بحران جهانی کمبود و گرانی مواد غذایی
۱۳۸۷ دی ۲۵, چهارشنبه
کمبود و گرانی مواد غذایی به یکی از مهمترین نگرانی‌های جهانی تبدیل شده است. سازمان ملل متحد برای بررسی موضوع ستاد بحران تشکیل داده است. این ستاد در روزهای ۱۲ و ۱۳مه اولین نشست خود را آغاز کرد. یان کی-مون، دبیر کل سازمان ملل، در روز نخست این نشست تأکید کرد که «مبارزه علیه بحران کمبود مواد غذایی، نیازمند یک رهبری بین‌المللی و نیز هماهنگی کشورها در سطح بسیار وسیع است.»
گرانی غلات، زنگ خطری برای جهان
از چندی پیش و با مشاهده نخستین نشانه‌های کمبود مواد غذایی ، کارشناسان از بروز یک فاجعه انسانی خبر دادند.
میزان ذخیره جهانی غلات ظرف ۴۰ سال گذشته به پایین‌ترین سطح خود رسیده است و قیمت برنج و گندم در بازار جهانی دو برابر شده است. واضح است که نخستین قربانیان این پدیده کشورهای توسعه نیافته‌اند، سازمان خوارو بار جهانی(FAO) با فراخوانی کشورهای ثروتمند، خواستار ارائه راه حلی فوری برای این معضل شده است.
ستاد بحران سازمان ملل پیشنهادهایی را آماده کرده که به اجلاس سازمان خوارو بار جهانی ارائه خواهد کرد. این اجلاس از سوم تا پنجم ژوئن در رم برگزار می‌شود.
دلایل بروز این بحران
کارشناسان تغییرات جوی، افزایش جمعیت، خشکسالی، گسترس بیابانها و نیز برخی قوانین نادرست اقتصادی را از مهمترین عوامل بروز این بحران می‌دانند. همچنین الگو‌های نادرست مصرفی جوامع به این مشکل بیشتر دامن می‌زنند.
در طرح مسئله به درستی توجه ویژه‌ای به وضعیت دهقانان خرده‌پا می‌شود. یک مشکل بزرگ آنان رقابت با بنگاه‌های بزرگ تولیدکننده مواد غذایی است. این رقابت نابرابر است و از سوی شرکتهای بزرگ چه بسا به شکل ناسالمی پیش برده می‌شود. دهقانان توان مبارزه و ماندگاری در میدان رقابت را ندارند، بنابر‌این روستاهای خود را ترک می‌کنند، این خود سبب نا‌مطمئن‌تر شدن اوضاع می‌شود.
برخی از کارشناسان رکود اقتصادی آمریکا را نیز درافزایش قیمتها موثر می‌دانند.
اقتصاد آمریکا یک پنجم اقتصاد جهان را تشکیل می‌دهد وهر گونه تغییر درسیستم اقتصادی این کشور دیگر کشورها را نیزتحت‌الشعاع قرار می‌دهد.
از عوامل دیگر کمبود مواد غذایی اختصاص بخش قابل‌توجهی از زمین‌های کشاورزی در برخی از کشورها به کشت محصولاتی برای تولید بیوانرژی است. بیوانرژی (از جمله به صورت بیواتانول، بیودیزل)، انرژی‌ای است که از مواد گیاهی گرفته می‌شود. رشد قیمت نفت به گرایش تولید بیوانرژی دامن زده است. گرانی نفت، طبعا به طور مستقیم نیز منجر به اضافه شدن مخارج تولید کشاورزی و حمل و نقل محصولات غذایی شده است.
کمبود مواد غذایی و موج ناآرامی‌ها
کارشناسان برآورد کرده‌اند که تا سال ۲۰۳۰ میزان نیاز به مواد غذایی در حدود ۶۰ درصد افزایش می‌یابد.
کشورهای در حال توسعه، علاوه بر رویارویی با مشکل اصلی، باید با اثرات جانبی آن نیز دست و پنجه نرم کنند.
از جمله این اثرات گرانی هزینه واردات غذا است. مدیر برنامه غذای سازمان ملل اعلام کرده است، هزینه واردات غذا در کشورهای در حال توسعه ۲۵ درصد افزایش یافته است.
کمبود مواد غذایی و به دنبال آن گرانی کالاها به بروز نا آرامی‌ها و اعتراضات گسترده‌ای انجامیده است. در هائیتی، اندونزی، فیلیپین، مصر، کامرون و موزامبیک مردم شاهد آشوبها و تظاهرات خیابانی بودند. حتی در کشورهایی مانند کانادا و ایتالیا نیز بر علیه گرانی برخی مواد غذایی مانند نان و آرد تظاهرات و اعتراضات گسترده‌ای انجام شد.
در زیر مجموعهای از مقاله‌ها فهرست شده‌اند، که به تازگی در مورد بحران مواد غذایی در جهان در سایت فارسی دویچه‌وله منتشر شده‌اند. در این مجموعه، مقالات مربوط به ایران نیز آورده شده‌اند. البته گرانی مواد غذایی در ایران یک بحران وارداتی نیست. کارشناسان مسئله را در ایران بیشتر متأثر از عوامل داخلی می‌بینند. علاوه بر مشکلات مربوط به مدیریت اقتصادی، امسال خشکسالی نیز مسـئله‌ساز شده است.