برجام و مهندسی دفاعی دولت در مناظره دوم

به موازات مناظره، موجی از تکذیبیه‌ها از سوی نهاهای دولتی در پاسخگویی به انتقاد کاندیداهای اصولگرا سرازیر شد. وزارت خارجه، وزارت اقتصاد، سازمان انرژی اتمی، وزارت دفاع و وزارت علوم بیانیه دادند. حسام‌الدین آشنا، مشاور فرهنگی روحانی گفت رئیس جمهور در این مناظره نگران آرامش جامعه بود. گمانه‌زنی تحلیل‌گران: توصیه از بالا برای پرهیز از حمله به دیگری در برابر چشم مردم.

وزیر آموزش و پرورش در نامه‌ای به صدا و سیما با اشاره به اتهام قالیباف علیه دخترش، خواستار اختصاص وقت برای پاسخگویی شد. فخرالدین دانش آشتیانی در این نامه نوشت: «با وجود روشنگری در مورد خبرسازی اخیر در باره فعالیت دختر اینجانب که با هدف اجرای پروژه‌ای سیاسی علیه دولت طراحی شده بود، باز هم ادعاها تکرار و قانون و اخلاق قربانی شدند.»

ابراهیم رئیسی پس از دومین مناظره گفت تا چه زمانی مردم باید در پاسخ به انتقادشان از وضع موجود به عملکرد دولت‌های قبلی ارجاع داده شوند؟ او پیشنهاد برگزاری مناظره‌ای بین احمدی‌نژاد و روحانی را داد و افزود: مردم نه به گذشته بر می‌گردند و نه وضع موجود را تحمل می‌کنند.

قالیباف هم‌چنان کوشید اصطلاح "چهار درصدی" را به ادبیات این دوره از انتخابات وارد کند. چیزی که از نگاه بسیاری تحلیلگران، کوششی است ناکام برای جبران اصطلاح "حمله گازانبری" در مناظره سال ۹۲. او در پایان مناظره پیشنهاد داد که در جلسه بعدی کاندیداها لیست اموال خود را به مردم اعلام کنند.

محور انتقادها به دولت، دستاوردهای برجام بود. رئیسی برجام را "چک نقد نشده" خواند. در بیانیه وزارت خارجه ایران تاکید شده که برنامه هسته‌ای کشور از جمله غنی سازی طبق برنامه عظیمی از سوی سازمان انرژی اتمی ادامه دارد و راکتور آب سنگین اراک با امضای قرارداد میان ایران و چین در حال مدرن سازی است.

معاون اول روحانی به خلاف مناظره نخست، درخششی در فصاحت و حاضرجوابی نداشت. شاه‌بیت صحبت‌های او را شاید بتوان آنجا دانست که گفت جایگاه ریاست جمهوری، محل کارآموزی نیست. او در جمع‌بندی از مردم خواست پروژه توسعه ایران را ناتمام نگذارند و در نظر بگیرند که بیماری‌های مزمن با مسکن دوا نمی‌شوند.

روحانی تا هفته قبل در دفاع از برجام و تبلیغ برای تیم مذاکره‌کننده، پیوسته تکرار می‌کرد که این توافق، سایه جنگ را از سر کشور برداشت. از آنجا که رهبر ایران چند روز قبل، چنین ادعایی را نادرست دانست، در مناظره دوم کمترین اشاره‌ای به این موضوع نکرد. 

ابراهیم رئیسی به نسبت اولین مناظره، بیشتر حرف زد اما سخنانش مانند بیانیه بود. او گفت دانشجویان مدرک به دست که فاقد کار هستند، زمینه بحران‌های امنیتی را فراهم می‌کنند. او در جمع‌بندی از مناظره به "رقیب‌ هراسی" روحانی و جهانگیری اشاره کرد. روحانی از او پرسید شما از مسائل هسته‌ای چه اطلاعاتی دارید که قضاوت می‌کنید؟

هر شش کاندیدا، عمدتا در پاسخ به پرسش‌های مجری یا در جواب انتقادهای حریف، کلی‌گویی و فرافکنی کردند. به خلاف پیش‌بینی‌ها، این مناظره به نسبت قبلی، چالشی‌تر و تهاجمی‌تر نبود. روحانی این بار هم در لاک دفاعی رفت. بیانیه‌های وزارتخانه‌های دولتی این احتمال را تقویت می‌کند که تقسیم کاری بین روحانی و بدنه دولت صورت گرفته بود.

سازمان انرژی اتمی در جواب میرسلیم بیانیه‌ داد و از او خواست که با بررسی دقیق شنیده‌های خود از طرح موضوعاتی که می‌تواند باعث ایجاد شبهه در بین مردم گردد خودداری کند. میرسلیم در انتقاد از برجام، از توقف برنامه اتمی و اخراج کارشناسان هسته‌ای حرف زد.

روابط عمومی وزارت اقتصاد نیز نقل قول ابراهیم رئیسی از علی طیب‌نیا در خصوص عدم همکاری های بانکی با دیگر کشورها در پسابرجام را تکذیب کرد. رئیسی در مناظره دوم گفت: «یک محموله نفت بفرستید، اگر پول آمد به کشور معلوم می‌شود تحریم بانکی برداشته شده‌ است.»

مدیرکل سیاسی وزارت کشور از پیش‌بینی مشارکت ۷۰ درصدی مردم در انتخابات خبرداد. محمد امین رضا‌زاده گفت دو قطبی کردن آسیب جدی به فضای امنیتی کشور وارد می کند و فقیر جلوه دادن مردم کمک به نظام نیست. او عنوان کرد که کشور نیازمند همدلی است.