بررسی وضعیت ایران در نشست جانبی شورای حقوق بشر سازمان ملل
۱۳۹۳ خرداد ۲۰, سه‌شنبه
اولین جلسه‌ی نشست جانبی شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد در‌ساعت ۱۱ صبح دهم ژوئن/۲۰ خرداد در مقر سازمان ملل در ژنو تشکیل شد.
این نشست که به دعوت سازمان غیردولتی "سودویند" برگزار شده بود، به موضوع «آزادی بیان٬ احزاب و تشکل‌ها در جمهوری اسلامی» اختصاص داشت.
در این جلسه امیر نیلو فعال حقوق بشر٬ تورج ابوذرخانی فعال کارگری و عضو موسس انجمن صنفی روزنامه‌نگاران آزاد٬ هلمت گابل فعال حقوق بشر٬ علی مهرابی فعال حقوق بشر٬ مریم موذن‌زاده نماینده آیت‌الله کاظمی بروجردی٬ محمد کسایی‌زاده یکی از بنیادگذاران انجمن صنفی مطبوعات و پژوهشگر و عبدالرضا تاجیک روزنامه‌نگار صحبت کردند.
بازداشت فعالان کارگری به دلیل فعالیت‌های صنفی
امیر نیلو٬ فعال حقوق بشر به عنوان اولین سخنران این نشست٬ صحبت‌های خود را به «حق تشکیل انجمن‌های کارگری» اختصاص داد.
وی ضمن اشاره به قوانین کار و کارگری در ایران تاکید کرد که "فعالیت کارگران به تبلیغات محدود می‌شود و آن‌ها امکانی برای دخالت در تصویب قوانین کار ندارند".
به گفته‌ی وی، یکی از دلایل این دشواری "عدم وجود نمایندگان واقعی" کارگران در محیط کار و "سرکوب" آنان است.
نیلو در ادامه به فشارهایی که بر کارگران وارد می‌شود اشاره کرد و گفت: «دولت، نهاد تصمیم‌گیرنده‌ی قوانین کار و ابلاغ آن به کارفرما و کارگر است. طی‌سال‌های اخیر اعضای اتحادیه‌‌های کارگری که می‌خواستند به شکل مستقل فعالیت کنند٬ دستگیر شدند. دلیل این بازداشت‌ها تنها فعالیت‌های صنفی آن‌ها بوده که با اتهام تبلیغ علیه نظام مواجه شده‌اند. به طور مثال هر یک از فعالان کارگری شرکت واحد به شکلی دارای پرونده‌ی امنیتی هستند که توسط نهادهای انتظامی‌ـ امنیتی ایران تهیه شده است».
پایان حیات تشکل‌های سندیکایی کارگری در سال ۶۳
موضوع سخنرانی تورج ابوذرخانی٬ فعال کارگری و عضو موسس انجمن صنفی روزنامه‌نگاران آزاد «واکنش دولت به تشکل‌های کارگری» بود.
وی که به عنوان دومین سخنران این نشست صحبت می‌کرد، به قوانین مربوط به کار اشاره کرده و گفت: «جمهوری اسلامی از بدو تاسیس با سرکوب فعالان سندیکایی و کارگری و با تصویب قانون مربوط به تشکیل شوراهای اسلامی کار در سال ۱۳۶۳ و قانون کار در سال ۱۳۶۹ و همچنین سایر مقررات مربوط به حقوق کار توسط مجلس شورای اسلامی٬ به حیات تشکل‌های کارگری در ایران پایان داد».
این فعال کارگری همچنین آیین‌نامه‌های دولت ایران در ارتباط با کارگران را "خودنوشته" خواند و گفت که این آیین‌نامه‌ها در عمل، "قانون اساسی و حتی قوانین کار مصوب خود را نیز زیر پا می‌گذارند".
ابوذرخانی "تعیین اعتبار گواهی‌نامه ثبت انجمن‌های صنفی" به مدت دو سال را از دیگر روش‌های جمهوری اسلامی در "سرکوب تشکل‌های صنفی" خواند و افزود: «در گذشته تاریخ گواهی‌نامه ثبت هر انجمنی که تاسیس می‌شد، محدود نبود؛ اما در حال حاضر ادارات کار با تحت نظر قرار دادن فعالیت تشکل‌ها در مدت معین، ادامه فعالیت یا تایید گواهی‌نامه جدید را منوط به رضایت دولت کرده‌اند و در صورت عدم همراهی تشکل صنفی با سیاست‌های دولت وقت٬ ادارات کار از تمدید مجوز تشکل‌های صنفی خودداری می‌کنند و تشکل‌ها را در موضع انحلال قرار می‌دهند».
