بحران تولید و مصرف انرژی در ایران

کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که با ادامه‌ی این وضع و افزایش مصرف گاز در نیروگاه‌های حرارتی، احتمال افت فشار گاز و کمبود آن در ماه‌های آینده بسیار است.

قطع موقت برق و خاموشی که تا ماه پیش هر روز در دو نوبت دو ساعته اتفاق می‌افتاد، به میزان زیادی کاهش یافته، اما وضع به حال عادی بازنگشته است. شرکت توزیع نیروی برق تهران، برنامه‌ی خاموشی‌های احتمالی را برای هفته‌ی سوم مهرماه، در حالی منتشر کرد که وزیر نیرو اواخر مرداد از کاهش تدریجی خاموشی‌ها و برطرف شدن کامل آن از دهم مهرماه خبر داده بود. به گزارش خبرگزاری مهر، پرویز فتاح یک روز پس از پایان این تاریخ بار دیگر ابراز امیدواری کرد که وضعیت در روزهای آینده بهتر شود. از ابتدای پاییز، به جز نیروگاه سد دز، تمام نیروگاه‌های برق‌آبی از مدار خارج شده‌اند و کل ظرفیت تولید برق، که بین ۳۴ و ۳۵ هزار مگاوات اعلام شده، تقریبا برابر با میزان مصرف روزانه است.

با آغاز سومین هفته‌ی پاییز، هنوز جز در استان‌های شمالی از بارندگی در دیگر مناطق خبری نیست. این وضعیت و پیش بینی‌های سازمان هواشناسی که پاییز کم‌بارشی را احتمال می‌دهد، چشم‌انداز روشنی برای تامین سوخت مورد نیاز کشور ارائه نمی‌کند. بهره‌برداری از حداکثر ظرفیت نیروگاه‌های حرارتی، به معنای مصرف بیشتر گازوئیل و گاز خواهد بود. این در حالی است که در سال‌های اخیر تولید گاز در بهترین حالت تنها به میزان افزایش مصرف بیشتر شده است. مصرف گاز خانگی، در زمستان سال گذشته به نسبت سال قبل از آن حدود ۱۷ درصد افزایش داشت و مصرف عمومی گاز در این مدت ۱۲ در صد بیشتر از سال ۸۵ بود.

اثر تحریم‌ها

به نظر می‌رسد اشکالاتی که در برنامه‌ریزی‌های بلندمدت تولید انرژی وجود دارد، در کنار تحریم‌ها که مانع سرمایه‌گذاری کافی و به موقع شرکت‌های خارجی در توسعه‌ی استخراج نفت و گاز شده، چرخه‌ی تولید و مصرف انرژی را با بحرانی جدی روبرو کرده است. تدابیری مانند جیره‌بندی بنزین و دوگانه‌سوز کردن خودروها نیز، گرچه وضع را اندکی بهبود بخشید، با توفیقی که انتظار می‌رفت همراه نبود. این امر، به ویژه در مورد گاز مشکلات تازه‌ای به وجود آورد. ظاهرا کل جایگاه‌های فعال گاز رسانی، همچنان به پانصد جایگاه نمی‌رسد. در برنامه‌ی بودجه‌ی سال ۸۶ ایجاد هزار جایگاه جدید تا پایان سال پیش بینی شده بود.

نه‌تنها برنامه‌ی افزایش جایگاه‌های سوخت‌گیری آنچنان که ادعا می‌شد جلو نرفت، اکنون پیش بینی می‌شود که تامین گاز جایگاه‌های موجود نیز با مشکل مواجه شود، یا مشکلات دیگری برای شبکه گازرسانی شهری به وجود بیاید. مدیر عامل شرکت گاز استان تهران، این جایگاه‌ها را تهدید اصلی برای تامین گاز مورد نیاز تهران عنوان کرده است. به گزارش خبرگزاری مهر، یعقوب علی حسین‌نیا پانزدهم مهرماه احتمال داد که با افزایش تعداد جایگاه‌های سی. ان. جی در زمستان، برخی از جایگاه‌ها به علت افت فشار تعطیل شوند.

بی‌رغبتی بخش‌خصوصی

محمد رويانيان که مرداد امسال ریاست ستاد حمل و نقل و مديريت مصرف سوخت را برعهده گرفت، با اشاره به مشکل کمبود جایگاه‌ها و خرابی برخی از آن‌ها، معتقد است این تعداد باید بیش از سه برابر شود. به گفته‌ی رویانیان ستاد حمل و نقل، وزارت نفت را مکلف کرده شمار جایگاه‌ها را تا پایان سال به ۱۸۰۰ واحد افزایش دهد. دولت که خود از عهده‌ی ساخت همه‌ی جایگاه‌های مورد نیاز برنمی‌آید، چشم امید به بخش خصوصی دارد. در حالی که گرانی زمین و نازل بودن قیمت گاز، رغبت سرمایه‌گذاری در این بخش را برنمی‌انگیزد.

در تهران یک صد جایگاه سوخت‌گیری گاز طبیعی وجود دارد و جایگاه دیگر در حال ساخت است. برخی از جایگاه‌های موجود فعال نیستند و صف‌های طولانی مقابل جایگاه‌ها همه‌جا به چشم می‌خورد. این وضعیت، با تعطیل شدن تعدادی از آنها به علت افت فشار بدتر نیز می‌شود. در ایران ۹۰۰ هزار خودرو دوگانه‌سوز هستند. اما به دلیل کمبود جایگاه، همیشه از گاز استفاده نمی‌کنند. به این ترتیب دوباره مصرف بنزین و گازوئیل، و به تبع آن واردات سوخت، افزایش خواهد یافت.

بهزاد کشمیری‌پور، گزارشگر دویچه وله در تهران