ایسلند مهمان افتخاری نمایشگاه کتاب فرانکفورت

بیش از ۷ هزار و ۳۰۰ غرفه‌دار از حدود ۱۰۶ کشور جهان زیر سقف نمایشگاه کتاب فرانکفورت گرد هم آمده‌اند تا در فرصتی ۵ روزه تازه‌ترین محصولات فرهنگی خود را به بازدیدکنندگان ارائه کنند. نمایشگاه کتاب فرانکفورت در سه روز نخست – ۱۹ تا ۲۲ مهر – پذیرای کارشناسان عرصه‌ی ادبیات و در دو روز پایانی میزبان بازدیدکنندگان عادی است.

مراسم بازگشایی بزرگ‌ترین نمایشگاه کتاب و محصولات چندرسانه‌ای یک روز پیش از گشایش درهای نمایشگاه با حضور گیدو وستروله، وزیر امور خارجه‌ی آلمان، و اولافور رانگنار گریمسون، رئیس جمهوری ایسلند برگزار شد. ایسلند مهمان ویژه‌ی نمایشگاه ۲۰۱۱ فرانکفورت است. وستروله در مراسم افتتاحیه ایسلند را «کشوری کوچک» اما در عرصه‌ی ادبیات «یک غول» خواند.

ایسلند سالن خود در نمایشگاه را شبیه به یک اتاق نشیمن آراسته است. در گوشه‌ای از این اتاق پرده‌ی نمایش بزرگی آویخته شده که شهروندان این کشور بر روی آن کتابخانه‌های خصوصی خود را معرفی می‌کنند.

بیشترین سرانه‌ی نشر و مطالعه

در ایسلند، آن‌گونه که آمار و ارقام می‌گویند، هر یک از ۳۰۰ هزار شهروند این کشور در سال به‌طور متوسط ۸ کتاب می‌خرد. مهمان ویژه‌ی نمایشگاه ۲۰۱۱ با ۴۰ ناشر به فرانکفورت آمده است؛ همان تعداد ناشری که چین، پرجمعیت‌ترین کشور جهان، دو سال گذشته به فرانکفورت ‌آورد. ناشران ایسلندی ۲۰۳ عنوان کتاب جدید را به همراه آورده‌اند؛ این تعداد بیشتر از کتاب‌هایی بود که غرفه‌داران چینی دو سال پیش در نمایشگاه عرضه کردند.

ویدئو: ایسلند مهمان افتخاری نمایشگاه کتاب فرانکفورت

کریستف مگنوسُن، نویسنده و مترجم آلمانی-ایسلندی در مورد عشق ایسلندی‌ها به نوشتن و خواندن می‌گوید: «اگر ما به این روند پایان دهیم ممکن است جهان وجود ما را فراموش کند».

آن‌طور که رئیس جمهوری ایسلند در مراسم گشایش رسمی نمایشگاه گفت، قدمت ادبیات در این کشور به سال‌های پایانی قرن نهم میلادی بازمی‌گردد؛ زمانی که نخستین ساکنان به این جزیره رسیدند: «داستان‌گویی به منبع قدرتی برای پشتیبانی از استقلال تبدیل شد. شاید بدون ادبیات، ما هرگز ملتی مستقل نمی‌شدیم». به اعتقاد ایسلندی‌ها ظاهرا آن‌چه نوشته نمی‌شود، وجود هم ندارد.

آرنالدور ایندریداسون، خالق رمان‌های جنایی کمیسر الندور، پا را هم از این فراتر گذاشته و در مورد بحران مالی ۳ سال گذشته‌ی جهان می‌گوید، زمانی که تمام سیستم بانکی ایسلند در هم شکست، ایسلندی‌ها «هنر [آفرینش و نوآوری] را بهترین راه برای محکم‌کردن زمین زیر پاها» یافتند. او خلاقیت را بزرگ‌ترین داشته‌ی کشورش می‌داند.

در ایسلند، بر اساس آمار، نسبت تعداد عنوان‌های جدید کتاب که در هر سال منتشر می‌شوند به جمعیت، بیشتر از هر جای دیگر جهان است. در نمایشگاه ۲۰۱۱ هم‌چنین ۲۳۰ عنوان کتاب جدید از نویسنده‌های ایسلندی به آلمانی ترجمه و ارائه شده‌اند که به گفته‌ی دست‌اندرکاران نمایشگاه یک رکورد محسوب می‌شود.

آینده‌ی کتاب‌های کاغذی چگونه است؟

یکی از گرانیگاه‌های نمایشگاه ۲۰۱۱ توجه به رسانه‌های دیجیتال و کتاب‌های دیجیتال است؛ محصولاتی که هر روز تلاش می‌کنند جای خود را در میان خوانندگان کتاب بیشتر باز کنند. از این محصولات البته تا کنون استقبال چندانی نشده است. کارشناسان معتقدند که نسل جدید خوانندگان و در ادامه کودکان قشری هستند که انقلاب اصلی را در عرصه‌ی کتاب‌خوانی دیجیتال برپا خواهند کرد. به اعتقاد این گروه، نسلی که سال‌هاست در مدرسه به آموزش چندرسانه‌ای خو گرفته و کتاب کاغذی را یکی از ابزار آموزشی می‌داند، ارتباط صمیمانه‌تری با کتاب‌های دیجیتال پیدا خواهد کرد. کارشناسان گسترش استفاده از رایانه‌ها، لوح‌رایانه‌ها و بسترهایی هم‌چون اینترنت را نیز کمک بزرگی در این راه می‌دانند.

اما صحبت از دنیای دیجیتال نگرانی از یک موضوع را هم با خود به همراه می‌آورد: دزدی اینترنتی. به گفته‌ی یکی از دست‌اندکاران نشر در آلمان، ۶۰ درصد کتاب‌های الکترونیک به صورت غیر قانونی از اینترنت دانلود شده‌اند. او گلایه می‌کند که سیاستمداران کاری برای مقابله با این معضل نمی‌کنند. این موضوع نظر رأی‌دهندگان آلمانی را هم به خود جلب کرده است. اخیرا در انتخابات پایتخت این کشور حزبی به نام "حزب دزدان دریایی" به پارلمان برلین راه یافت و برای نخستین بار در صحنه‌ی سیاست آلمان مطرح شد. دفاع از حقوق مؤلفان یکی از شعارهای اصلی پایه‌گذاران این تشکل سیاسی است.

در ۵ روز نمایشگاه فرانکفورت بیش از ۳ هزار برنامه‌ی متنوع برای بازدیدکنندگان در نظر گرفته شده است. اومبرتو اکو، نویسنده و متفکر ایتالیایی، و ماریو وارگاس لیوسا، نویسنده‌ی پرویی-اسپانیایی از مهمانان ویژه‌ی این نماشگاه هستند. بازدیدکنندگان هم‌چنین با دورا هِلدت، خالق آلمانی رمان‌های پرفروش، و فاتح آکین، کارگردان آلمانی (ترک‌تبار) از نزدیک آشنا می‌شوند و پای صحبت جیمی ولز، پایه‌گذار دایره‌المعارف آن‌لاین "ویکی‌پدیا" می‌نشینند. برآورد می‌شود که نمایشگاه ۲۰۱۱ حدود ۳۰۰ هزار بیننده را به خود جلب کند.

PB/JT