تاثیر شبکههای اجتماعی بر کشورهای استبدادزده‌ی خاورمیانه
۱۳۹۰ اردیبهشت ۹, جمعه
روزنامه آلمانی زبان "نویه سوریشر تسایتونگ" که در سوئیس منتشر می‌شود در مقاله‌ای در روز پنجشنبه ۲۸ آوریل (۸ اردیبهشت) تاثیر شبکههای اجتماعی مجازی بر کشور سوریه را بررسی کرده و شرایط این کشور را با ایران مقایسه می‌کند.
شبکه اجتماعی فیس بوک به شدت در میان جوانان سوریه محبوب شده است. شمار روزافزونی از جوانان سوری و بویژه جوانان آموزش دیده این کشور از امکانات فراوان و چندجانبه دنیای مجازی در فیس بوک، تویتر و یوتیوب استفاده می‌کنند.
بشار اسد و اجازه استفاده شهروندان از اینترنت
بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه می‌خواست با لغو سانسور و اجازه استفاده از اینترنت برای شهروندان کشورش نشان دهد که ترسی از جنبش‌های اعتراضی در سوریه ندارد و حکومت او مردمی‌ست. اما بازکردن درها به سوی آزادی و دمکراسی، به سرعت به خطری برای دولت سوریه تبدیل شد. مقامات امنیتی سوریه سپس تغییر رویه داده و ارتباطات شبکههای اجتماعی را به دقت زیر نظر گرفتند.
خالد محمد، شهروند سوری که از دولت سوئیس تقاضای پناهندگی سیاسی کرده، در مصاحبه‌ای در مورد نظارت ماموران امنیتی سوریه بر کاربران اینترنتی می‌گوید: «آنها آدرس‌های اینترنتی تو را در اختیار دارند.» او که مهندس رشته اینفورماتیک از دانشگاه شهر دمشق سوریه است، مجبور شده به خاطر فعالیت‌های سیاسی‌اش از زادگاه خود بگریزد و به سوئیس پناهنده شود. خالد محمد در ادامه می‌گوید: «اگر نظری انتقادی نسبت به حکومت داشته باشی و این نظر را اعلام کنی، پیدایت می‌کنند و دستگیر می‌شوی». او بر این نظر است که دولت سوریه به همه داده‌های اینترنتی شهروندان نظارت دارد و در صورت لزوم اقدام کرده و شهروندان خاطی را دستگیر و زندانی می‌کند.
هنوز مشخص نیست که تاثیر استفاده از امکانات دنیای مجازی در فرایند جنبش‌های کشورهای عرب تا چه حد بوده است. البته انبوه علاقمندان به کافه‌های اینترنتی در شهرهای بزرگ سوریه خود نشاندهنده این تاثیر است، اما نفوذ اینترنت در خانوارهای سوری هنوز مثلا به نسبت ایران چندان قابل توجه نیست. بر مبنای آمارهای موجود تنها ۱۸ درصد خانوارهای سوری امکان ارتباط با اینترنت را دارند.
امکان دسترسی به اینترنت در ایران آسان‌تر است
امکانات ابتدایی ارتباط با اینترنت در سوریه در حالی است که در کشوری چون ایران حدود ۴۳ درصد مردم از این شبکه جهانی استفاده می‌کنند. اما گویا امکان ارتباط بیشتر در ایران با اینترنت و شبکههای اجتماعی چون فیس بوک و تویتر نتوانست تاثیری در جنبش سیاسی در این کشور و به قدرت رسیدن جنبش سبز در ایران داشته باشد.
روزنامه آلمانی‌زبان "نویه سوریشر تسایتونگ" در ادامه می‌نویسد که در سال ۲۰۰۹ میلادی پس از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در ایران و شروع جنبش سبز در این کشور برای نخستین بار واژه "انقلاب تویتری" زاده شد و نوید تغییراتی را در ساختار سیاسی این کشور با کمک دنیای مجازی و شبکههای اجتماعی داد. اما اکنون که دو سال از آن جنبش می‌گذرد این واژه در ایران مفهوم گذشته خود را از دست داده است. از آن زمان تا کنون نه تنها رهبری ایران تغییری نکرده، بلکه سیاست‌مداران مخالف نیز دستگیر و به زندان افتاده‌اند.
حمید خسروی، استاد رشته زبان فارسی در دانشکده شرق شناسی دانشگاه زوریخ اما در مصاحبه‌ای با خبرنگار روزنامه "نویه سوریشر" بی‌نتیجه بودن ارتباطات اینترنتی را در دوران پس از انتخابات ریاست جمهوری در ایران نمی‌پذیرد و در مورد اهمیت اینترنت و شبکههای اجتماعی در این دوران می‌گوید: «تاثیر کامپیوتر و شبکههای اجتماعی عظیم بود.» به اعتقاد او این تاثیر عظیم را می‌توان از واکنش رهبری جمهوری اسلامی نسبت به آن متوجه شد. رهبران ایران تا آنجا که توانستند در ناممکن یا محدود کردن استفاده از اینترنت کوشیدند.
AJ/MM