تاثیر لغو احتمالی تحریم‌ها بر بازار نفت ایران و جهان
۱۳۹۴ تیر ۱۷, چهارشنبه
پیش از تشدید تحریم‌های آمریکا و اتحادیه اروپا علیه صنایع نفت و گاز جمهوری اسلامی، این کشور روزانه حدود ۴ میلیون بشکه نفت استخراج می‌کرد.
آژانس بین‌المللی انرژی میزان کنونی تولید نفت ایران را حدود ۲ میلیون و ۹۰۰ هزار بشکه در روز برآورد می‌کند. نمایندگان جمهوری اسلامی در نشست ماه گذشته سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) اعلام کردند که در صورت به نتیجه رسیدن مذاکرات هسته‌ای با کشورهای ۱+۵ استخراج نفت خام را به سطح پیش از تشدید تحریم‌ها می‌رسانند.
با نزدیک شدن به پایان مهلت تعیین شده برای مذاکرات هسته‌ای در وین (۱۰ ژوئیه/ ۱۹ تیر) بهای نفت خام در بازارهای جهانی با نوسان‌های شدیدی روبرو شده است.
مشکلات افزایش سریع تولید نفت
در ادامه روند نزولی قیمت‌ها، هر بشکه نفت خام روز دوشنبه (۱۵ تیر) با شش درصد کاهش، حدود ۵۷ دلار در هر بشکه معامله شد. بهای نفت روز سه‌شنبه یک و سه‌دهم درصد افزایش یافت.
مقام‌های ارشد وزارت نفت پیشتر ادعا کرده بودند با لغو تحریم‌ها صادرات یک میلیون بشکه‌ای روزانه نفت را دو برابر می‌کنند. این برنامه بلندپروازانه اکنون به نیم میلیون بشکه در روز کاهش یافته است.
نشریه سوئیسی "نوی زوریشر سایتونگ" افزایش پنجاه درصدی صادرات نفت ایران در کوتاه‌مدت را خوش‌بینانه ارزیابی کرده و علت آن را محرومیت طولانی‌مدت صنعت نفت ایران از دسترسی به سرمایه‌گذاری و فناورهای نوین خارجی عنوان می‌کند.
این نشریه، ۱۷ تیرماه، در گزارشی به نقل از کارشناسان مرکز "JBC Energy" نوشت، ایران تا ابتدای سال ۲۰۱۸ می‌تواند تولید نفت خام خود را به ۳ میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه در روز افزایش دهد.
بیشتر بخوانید: روایت‌های متفاوت از افزایش اندک تولید نفت ایران
روسیه، بازنده احتمالی
مرکز یاد شده فروردین ماه امسال نیز برآورد کرده بود که ایران در شرایط کنونی قادر است استخراج نفت خام را حداکثر ۲۵۰ هزار بشکه در روز افزایش دهد.
مطابق این گزارش، به رغم محدودیت‌ها در بالا بردن سطح تولید، تهران قادر است با استفاده از نفت‌های انبار شده در کوتاه مدت صادرات خود را افزایش دهد.
برخی کارشناسان میزان ذخایر نفت خام آماده فروش ایران را تا ۷۰ میلیون بشکه برآورد کرده‌اند. بر این اساس افزایش عرضه نفت به بازارهای جهانی ممکن است به کاهش قیمت منجر شود، اما برای آینده این بازار باید منتظر میزان موفقیت ایران در افزایش تولید بود.
شماری از تحلیلگران، روسیه را یکی از بازندگان اصلی بازگشت احتمالی صنعت نفت ایران به موقعیت پیش از تشدید تحریم‌ها ارزیابی می‌کنند.
نفت خام روسیه و ایران به لحاظ کیفیت به هم شبیه هستند و همین مسئله ممکن است بازار اروپایی نفت مسکو را با رقیبی جدی روبرو کند.
بیشتر بخوانید: بلندپروازی‌های نفتی عراق در رقابت با ایران
بازپس گرفتن سهم صادرات
وزیر نفت، بیژن نامدار زنگنه در نشست ماه گذشته اوپک بازارهای آسیا و اروپا را از اولویت‌های صادرات نفت خام ایران عنوان کرد و از اعضای این سازمان خواست زمینه افزایش سهمیه صادرات این کشور را فراهم کنند.
ایران پیش از تشدید تحریم‌ها به برخی پالایشگاه‌های اروپا نفت می‌فروخت. به گزارش روزنامه "لوموند" شرکت نفتی توتال فرانسه از چند ماه پیش مذاکره غیررسمی با مقام‌های جمهوری اسلامی را برای فعالیت دوباره در این کشور آغاز کرده است.
بنابر این گزارش شرکت توتال، گرچه از سال ۲۰۱۲ تحریم‌های تشدیدشده علیه ایران را رعایت کرده، دفتر خود در تهران را تعطیل نکرد و ارتباط خود را با مقام‌ها و مسئولان نفتی جمهوری اسلامی حفظ کرده است.
به رغم گزارش‌هایی که درباره اشتیاق شرکت‌های خارجی به همکاری و سرمایه‌گذاری در صنایع نفت و گاز ایران منتشر می‌شود، افزایش تولید و صادرات نفت خام با مشکلات زیادی روبرو است.
سوء مدیریت و عدم سرمایه‌گذاری لازم در سال‌های گذشته افزایش سریع استخراج نفت را دشوار کرده است. ناظران معتقدند در صورت لغو تحریم‌ها نیز ایران به زمانی بیش از چند ماه نیاز دارد تا عقب‌ماندگی گذشته را جبران کند و به شرایط پیش از تحریم بازگردد.
در مورد افزایش سهم صادرات ایران در اوپک نیز، بازیگران اصلی این سازمان، مانند عربستان چندان روی خوش نشان نمی‌دهند.
از سوی دیگر کشورهایی نظیر عراق که در سال‌های گذشته بخشی از بازار نفت ایران را تصاحب کرده‌اند به سادگی از این موقعیت نخواهند گذشت.