تاکتیک اصلاحطلبان برای رقابتی کردن "انتخابات غیررقابتی"
۱۳۹۴ بهمن ۱۴, چهارشنبه
پس از اعلام نتیجه بررسی صلاحیت داوطلبان نامزدی در انتخابات دوره دهم مجلس شورای اسلامی (۲۷ دی) حسین مرعشی، عضو شورای عالی سیاست‌گذاری اصلاحطلبان گفت: «در خیلی از حوزه‌ها حتی یک کاندید برای ما باقی نمانده است.»
مرعشی یک روز بعد در جمع خبرنگاران تاکید کرد که از سه هزار اصلاح‌طلبی که در سراسر کشور برای نامزدی در انتخابات مجلس ثبت‌نام کرده‌اند، صلاحیت ۳۰ نفر بیشتر تائید نشده است.
در روزهای بعد تقریبا تمام اصلاح‌طلبانی که درباره انتخابات نظر داده‌اند، حتا شخصیت‌های محتاط و میانه‌رویی چون محمدرضا عارف، رئیس شورای عالی سیاست‌گذاری، بر غیر رقابتی بودن بسیاری از حوزه‌ها تاکید کرده‌اند.
بیشتر بخوانید: نگرانی از "مهندسی انتخابات" با غیررقابتی شدن اغلب حوزه‌ها
در انتظار نظر نهایی شورای نگهبان
به گفته‌ی نجات‌الله ابراهیمیان، سخنگوی شورای نگهبان صلاحیت حدود ۶۰ درصد داوطلبان در هیئت‌های نظارت این شورا تائید نشده است.
در میان بازماندگان از رقابت‌های انتخاباتی سهم اصلاحطلبان، اصول‌گرایان میانه‌رو و حامیان دولت چنان زیاد است که رئیس جمهور حسن روحانی نیز نسبت به تبدیل مجلس به "خانه یک حزب و یک جناح" هشدار داد.
اصلاحطلبان از روحانی خواسته‌اند، مسئله رد صلاحیت‌ها را پیگیری کند و او نیز وعده داده از تمام اختیاراتش برای این کار استفاده کند تا شورای نگهبان به بازنگری در بررسی صلاحیت‌ها ترغیب شود.
سیامک ره‌پیک، عضو حقوق‌دان و معاون اجرایی و امور انتخابات شورای نگهبان چندی پیش احتمال داده بود که در بررسی نهایی پرونده داوطلبان انتخابات مجلس دهم شمار افراد تائید صلاحیت‌شده ۱۰ تا ۱۵ درصد افزایش یابد.
شورای نگهبان از حدود دو هفته پیش بررسی شکایت داوطلبانی را که صلاحیت‌شان تائید نشده، آغاز کرده و قرار است نتیجه نهایی این بررسی‌ها را تا ۱۶ بهمن ماه اعلام کند.
رئیس جمهور شامگاه سه‌شنبه (۴ فوریه / ۱۳ بهمن) در یک گفت‌وگوی تلویزیونی ابراز امیدواری کرد، به گونه‌ای عمل شود که "شائبه مهندسی‌شدن انتخابات در ذهن هیچ کسی" پیش نیاید.
بیشتر بخوانید: روحانی: مجلس خانه ملت است نه یک حزب خاص
تاکید بر مشارکت فعال
مجلس دهم ۲۹۰ کرسی خواهد داشت. اصلاحطلبان پیش از مشخص شدن نهایی وضعیت داوطلبان ثبت‌نام‌کننده و در حالی که مطابق اظهارات مرعشی برای ۲۶۰ حوزه نامزد شناخته شده‌ای ندارند، تاکید دارند که به هر قیمتی در انتخابات هفتم اسفند به طور فعال شرکت می‌کنند.
محمد جواد حق‌شناس، عضو ارشد حزب اعتماد ملی و از داوطلبان رد صلاحیت‌‌شده‌ی این حزب، در یادداشتی که سه‌شنبه (۱۳ بهمن) در روزنامه "آرمان" منتشر شد نوشت: «در جلسه شنبه شب شورای عالی سیاست‌گذاری اصلاحطلبان بر مشاركت حداكثری در انتخابات تاكید شد و همه اعضا از اجتناب از دامن زدن به یأسی كه در جامعه به دنبال ردصلاحیت‌ها به وجود آمد، سخن گفتند.»
حزب کارگزاران سازندگی از دیگر تشکل‌هایی است که در شورای عالی نماینده دارد و مطابق گزارش‌ها از ۱۰۰ داوطلبی که از سوی این جریان ثبت‌نام کرده‌اند، یک نفر هم تائید صلاحیت نشده است.
به رغم این، خبرگزاری ایسنا روز دوشنبه (۱۲ بهمن / اول فوریه) از قول غلامحسین کرباسچی دبیرکل حزب کارگزاران نوشت: «دوستان ما در شورای سیاست‌گذاری انتخاباتی اصلاحطلبان حضور دارند و بنا بر آنچه شورا اعلام می‌کند حزب ما نیز هماهنگ با آنها عمل می‌کند.»
بیشتر بخوانید: رد صلاحیت‌های گسترده اصلاحطلبان از سوی شورای نگهبان
تجربه مجلس‌های هشتم و نهم
محمدرضا عارف، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز روز دوشنبه (۱۲ بهمن) ضمن "گلایه جدی" از روند بررسی صلاحیت‌ها به خبرگزاری ایلنا گفت: «امکانات در اختیار رقیب است و اصلاحطلبان با حداقل امکانات و با جدیت در رقابت انتخاباتی حاضر می‌شوند تا بگویند در قاموس اصلاح‌طلبی قهر و کناره‌گیری وجود ندارد.»
