بالا رفتن مصرف مواد مخدر در ایران و نقش "بیگانگان"

حشیش از قرار هر گرم ۱۵۰۰ تومان، تریاک گرمی ۴ هزار تومان، شیره هر گرم ۹ هزار تومان، کراک گرمی ۱۵ هزار تومان و شیشه هر گرم ۳۰ هزار تومان در تهران معامله می‌شود. اینها ارقامی هستند که روزنامه شرق در "روز جهانی مبارزه با اعتیاد" منتشر کرده است.

نویسنده‌ی این گزارش سپس به مقایسه‌ی قیمت این مواد با سال ۱۳۸۳ پرداخته و نتیجه گرفته است که قیمت این محصولات نسبت به سال ۱۳۸۳ تنها ۱۷۱ درصد رشد داشته است. این در حالی است که بر اساس گزارش بانک مرکزی ایران، قیمت کالاها و خدمات مصرفی در شهر تهران از سال ۱۳۸۳ تا کنون بیش از ۳۴۴ درصد افزایش داشته است.

اما در این باره که آیا ارزان بودن مواد مخدر دلیلی برای افزایش شمار معتادان در ایران هست یا نه، مسئولان سکوت کرده‌اند. قائم مقام دبیرکل "ستاد مبارزه با مواد مخدر" در گفت‌وگو با خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) در روز چهارم تیر، چند عامل مختلف را برای بالا رفتن مصرف مواد مخدر در ایران ذکرکرده است.

تغییر الگوی مصرف و تغییر ترکیب جمعیتی دو عامل مهمی هستند که به نظر طاها طاهری باعث بالا رفتن مصرف مواد مخدر در ایران شده‌اند. وی در توضیح این دو عامل می‌گوید: «تولیدکنندگان این گونه مواد برای جذب بیشتر مشتریان خود دائما ترکیباتی را اضافه می‌کنند که میزان اعتیادآوری محصولشان را افزایش می‌دهد. از طرف دیگر با تغییر ترکیب جمعیتی کشور به سمت جوان‌تر شدن، تعداد مصرف‌کنندگان این محصولات جدید نیز که نسبت به مصرف‌کنندگان سنتی، متوسط سنی کمتری دارند، در مقطع زمانی معاصر نسبت به گذشته افزایش پیدا کرده است».

آقای طاهری مشکلات اقتصادی را عامل مهمی در افزایش تعداد کارگاه‌های زیرزمینی تولید مواد مخدر دانسته است. به نظر او ارزش افزوده‌ی تولید، قاچاق و عرضه‌ی این مواد نیز بسیار بالاست و سود سرشاری نصیب دست‌اندرکاران می‌کند.

نقش افغانستان در بالا رفتن مصرف مواد در ایران

قائم مقام دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر، نقش عوامل بیرونی و کشورهای به گفته‌ی او "بیگانه" را در افزایش مصرف مواد مخدر موثر می‌داند و معتقد است بعد از حضور نیروهای ناتو در افغانستان، سطح زیر کشت خشخاش در این کشور بیشتر شده و میزان تولید تریاک و مشتقات آن نیز افزایش داشته است. به گفته‌ی این مقام رسمی در حال حاضر افغانستان در تولید شاهدانه و حشیش حتی از مراکش نیز جلوتر است و تبدیل به بزرگترین تولیدکننده‌ی این مواد شده است.

هر هکتار کشت خشخاش در افغانستان برای صاحب مزرعه تا ۸ هزار یورو درآمد در بر دارد، این در حالی است که این رقم به طور مثال برای کشت گندم تنها ۱۰۰ یورو است.

احمدرضا رادان، جانشین رئیس پلیس ایران، نیز در سخنانی که به مناسبت روز جهانی مبارزه با اعتیاد بیان کرده، به نقش افغانستان در مصرف مواد مخدر در ایران اشاره کرده و گفته است: «این چه روز جهانی مبارزه با مواد مخدر است که چشمهایتان را بسته‌اید. در همسایگی ما افغانستان، همچنان بیشترین مواد مخدر کشت می‌شود وبه آنها پیغام می‌دهند با ما کاری نداشته باشید وبروید مواد مخدر بکارید».

لازم به ذکر است که نیروهای ناتو از سال ۲۰۰۲ اعلام کرده‌اند که در صورت عدم کاشت خشخاش در زمین‌های کشاورزی، به کشاورزان افغان دوره‌های آموزشی و شغل ارائه می‌شود و یا کود و دانه‌ی گیاهان دیگر در اختیارشان گذاشته می‌شود، اما این وعده‌ها به ندرت عملی شده‌ است.

احمدرضا رادان در بخش دیگری از سخنانش تحریم‌ها را هدف گرفته و گفته است: «کشورهای غربی حتی سگ موادیاب و تجهیزات اپتیکی را که برای مقابله با مواد است در لیست تحریم قرار داده‌اند».

جانشین فرمانده پلیس ایران تاکید کرده که برای مبارزه با مواد مخدر باید عزم و اراده جهانی وجود داشته باشد. به گفته‌ی او ایران این عزم و اراده را داشته اما کشورهای دیگر نداشته‌اند و به همین دلیل مصرف مواد مخدر افزایش داشته است.

علاءالدین بروجردی نیز به سطح تولید مواد مخدر در افغانستان در دوره حاکمیت طالبان و پس از آن پرداخته و گفته است: «بیگانگان در حالی در افغانستان حاضر شده‌اند که در دوره طالبان کف تولید ۲۰۰ و سقف آن دو هزار تن بود اما امروز که انگلیس مسئولیت مقابله با کشت مواد مخدر را به دست گرفته است تولید مواد مخدر در افغانستان از ۸ هزار تن نیز عبور کرده است. به عنوان نماینده مجلس سئوال می‌کنم که کشورهایی که هدف این مواد هستند چرا با قدرت مبارزه نمی‌کنند مگر نه اینکه پشتوانه عظیم تروریستها همین پول کثیف موادمخدر است».

رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس همچنین اظهار داشته که کمک‌های میلیون دلاری کشورهای اروپایی برای مبارزه با مواد مخدر در برابر هزینه‌هایی که دولت ایران متحمل می‌شود، بسیار ناچیز است.