر ما اوباما میتواند مسیر سیاست آمریکا در قبال ایران را اصلاح کند. او نیز توصیه میکند واشنگتن به جای تعارفات رسانهای گامهای اول را بردارد. در روزهای گذشته خبرهایی نیز در مورد مذاکرات پنهانی مشاور ارشد رئیس جمهور، مجتبی ثمرههاشمی و وزیر دفاع سابق آمریکا، ویلیام پری، منتشر شد که از سوی این مقام ایرانی انکار شده است. سایت خبری آفتاب عصر سه شنبه، ۱۵ بهمن، از قول ثمرههاشمی نوشت «ناگفته نماند که بارها مسولان اعلام کردهاند اگر عدالت، به رسمیت شناختن حقوق ملت ایران و احترام متقابل از طرف آمریکایی مد نظر قرار گیرد، چه بسا امکان مذاکره هم فراهم شود.» منوچهر متکی وزیر امور خارجه دولت نهم گفته است اگر اوباما در وعدههای خود صادق باشد، ما آمادهی واکنش مثبت هستیم. علی لاریجانی نیز میگوید گرچه از اقدامات اوباما راضی نیست، ولی هنوز از او قطع امید نکرده است.
انتقاد از خوشبینیها
برخی از اصولگرایان دولت و مجلس اصولگرا را به خوشبینی نسبت به تغییر جدی سیاست دولت جدید آمریکا در برابر ایران متهم میکنند. آیتالله احمد جنتی، دبیر شورای نگهبان، پنجشنبهی گذشته به کسانی که «درصدد برقراری مجدد رابطه با آمریکا هستند» هشدار داد زحمت و دردسر درست نکنند و مردم را نرنجانند. روزنامه‌ی کیهان در سرمقالهی امروز خود، چهارشنبه ۱۶ بهمن، مینویسد تا جایی که به رابطه با ایران مربوط میشود سیاستهای واشنگتن تغییری اساسی نکرده و فقط «روشهای خصومت در حال پیچیده شدن است.»
به نوشتهی کیهان «هرگونه گفت و گو با امریکا برای هر دولتی در داخل ایران خصوصا یک دولت اصولگرا قطعا مضر است.» در این سرمقاله آمده «تحلیل امریکاییها این است که پیشنهاد گفت و گو با ایران و احیانا نشستن پای میز مذاکره به نفع محمود احمدینژاد تمام خواهد شد، پس بهتراست تا زمان مشخص شدن نتیجه انتخابات ایران به "فعالیتهای محرمانه" روی بیاورند و فاز آشکار پیشنهاد را بگذارند برای بعد از انتخابات.»
تردیدها مانع مذاکره نیست
بعضی از تحلیگران میگویند با توجه به مخالفتهای صریح بسیاری از اصولگرایان، اگر مذاکره‌ی مستقیم با آمریکا در دولت محمود احمدینژاد به نتیجه نرسد، در صورت پیروزی یک دولت اصلاحطلب این کار دشوارتر خواهد شد. گرچه آمریکاییان بارها یکی از موانع گفتگو با جمهوری اسلامی را تعدد مراکز تصمیمگیری در تهران و مشکل شناسایی طرف گفتگو عنوان کردهاند. کیهان در سرمقالهی یاد شده با اشاره به این که «امریکاییها هنوز نمیگویند دقیقا چه کار میخواهند بکنند» تاکید دارد «مهمترین مانع بر سر راه تدوین دقیق نقشه راه تحولات آینده این است که در امریکا هیچ کس نمیداند در ایران چه میگذرد و برخورد ایران با بازیهای آنها چگونه خواهد بود.»
دولت جدید آمریکا در روزهای گذشته با پافشاری بر الزام تهران به اجرای قطعنامههای شورای امنیت کوشید مرزهای سیاست خارجی خود را ترسیم کند. شورای امنیت خواهان تعلیق فعالیتهای مربوط به غنیسازی اورانیوم است و جمهوری اسلامی از پذیرش آن سرباز میزند. ناظران معتقدند با توجه به ساختار سیاسی حکومت جمهوری اسلامی و تجربههای گذشته، اگر تصمیمگیرندگان اصلی سیاستهای کلان، راه مذاکره‌ی مستقیم با آمریکا را انتخاب کنند، تردیدهای موجود در میان اصولگرایان مانع اجرای آن نخواهد بود. برخی از مفسران آمریکایی، ظاهرا با توجه به نقش رهبر جمهوری اسلامی در اتخاذ چنین تصمیمهایی اعتقاد دارند گام نخست اوباما باید نوشتن نامهای خطاب به آیتالله خامنهای باشد که در آن اطمینان دهد درصدد تغییر رژیم در تهران نیست.