«حسن روحانی؛ قهرمانی نیمه‌وقت»
هلموت گابل٬ فعال حقوق بشر و گرداننده‌ی آلمانی وب‌سایت مهرایران سخنران سوم این نشست٬ اظهارات خود را با موضوع «چرایی برخورد خشونت‌آمیز با حقوق بشر در ایران» آغاز کرد.
گابل با اشاره به موارد «نقض حقوق بشر» در ایران از جمله «برخورد با اقلیت‌های مذهبی» گفت: «روحانیت در ایران در تلاش است تا مردم را وارد سیستمی کند که تنها از طریق آن به بهشت بروند و اگر کسی خلاف این راه را انتخاب کند، مورد سرکوب قرار می‌گیرد.»
بیشتر بخوانید: یک پیرو دیگر "اهل حق" در اعتراض به تبعیض خودسوزی کرد
گابل در سخنان خود، حسن روحانی یازدهمین رئیس‌جمهوری ایران را "قهرمان نیمه‌وقت" توصیف کرد و در توضیح این امر گفت: «آزادی نسرین ستوده پس از انتخابات سال گذشته، عاملی برای بهبود وجهه روحانی در جامعه‌ی بین‌الملل بود؛ اما چند ماه بعد ماموران امنیتی، زندانیان را در زندان تحت فشار گذاشتند یا قبرستان بهاییان را از بین بردند. درست است که عده‌ای توانستند بعد از ۸ سال کتاب‌های خود را منتشر کنند یا چند گروه صوفی مراسم مختلفی برگزار کردند، اما امروز تعدادی از آن‌ها هنوز در بازداشت و زیر فشار قرار دارند.»
گابل سخنان خود را با این بیت از سعدی به پایان برد که «مورچه‌گان را چو بود اتفاق/ شیر ژیان را به در آرند پوست.»
سرکوب جوامع دگراندیش در ایران
علی مهرابی٬ فعال حقوق بشر، دیگر سخنران روز نخست این نشست بود که در مورد "ستم و تبعیض علیه جمعیت یارسان" سخن گفت.
وی به موضوع یک سرباز یارسانی اشاره کرده و گفت: «حکم صفری سربازی بود که از طرف مسوولان یگان پدافند هوایی سپاه پاسداران بیجار برای تغییر دین و نماز خواندن اجباری تحت فشار قرار گرفت و این فشار آن قدر ادامه یافت تا صفری به زندگی خود پایان داد.»
به گفته مهرابی در مراسم خاکسپاری صفری، ماموران امنیتی حاضر شده و ضمن تهدید شرکت‌کنندگان در مراسم، آن‌ها را مجبور به سکوت کردند.
وی در پایان سخنان خود گفت: «حقوق جامعه یارسان در مسایلی مانند خاکسپاری‌ها یا گردهمایی‌های مختلف نادیده گرفته می‌شود و به همین دلیل شاهد این بودیم که گروهی از آن‌ها در برخی مراسم بزرگداشت برای افرادی که کشته شده یا از شدت فشار دست به خودکشی زده‌اند، به شکل ناگهانی دست به اعتراض می‌زنند. این معترضان بلافاصله توسط نهادهای امنیتی بازداشت و تهدید به مرگ می‌شوند.»
«حقوق بشر در ایران هیچ‌پیشرفتی نداشته است»
عنوان سخنرانی مریم موذن‌زاده٬ نماینده‌ی آیت‌الله کاظمی بروجردی "وضعیت شیعیان سکولار" بود. وی به عنوان چهارمین سخنران این نشست، سخنان خود را با اشاره به موارد نقض حقوق اقلیت‌های مذهبی از جمله اهل سنت٬ دراویش گنابادی٬ بهاییان و نوکیشان مسیحی آغاز کرد.
وی توضیح داد که در نشست سال گذشته، دو بیانیه توسط سازمان دیده‌بان حقوق بشر و گزارش‌گر ویژه سازمان ملل در رابطه با آیت‌الله بروجردی صادر شد که طبق آن رسیدگی به وضعیت سلامت و همچنین "آزادی سریع و بی‌قید و شرط" این روحانی درخواست شد، اما واکنش مقامات دادگاه ویژه روحانیت و مسئولان زندان تنها اقداماتی نمایشی بود.
