تاریخچه تعیین سرنوشت مسابقه فوتبال با ضربات پنالتی
۱۴۰۰ تیر ۴, جمعه
تعیین سرنوشت بازی با ضربات پنالتی، پایانی پرهیجان و دراماتیک در رقابت‌‌های فوتبال است. در جریان این ضربات است که هم قهرمانان زاده می‌شوند و هم ناکامان. برخی از آنان حتی با موفقیت یا ناکامی خود در زدن یا مهار این ضربه به ابدیت می‌پیوندند.
مبتکر این روش برای برنده بازی داوری آلمانی به نام "کارل والد" است. این داور فوتبال بیش از یک قرن پیش (سال ۱۹۱۶) سال پیش در فرانکفورت به دنیا آمد و در سال ۲۰۱۱ چشم از جهان فرو بست. او با ایده‌ی خود جهان فوتبال را دگرگون ساخت.
کارل والد در واپسین سال‌های عمرش نیز همچنان از ایده‌ی پیشنهادی خود احساس غرور کرده و در یکی از مصاحبه‌هایش گفته بود: «تنها از این طریق می‌توان برنده مسابقه را ورزشکارانه تعیین کرد.»
راه حل عادلانه و ورزشی
تا پیش از این قاعده، گاه مسابقات حساسی را که به تساوی می‌انجامیدند، پس از ۴۸ ساعت تکرار می‌کردند. این کار از نظر سازماندهی مساله‌ساز بود.
سپس ایده تعیین برنده با قرعه‌کشی یا چرخش سکه (شیر یا خط) به میان آمد که بیشتر راه‌حلی اضطراری و غیرورزشی بود.
از دید کارل والد چنین پیروزی‌ای نه ارزشمند بود و نه عادلانه. او به همین خاطر به دنبال راه حلی "ورزشی" و به عبارتی "اخلاقی" بود.
کارل والد، پروانه داوری خود را در سال ۱۹۳۶ به دست آورد. او پس از آن در طی چهل سال بیش از هزار بازی را سوت زد. او در آن دوران در مسابقات ایالت بایرن سوت می‌زد و وقتی ایده خود را با اتحادیه فوتبال ایالت بایرن در میان گذاشت، نخست با مخالفت مقامات این اتحادیه روبرو شد.
ولی کارل والد از تلاش دست برنداشت و در سال ۱۹۷۰ قاعده تازه را رسما پیشنهاد کرد. البته هدف او متقاعد ساختن مقامات فوتبال محلی بود، ولی ایده او به سرعت گسترش یافت. نخست فدراسیون فوتبال آلمان و سرانجام فدراسیون جهانی فوتبال (فیفا) این قاعده را پذیرفتند. بدین ترتیب نام کارل والد در تاریخ فوتبال ثبت شد.
آلمان نخستین قربانی بزرگ
ضربات پنالتی برای تعیین سرنوشت بازی، نخستین بار در جام ملت‌های اروپا در سال ۱۹۷۶ به کار گرفته شد و شگفت‌آور اینکه تیم ملی فوتبال آلمان، نخستین قربانی بزرگ این قاعده بود. در دیدار نهایی آن دوره از مسابقات که در بلگراد پایتخت یوگسلاوی سابق برگزار شد، تیم ملی فوتبال چکسلواکی توانست در ضربات پنالتی بر آلمان غلبه کند.
اولی هوینس، که از بازیکنان و سرپرستان تیم صاحبنام بایرن مونیخ محسوب می‌شود، بازیکن ناکامی بود که در آن دیدار توپ را از روی نقطه‌ی پنالتی به آسمان بلگراد شلیک کرد.
کارل والد که شاهد این رویداد بود، بعدها گفت: «آن موقع دلم برای اولی هوینس سوخت، ولی با این حال احساس غرور می‌کردم که قاعده پیشنهادی من در یک چنین مسابقه مهمی به کار گرفته می‌شود.»
تیم ملی آلمان اما در مقابل توانست در دیدار نیمه‌نهایی جام جهانی سال ۱۹۸۲ در اسپانیا، در ضربات پنالتی بر فرانسه غلبه کند و به دیدار نهایی راه یابد.
