پروازهای ایران و چین؛ اجرا نشدن یک تصمیم از پیش اعلام‌شده
۱۳۹۸ بهمن ۱۵, سه‌شنبه
در ادامه واکنش‌ها به شیوع ویروس جدید کرونا، به نظر می‌رسد با وجود تأکید چند باره وزیر بهداشت ایران بر لغو تمامی پروازها به چین و بالعکس، این پروازها متوقف نشده‌اند.
در این میان سخنان ضد و نقیض مسئولان و عدم توقف این پروازها به جایی رسیده که بهرام پارسایی، سخنگوی کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی، خواستار ورود شورای عالی امنیت ملی ایران به موضوع "عدم توقف پروازهای چین" شده است.
به گزارش ایسنا، پارسایی ضمن طرح این خواست، امروز سه‌شنبه ۱۵ بهمن (چهارم فوریه) گفت: «من به دولت و مسئولین خصوصا درباره ورود ویروس کرونای جدید اعلام خطر می‌کنم، متاسفانه نظارتی در این باره وجود ندارد و دولت با کسانی که سلامت مردم را به خطر می‌اندازند برخوردی نمی‌کند.»
این در حالی است که مسعود نمکی، وزیر بهداشت، جمعه گذشته ۱۱ بهمن خواستار جلوگیری از "ورود هرگونه مسافر از مبدا چین به هر طریقی (هوایی، زمینی و دریایی)" شده و اعلام کرده بود که از اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهوری ایران، خواسته است تا این موضوع را به وزارت خارجه و وزارت راه ابلاغ کند.
نمکی هم‌زمان در حساب توئیتر خود بازگشت ۷۰ دانشجوی ایرانی مقیم شهر ووهان، کانون شیوع ویروس جدید کرونا در چین را عملا از خواسته خود مستثنا کرده و نوشته بود: «با پیگیری‌های مکرر و همراهی وزارت امور خارجه بیش از ۷۰ نفر از دانشجویان ایرانی مقیم ووهان چین که نگران وضعیت آنها بودیم، با تدابیر بهداشتی مناسب در روزهای آینده به کشور باز می‌گردند و برای اطمینان از ایمنی، دو هفته در محل مناسبی تحت نظر و مراقبت‌های کامل پذیرایی خواهند شد.»
همان روز جمعه گذشته نیز دستور لغو پروازهای مستقیم به چین از سوی دولت ابلاغ شد، هم‌زمان اما برخی مسئولان وزارت بهداشت گفتند که پروازهای غیرمستقیم هنوز لغو نشده‌اند. اما به نظر می‌رسد که "ابلاغ توقف پروازها" در ایران الزاما به معنای لغو واقعی پروازها نیست.
زیرمجموعه‌ای نیرومندتر از متولی؟
بهرام پارسایی امروز با اشاره به ابلاغ توقف پروازهای چین از سوی معاون اول روحانی، گفت: «قرار بود این پروازها تنها برای آوردن دانشجویان و ایرانیان از چین برقرار باشد ولی ما شاهد برقراری پروازهای چین بودیم و ایرلاین‌های ایران به صورت ترانزیت مسافرهای چین را از کشورهای دیگر منتقل می‌کنند، علاوه بر این دیداری که مدیر ایرلاین ماهان با سفیر چین داشت و برای ادامه‌همکاری با این کشور اعلام آمادگی کرد نشان از این دارد که سازمان هواپیمایی بر زیرمجموعه‌های خود تسلطی ندارد.»
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
علاوه بر انتقاد به سازمان هواپیمایی ایران، "منفعت‌طلبی" شرکت هواپیمایی ماهان بیشترین انتقادها را متوجه خود کرده است. پارسایی می‌گوید: «ما شاهد این هستیم ترکیه که درآمد اصلی‌اش از گردشگری است و بخش قابل‌توجهی از گردشگران این کشور را چینی‌ها تشکیل می‌دهند، به خاطر اهمیت جان مردم کلیه پروازهای چین را کنسل کرده و حتما میلیون‌ها دلار هم صدمه می‌بینند. اما در ایران که مراودات توریستی آن با سایر کشورها به حداقل رسیده مدیر یک ایرلاین به خاطر منافع شخصی برای انتقال مسافران چینی اعلام آمادگی می‌کند که این معامله روی سلامت مردم و فرصت‌طلبی است.»
جمعه گذشته حدود یک ساعت پس از اعلام تصمیم دولت مبنی بر توقف پروازها به چین از زبان وزیر بهداشت، یکی از هواپیماهای شرکت ماهان به یکی از شهرهای آن کشور پرواز کرد. پس از آن‌هم چانگ هوا، سفیر چین در ایران، با انتشار تصاویری از دیدارش با مدیرعامل ماهان، در پیامی توییتری به زبان فارسی نوشت: «در دیدار با جناب آقای عرب‌نژاد، مدیرعامل محترم شرکت هواپیمایی ماهان، ایشان اعلام کردند تمایل دارند همکاری با چین را ادامه دهند.»