این حرف چندان دقیق نیست. در انتخابات دو دوره گذشته مجلس بسیاری از تشکل‌های اصلاح‌طلب از مشارکت فعال در انتخابات خودداری کردند.
محمد خاتمی، رئیس جمهور پیشین که محور ائتلاف اصلاحطلبان محسوب می‌شود، پیش از انتخابات دوره نهم مجلس در سال ۹۰ گفته بود که تشکل‌های این جناح "نمی‌توانند و نباید در انتخابات نامزد و فهرستی داشته باشند".
خاتمی و شمار دیگری از چهره‌های شاخص اصلاح‌طلب، آن زمان آزادی زندانیان سیاسی و تضمین سلامت و رقابتی بودن انتخابات را از شرط‌های حضور در رقابت‌ها عنوان می‌کردند.
او در عین حال تصریح کرده بود که عدم ارائه فهرست و نامزد انتخاباتی به معنای تحریم انتخابات نیست و خودش در یکی از حوزه‌های رأی‌گیری در دماوند حاضر شد.
بیشتر بخوانید: روحانی: شورای نگهبان ناظر انتخابات است نه مجری
فهرست ۳۰ نفره برای پایتخت
علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی و منصوبانش در شورای نگهبان می‌گویند، هر کس که از جنبش اعتراضی به نتایج اعلام‌شده‌ی انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۸ حمایت کرده باشد، "فتنه‌گر" است و باید حذف شود.
ظاهرا راهبرد انتخاباتی اصلاحطلبان برای دهمین دوره مجلس با سال ۹۰ تفاوت دارد و چنان که مرعشی گفته به "ادامه رقابت‌های سیاسی حتی در محدودترین زمینی که نظام تعیین کند" تغییر یافته است.
یکی از راهکارهای اصلاحطلبان برای گذشتن از فیلتر شورای نگهبان تشویق افراد کمتر‌شناخته و نزدیک به این جناح برای ثبت‌نام گسترده بوده است.
از اظهارات برخی از اعضای شاخص شورای عالی سیاست‌گذاری اصلاحطلبان چنین برمی‌آید که این جریان توانسته "انتخابات غیررقابتی" برای افراد شناخته شده خود را با استفاده از چهره‌های جدید به انتخاباتی تقریبا رقابتی در اغلب حوزه‌ها تبدیل کند.
در حالی که پیشتر گفته می‌شد برای سی کرسی نمایندگی مجلس در تهران تنها صلاحیت ۴ اصلاح‌طلب تائید شده، اکنون عارف از ارائه یک فهرست کامل از سوی اصلاحطلبان برای پایتخت خبر می‌دهد.
بیشتر بخوانید: خامنه‌ای غیرمستقیم رد صلاحیت‌های گسترده را تأیید کرد
تاکتیک هوشمندانه
به گزارش خبرگزاری دولتی ایرنا، عارف روز سه‌شنبه (۱۳ بهمن / ۲ فوریه) گفت: «تلاش می‌کنیم برای ۲۹۰ کرسی نامزد داشته باشیم؛ فهرست ما برای تهران کامل و ۳۰ نفره خواهد بود، امید است در روزهای آینده فهرست ما قطعی شود.»
عارف درباره احتمال حمایت از نامزدان حامی دولت در حوزه‌هایی که هیچ اصلاح‌طلبی تائید صلاحیت نشده باشد، خاطر نشان کرد که هنوز در این باره صحبتی نشده و در شماری از حوزه‌ها که چهره‌ی شاخصی نمانده، "افراد نخبه‌ای هستند که تائید شده‌اند".
حق‌شناس نیز در یادداشتی زیر عنوان "سناریوهای مختلف اصلاحطلبان" در روزنامه "آرمان"، امکان حمایت از اصول‌گرایان معتدل را منتفی ندانسته، اما اولویت را استفاده از چهره‌های ناشناخته با گرایش اصلاح‌طلبانه و افراد نزدیک به تفکر اصلاح‌طلبی عنوان کرد.
به نظر می‌رسد که اصول‌گرایان نه تنها متوجه این راهکار رقیب شده که به موفقیت‌آمیز و ثمربخش بودن احتمالی آن در انتخابات هفتم اسفند اعتراف نیز می‌کنند.
روزنامه "جوان"، وابسته به سپاه پاسداران در مطلبی زیر عنوان "نجابت تاكتیكی و بازی هوشمندانه" با اشاره به ثبت‌نام گسترده اصلاحطلبان نوشت: «راهبرد ثبت‌نام چند لایه آنان جواب داد و هر قدر از مهره‌های سوخته رد صلاحیت شدند، همچنان مهره‌های خود را در میدان دارند.»
با این همه، تنها پس از اعلام نتیجه نهایی رسیدگی به اعتراض ۵۵۰۰ داوطلب تائید صلاحیت‌نشده و انتشار فهرست‌های انتخاباتی می‌تواند دریافت که اصلاحطلبان در کدام حوزه‌ها قادر به رقابت هستند و چه تعداد از کرسی‌های مجلس پیشاپیش به اصول‌گرایان واگذار شده است.