بانک مشترک ایران و ونزوئلا؛ تردیدها و انتقادها
۱۳۸۸ فروردین ۲۲, شنبه
هوگو چاوز رئیس جمهور ونزوئلا روز پنج‌شنبه، ۱۳ فروردین ماه، برای هشتمین بار عازم تهران شد تا با همتای ایرانی‌اش، محمود احمدی‌نژاد، بانک مشترک دو کشور را افتتاح کند. این مراسم که روز جمعه برگزار شد، همچون دیدارهای قبلی این دو رئیس جمهور با شعارها و سخنان اغراق‌آمیزی در مورد پایان "دوران امپریالیسم" و وعده‌ی ساختن "جهانی نو" خاتمه یافت.
بانکی برای همکاری‌های اقتصادی
مهمترین هدف تشکیل بانک مشترک ایران و ونزوئلا، تامین اعتبار فعالیت‌های صادراتی و خدماتی عنوان شده است. این بانک قرار است سرمایه‌گذاری در بخش‌هایی چون صنعت، امور زیربنایی و مسکن را نیز بررسی، و بعضا در پروژه‌های مشترک همکاری کند. مسئولیت راه‌اندازی این نهاد مالی را بانک توسعه‌ی صادرات ایران بر عهده داشته است. گفته می‌شود بانک مشترک با سرمایه اولیه یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار تاسیس شده. به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دولت، افتتاح این بانک بخشی از توافقی است که در ماه مارس سال ۲۰۰۷ میان دو کشور به امضا رسید. چاوز در مقاله‌ای که از تهران برای انتشار در مطبوعات کشورش نوشت، تاکید می‌کند برای افتتاح این بانک دو سال کار سنگین انجام شد.
گروه ۲ بدیل گروه ۲۰
همزمان با دیدار هوگو چاوز از تهران سران ۲۰ کشور صنعتی جهان نیز در نشست موسوم به G-20 شرکت کردند و در مورد مسائل و مشکلات اقتصادی جهان به بحث و گفتگو پرداختند. محمود احمدی‌نژاد و چاوز تازه‌ترین دیدار خود را G-2 خوانده‌اند و آن را بدیلی برای حل مشکلات اقتصادی جهان عنوان کردند. احمدی‌نژاد در مصاحبه مطبوعاتی مشترک خود با چاوز گفت «جمهوري اسلامي ايران و ونزوئلا در قالب گروه ۲ به عنوان حرکت نمادين و نماد همه ملت‌ها براي ايجاد نظام جديد در جهان تلاش مي‌كنند.» رئیس جمهور ونزوئلا نیز در این نشست تاکید کرد «امروز گروه ۲، يعنى ايران و ونزوئلا، در مقابل گروه‌هاى ديگر مثل گروه ۲۰ تشكيل و فعال شده است تا راهي نو براي سعادت بشريت در برابر انسان قرار دهد.»
گروه ۲۰ گرچه در نشست اخیر لندن به توافق‌های مورد انتظار دست نیافت در مورد تزریق هزار میلیارد دلار به اقتصاد جهانی به تفاهم رسید. با این همه روسای جمهور دو کشور مانند دیدارهای گذشته‌ی خود، دوران سرمایه‌داری و امپریالیسم را خاتمه یافته خواندند و همکاری دو کشور را الگویی برای آینده‌ی روابط مالی و اقتصادی جهان معرفی کردند.
بانک مشترک نیازمند مجوز مجلس
به رغم اظهارات اغراق‌آمیز در مورد نقش همکاری‌های ایران و ونزوئلا در ساختن جهانی تازه، روابط اقتصادی و سیاسی دو کشور منتقدانی نیز دارد. به گزارش منابع خبری تعدادی از نمایندگان مجلس هجدهم فروردین ماه در ارتباط با افتتاح بانک مشترک ایران و ونزوئلا طرح سوال از وزیر اقتصاد را بررسی کردند. این نمایندگان معتقدند تاسیس چنین بانکی باید با مجوز مجلس انجام می‌شد. محمد مهدی شهریاری، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی، بیست و یکم فروردین ماه به وبسایت خبری "پارلمان نیوز" گفت «هر نوع قرارداد خارجی باید با تصویب مجلس باشد و به نظر می‌آید که دولت این اجازه را اول باید از مجلس می‌گرفت.»
از شعار تا واقعیت
ونزوئلا با همه‌ی شعارهای تندی که علیه امپریالیسم می‌دهد روابط اقتصادی و تجاری مهمی با ایالات متحده دارد و یکی از صادرکنندگان اصلی نفت به این کشور است. ونزوئلا پالایشگاهی در خاک آمریکا دارد که از آن طریق محصولات نفتی را به ۱۷ ایالت می‌رساند. شهریاری معتقد است با توجه به نفوذ آمریکا و ناپایداری حکومت‌های منطقه «سرمایه‌گذاری در کشورهای آمریکای لاتین به صورت خیلی گسترده به نفع منافع ملی ما نیست.» او می‌گوید «روابط ما با کشورهای آمریکای لاتین خیلی نمی‌تواند روابط عمیقی باشد یا منافع ما را تامین کند، اینها کشورهای فقیری هستند که به دنبال کمک می‌گردند.»
منتقدان می‌گویند تجربه نشان می‌دهد کشورهایی چون ونزوئلا در شرایط خاص و به دلیل منافع‌شان، برخلاف تصمیم‌های بین‌المللی و قطعنامه‌های شورای امنیت رفتار نمی‌کنند. شهریاری در مورد علت گرایش دولت احمدی‌نژاد به گسترش روابط با کشورهای آمریکای لاتین به پارلمان نیوز گفت «به نظر من علت اصلی این است که روابط ما با اروپا کاهش پیدا کرد، سیاست نگاه به شرق هم جواب نداد و در خاورمیانه هم با برخی کشورهای همسایه و عربی مشکل داریم.» به رغم این انقتادها، هوگو چاوز و همتای ایرانی‌اش مناسبات دو کشور را استراتژیک و الگویی برای برقراری روابط عادلانه در جهان می‌خوانند.
نویسنده: بهزاد کشمیری‌پور
تحریریه: مصطفی ملکان