سازمان "خودمختار" هواپیمایی
تداوم پرواز هواپیماهای شرکت ماهان به چین انتقادهای بسیاری را به‌خصوص در شبکه‌های اجتماعی نسبت به "منفعت‌طلبی" و اولویت دادن این شرکت به "منافع مالی‌اش" برانگیخت.
گزارش‌ها حاکی از آن هستند که این پروازها در روزهای بعد نیز ادامه داشته و برخلاف وعده مقام‌های دولتی و وزارت بهداشت متوقف نشده‌اند.
پایگاه خبری قدس‌آنلاین با استناد به تصاویر منتشرشده در فضای مجازی از فرودگاه‌های ترکیه نوشته است: «چینی‌هایی که به دلیل ممنوعیت‌های پروازی در جهان، هیچ پروازی برای بازگشت به کشورشان پیدا نکرده‌اند، پس از اطلاع از اینکه یک شرکت ایرانی هنوز به چین پرواز می‌کند، از سرتاسر دنیا به فرودگاه ترکیه آمده‌اند تا از طریق این ایرلاین ایرانی، به کشورشان برگردند!»
گرچه این خبر رسما توسط مسئولان ایران تأیید نشده، اما سخنان نماینده شیراز در مجلس از صحت آن حکایت می‌کند. پارسایی در توییتر نوشت: «برخلاف تصمیم دولت، همچنان شاهد ورود مسافر از چین به ایران و انتقال مسافران چینی از سایر فرودگاه‌های جهان، توسط ایرلاین‌های ایرانی هستیم. آیا سازمان هواپیمایی، خودمختار است و تابع دولت نیست؟ این سرپیچی و سوانح هوایی روزهای اخیر نشان می‌دهد حفظ مدیران نالایق، مهم‌تر از جان مردم است.»
مصوبه دولت ایران در خصوص لغو همه پروازها به چین عصر جمعه گذشته ابلاغ شده است. این در حالی است که هواپیمایی ماهان بامداد شنبه دو پرواز از چین به ایران داشته است. مسئولان هواپیمایی ایران اما گفته‌اند که این دو پرواز، آخرین پروازهای چین بوده و چون شرکت ماهان پیش‌تر این پروازها را به مقصد چین داشته، بایستی هواپیماها به ایران بازگردانده می‌شدند. این در حالی است که در روز یکشنبه نیز سه پرواز دیگر از چین به ایران ثبت شده‌اند.
"تنها شرکتی که چینی‌ها را از ترکیه ترانزیت می‌کند"
به گفته حرمت‌الله رفیعی، رئیس انجمن صنفی آژانس‌های مسافرتی و هوایی ایران: «علاوه بر پروازهای مستقیم، پروازهای ترانزیت چینی‌ها از طریق ایران همچنان برقرار است.»
آقای رفیعی با اشاره به ادامه پروازها "از سوی یکی از شرکت‌های هواپیمایی ایران" علی‌رغم تصمیم دولت، و نیز "توجیه سازمان هواپیمایی برای ضرورت برقراری این پروازها به منظور انتقال ایرانی‌هایی که هنوز در چین هستند"، دیروز دوشنبه گفت: «از جانب انجمن صنفی شرکت‌های مسافربری و هوایی درخواست می‌کنیم این پروازها متوقف شود. این هواپیماها متعلق به مردم ایران هستند و این روزها که اخبار خوبی از وضعیت هواپیماها در داخل کشور نمی‌شنویم، لازم است هواپیماهای آن شرکت با اولویت، در خدمت شهروندان ایرانی باشند.»
رئیس انجمن صنفی آژانس‌های مسافرتی و هوایی ایران افزود: «از طرفی اخباری شنیده می‌شود مبنی بر اینکه آن ایرلاین ایرانی تنها شرکتی است که از ترکیه چینی‌ها را ترانزیت می‌کند. اگر این اخبار صحت ندارد، برای اطمینان خاطر مردم در این شرایط حساس، باید سریع‌تر روشنگری شود.»
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
برخی مسئولان نیز تلویحا دلیل تداوم پروازها را بازگرداندن دانشجویان ایرانی شهر ووهان و دیگر ایرانیان مقیم چین به ایران عنوان کرده‌اند. اما از آنجا که از یک سو چنین اتفاقی در عمل نیفتاده و از سوی دیگر وزیر بهداشت اعلام کرده که این افراد نه با پرواز عادی بلکه از طریق پرواز اختصاصی و با تدابیر سختگیرانه بهداشتی به ایران منتقل خواهند شد، ادامه تردد هوایی بین دو کشور پرسش‌های بیشتری را متوجه مسئولان می‌کند.
تداوم پروازها تا امروز
کیانوش جهانپور، مسئول روابط عمومی وزارت بهداشت، یکشنبه گذشته گفته بود: «مصوبه دولت برای توقف پروازها عصر جمعه ابلاغ شده و نمی‌توان انتظار داشت بلافاصله این مصوبه از روز شنبه اجرا شود.»
آقای جهانپور سپس اذعان کرد که گرچه بایستی پس از مصوبه دولت تمامی پروازهای ایران ـ چین "نهایتا" تا روز یکشنبه متوقف می‌شده، "اما این مصوبه در عمل اجرا نشد و پروازها ادامه پیدا کرد."