بیشتر بخوانید: سومین گزارش احمد شهید درباره ایران و واکنش‌ها به آن
موذن‌زاده در پایان صحبت‌های خود تاکید کرد: «با توجه به موارد مختلف برخورد با آقای بروجردی و همچنین طبق گزارشات رسیده از داخل ایران در باره‌ی زندانیان گروه‌های مختلف می‌توان به شکل قاطع نتیجه گرفت که وضعیت حقوق بشر در ایران هیچ‌گونه پیشرفتی نداشته است.»
پایان دوران ترور افکار عمومی با سانسور
محمد کسایی‌زاده از پایه‌گذاران انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران دیگر سخنران این نشست بود. در سخنرانی او با عنوان "نقض سیستماتیک حقوق بشر در ایران" به "عدم وجود فضای لازم برای ایجاد تشکل‌ها و آزادی بیان مخالفان و منتقدان" اشاره شد و استراتژی جمهوری اسلامی، "سوءاستفاده از دین" عنوان شد.
وی همچنین در رابطه با "آزادی بیان در رسانه‌ها" گفت:«از ۱۵۰ شبکه رادیویی و تلویزیونی محلی٬ سراسری و ماهواره‌ای در ایران حتی یکی از آن‌ها به منتقدان حکومت اختصاص ندارد و حکومت ایران برای در هم شکستن مقاومت روزنامه‌نگاران مستقل چنان هزینه‌های رفتاری سنگینی را به آن‌ها تحمیل می‌کند که تحمل آن بسیار دشوار است. ۲۳ روزنامه‌نگار امروز در زندان هستند.»
بیشتر بخوانید: «وزارت کار مانع بازگشایی انجمن صنفی است»
وی در عین حال با اشاره به "چشم‌اندازهای امیدوارکننده" گفت: «با توسعه فناوری‌های ارتباطی و گسترش شبکه‌های اجتماعی٬ مرزهای انحصار خبری فروپاشیده و امکان سانسور و پنهانکاری از حکومت‌ها تا حد زیادی سلب شده است. جمهوری اسلامی نیز باید درک کند که زمان کنترل افکار عمومی از طریق سانسور و پنهانکاری به سر آمده است.»
دستگاه قضایی؛ نوک پیکان برخورد با روزنامه‌نگاران
عبدالرضا تاجیک٬ روزنامه‌نگار و همکار مطبوعاتی کانون مدافعان حقوق بشر به عنوان آخرین سخنران روز نخست این نشست در باره‌ی "نگاه امنیتی محافظه‌کاران ایرانی به روزنامه‌نگاران" صحبت کرد.
به گفته‌ی تاجیک «دستگاه قضایی در این سال‌ها به عنوان نهادی غیرانتخاباتی که همواره در اختیار محافظه‌کاران بوده است٬ با صدور احکامی در نوک پیکان برخورد با رسانه‌ها و روزنامه‌نگاران قرار گرفته است. آنان با این اعتقاد که اگر ابراز سخنی به حقوق یا حیثیت دیگران لطمه زند یا با نظم عمومی یا اخلاق عمومی منافات داشته باشد٬ اعمال حق آزادی بیان دیگر مجاز نیست٬ سعی در توجیه رفتار و عملکرد خود دارند اما توجه ندارند که این محدودیت‌ها باید در قانون پیش‌بینی شده باشد و مرجع تشخیص هم با توجه به عرفی بودن مفاهیمی چون امنیت ملی٬ نظم عمومی٬ اخلاق عمومی٬ اهانت و افترا٬ قوه‌ی قضاییه مستقل و غیرسیاسی است.»
به گفته‌ی این روزنامه‌نگار و فعال حقوق بشر، «قوه‌ی قضائیه غیرانتخابی که در سال‌های گذشته با عملکرد خود نشان داده که مستقل عمل نمی‌کند٬ نمی‌تواند با بهانه‌های واهی مانند اقدام علیه امنیت ملی از سوی روزنامه‌نگاران یا زیر سوال بردن مبانی دینی توسط رسانه‌ها٬ مانع اعمال آزادی‌‌های عمومی شود.»
سازمان غیردولتی «سودویند» که حامی این دوره از نشست‌های جانبی ایرانیان در سازمان ملل است در سال ۱۹۷۹ بنیان‌گذاری شده و از سال ۲۰۰۹ مقام مشورتی شورای اقتصادی ـ اجتماعی سازمان ملل متحد را داراست.
روز چهار‌شنبه ۱۱ ژوئن/۲۱ خرداد نشست دیگری با موضوع "محافظت از روزنامه‌نگاران" با حمایت سازمان‌های "سودویند" و "گزارشگران بدون مرز" در مقر سازمان ملل واقع در ژنو برگزار خواهد شد.