تا کنون حتی دوبار قهرمان فوتبال جهان با ضربات پنالتی تعیین شده است. در سال ۱۹۹۴ در آمریکا، برزیل با ضربات پنالتی بر ایتالیا غلبه کرد و در سال ۲۰۰۶ این ایتالیا بود که توانست حریف خود فرانسه را با ضربات پنالتی شکست دهد و قهرمان جهان شود.
باجو و کابوس پنالتی
نیمه نخست دهه نود میلادی، دوران اوج درخشش روبرتو باجو، هافبک شماره‌ی ۱۰ تیم ملی فوتبال ایتالیا بود. جام جهانی ۱۹۹۴ آمریکا به شوی باجو بدل شده و او با قابلیت‌های تکنیکی و تاکتیکی خود، لاجوردی‌ها را به فینال مسابقات رسانده بود. اما در همان دیدار نهایی به شخصیت تراژیک بازی‌ها بدل شد.
نود هزار تماشاگر حاضر در استادیوم لس‌آنجلس، نفس خود را در سینه حبس کرده بودند. باجو که در زدن ضربات پنالتی و ایستگاهی اطمینان و مهارت داشت، ضربه پنالتی خود در برابر برزیل را هدر داد و با این ناکامی سبب شد که ملی‌پوشان ایتالیا تنها با عنوان نایب‌قهرمانی جهان راه خانه را در پیش گیرند.
شاید آن لحظه سیاه‌ترین و تلخ‌ترین لحظه‌ای بوده باشد که باجو، دست‌کم در عرصه‌ی فعالیت‌های حرفه‌ای خود، تجربه کرد.
تا آن لحظه‌ی شوم اما باجو با بازی تماشایی و جذابش، همه‌ی فوتبال‌دوستان جهان را شیفته‌ی خود کرده بود. در دیدارهای یک‌چهارم نهایی و نیمه‌نهایی، این باجو بود که با نبوغ، بازی فوق‌العاده و گل‌های سرنوشت‌ساز خود در برابر نیجریه و اسپانیا راه رسیدن به دیدار نهایی را هموار ساخته بود.
باجو خود می‌گوید: «من با توان و قابلیت‌هایم می‌توانستم تیم‌مان را به سقف آسمان بفرستم. من آسمان را فقط یک ثانیه از نزدیک دیدم و سپس سقوط کردم.»
مبالغه‌آمیز نیست اگر بگوییم که دوستداران فوتبال هنگامی که به جام جهانی ۱۹۹۴ آمریکا می‌اندیشند، این صحنه حتی بیش از قهرمانی برزیل به ذهن‌شان خطور می‌کند!
از دست دادن این ضربه مهم در ورزشگاه پاسادنا در لس‌آنجلس به کابوس بزرگ باجو بدل شد. او ۱۰ سال بعد از این واقعه در گفت‌وگویی اذعان داشت: «من در خواب‌هایم هزار بار این پنالتی را زدم و هر بار هم آن را به گل بدل ساختم.»
باجو کوشید این رویداد را به دست فراموشی بسپارد تا اینکه پی برد، این کار ناممکن است و او می‌تواند با وجود این، به آرامش و رضایت درونی دست یابد. این ستاره بزرگ فوتبال ایتالیا زمانی به این باور رسید که «زندگی را نمی‌توان جدی گرفت تا چه رسد فوتبال را!»
همچنان پرهیجان
اگرچه امروزه تعیین سرنوشت بازی با ضربات پنالتی به امری عادی بدل شده، ولی از هیجان آن ذره‌ای کاسته نشده است.
این قاعده در طی سال‌های گذشته هیچ تغییری نکرده است. نخست پنج بازیکن از هر تیم برای ضربات پنالتی تعیین می‌شوند و اگر باز هم نتیجه مساوی ماند، ضربات پنالتی آن‌قدر ادامه می‌یابند تا برنده تعیین گردد.
و نکته آخر اینکه کارل والد، مبتکر این قاعده، خود هرگز ضربه پنالتی نزد. او علیرغم عشق به فوتبال، بازیکن موفقی نبود و به ناچار به داوری روی آورد تا به ورزش فوتبال وفادار بماند.