اگر همین سخنان را هم مبنا بگیریم، قاعدتا بایستی از روز یکشنبه به بعد پروازهای ایران به چین و بالعکس متوقف می‌شدند. اما نه تنها این اتفاق نیفتاده، بلکه به نظر می‌رسد که این پروازها تا همین امروز هم ادامه دارند. حتی در تصویری که پایگاه خبری "اعتدال" از پروازهای امروز سه‌شنبه از مبدأ ایران منتشر کرده، کماکان دو پرواز شرکت ماهان به مقصد پکن و گوانگجوی چین دیده می‌شود.
در کنار اینها بایستی نگرانی عمومی از پروازهای غیرمستقیم از مبدأ یا به مقصد چین را هم افزود. مسئولان ایران اما می‌گویند که در این خصوص دیگر هیچ نفوذی ندارند. جهانپور گفت: «در مورد پروازهای غیرمستقیم از چین نمی‌توانیم کاری کنیم و اگر بخواهیم این پروازها را لغو کنیم گویی خود را تحریم کرده‌ایم.»
در این میان ایسنا روز گذشته از برقراری پروازها بین دو کشور خبر داد. این خبرگزاری اما به نقل از سخنگوی سازمان هواپیمایی ایران در توضیح علت آن نوشت که "پروازهای احتمالی" به چین "با هماهنگی با وزارت بهداشت برای انتقال ایرانیان مقیم چین و چینی‌هایی که در ایران هستند، انجام می‌شود."
اظهارات ضد و نقیض مسئولان جمهوری اسلامی و آشفتگی عیان آنان در تصمیم‌گیری و به‌خصوص اجرای تصمیم‌ها در سایه منافع خاص مالی، در کنار خبرهایی نظیر گزارش روزنامه شرق از ورود روزانه "حدود ۱۰۰ مسافر مستعد به کرونا" به ایران، نگرانی عمومی در مورد احتمال ورود این ویروس به کشور و تعلل در واکنش به‌موقع به آن را دامن زده و به‌ویژه فضای شبکه‌های اجتماعی را ملتهب کرده است.
به گزارش قدس‌آنلاین: «با وجود این اما انگار قرار نیست پیش از بیخ پیدا کردن ماجرا، مسئولان دلیل سرپیچی شرکت‌های هواپیمایی از مصوبه دولت، آن هم به بهانه بازگرداندن دانشجویان ایرانی به کشور را برای مردم روشن کنند.»
"گویا تصمیم جای دیگری گرفته شده"
کیانوش جهانپور به عنوان سخنگوی وزارت بهداشت روز گذشته اعلام کرد، اگر از پروازهای چین ـ ایران جلوگیری نشود، این وزارتخانه به موضوع "ورود" خواهد کرد. اما روشن نیست که این وزارتخانه با ورود به موضوعی که باز هم به دولت برمی‌گردد، به چه نتیجه‌ای خواهد رسید. متولی پروازها و مجری بالقوه مصوبه "لغو پروازها" سازمان هواپیمایی است که خود تحت فرمان وزارت کشور ایران است؛ مگر آنکه به قول روزنامه آفتاب یزد: «گویا تصمیم جای دیگری گرفته شده و بناست کماکان ارتباط هوایی با چین برقرار باشد.»
در حالی که برخی منتقدان ناتوانی مسئولان در "تصمیم‌گیری در مورد مسایل بدیهی و پیش پا افتاده" را علت آشفتگی کنونی در خصوص پروازهای ایران ـ چین می‌دانند، برخی دیگر همچون روزنامه "آرمان ملی" توصیه می‌کنند که باید "جلوی هواپیمایی ماهان" که در حال استفاده از "موقعیت مناسب برای افزایش درآمد و یا ..." است گرفته شود.
نویسنده "آرمان ملی" با اشاره به دیدار اخیر سفیر چین در تهران با مدیر هواپیمایی ماهان، می‌پرسد: «شايد در شرايط آرام می‌شد اين ديدار را چنان که گفته شده، حمل بر تلاش برای گسترش همکاری دانست اما در اين موقعيت پراضطراب، ديدار به کنار، چرا سفير چين بايد از ماهان در اين شرايط تشکر کند؟»
صد در صد سهام هواپیمایی ماهان که از آن در ایران به عنوان شرکتی خصوصی نام برده می‌شود، متعلق به مؤسسه مولی‌الموحدین است. تحریم‌های آمریکا علیه این شرکت پس از خروج آن کشور از برجام و بازگشت تحریم‌های ایالات متحده علیه جمهوری اسلامی، دوباره بازگشت. هواپیمایی ماهان از سوی آمریکا متهم به کمک به سپاه پاسداران برای انتقال سلاح برای حکومت بشار اسد در سوریه و حزب‌الله لبنان است. حتی آلمان نیز یک سال پیش پروازهای ماهان به آلمان و از آلمان به تهران را در راستای "سیاست خارجی و امنیتی" برلین به حالت تعلیق در آورد.